Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Naar inhoud springen
Wikipediade vrije encyclopedie
Zoeken

Tin (element)

Zoek dit woord op in WikiWoordenboek
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Tin
118
1H2Periodiek systeem1314151617He
2LiBeBCNOFNe
3NaMg3456789101112AlSiPSClAr
4KCaScTiVCrMnFeCoNiCuZnGaGeAsSeBrKr
5RbSrYZrNbMoTcRuRhPdAgCdInSnSbTeIXe
6CsBaHfTaWReOsIrPtAuHgTlPbBiPoAtRn
7FrRa↓↓RfDbSgBhHsMtDsRgCnNhFlMcLvTsOg
 
LanthanoïdenLaCePrNdPmSmEuGdTbDyHoErTmYbLu
ActinoïdenAcThPaUNpPuAmCmBkCfEsFmMdNoLr
Tin
Tin
Algemeen
NaamTin
SymboolSn
Atoomnummer50
GroepKoolstofgroep
PeriodePeriode 5
BlokP-blok
ReeksHoofdgroepmetalen
KleurZilvergrijs
Chemische eigenschappen
Atoommassa (u)118,71
Elektronenconfiguratie[Kr]4d10 5s2 5p2
Oxidatietoestanden+2, +4
Elektronegativiteit (Pauling)1,88
Atoomstraal (pm)141
1eionisatiepotentiaal (kJ·mol−1)708,58
2eionisatiepotentiaal (kJ·mol−1)1411,81
3eionisatiepotentiaal (kJ·mol−1)2943,07
Fysische eigenschappen
Dichtheid (kg·m−3)7300
Hardheid (Mohs)1,5
Smeltpunt (K)505
Kookpunt (K)2896
AggregatietoestandVast
Smeltwarmte (kJ·mol−1)7,0
Verdampingswarmte (kJ·mol−1)295,8
Van der Waalse straal (pm)217
KristalstructuurTet
Molair volume (m3·mol−1)16,24·10−6
Geluidssnelheid (m·s−1)2500
Specifieke warmte (J·kg−1·K−1)227
Elektrische weerstandΩ·cm)11
Warmtegeleiding (W·m−1·K−1)66,6
SI-eenheden enstandaardtemperatuur en -druk worden gebruikt,
tenzij anders aangegeven
Portaal Portaalicoon  Scheikunde
Tin wordt vaak gebruikt voor het maken van sierfiguren, zoals soldaten.

Tin is eenscheikundig element met symboolSn,Latijn:stannum, enatoomnummer 50. Het is een zilvergrijshoofdgroepmetaal.

Het woord tin komt van hetGermaanse *tina- en staatablautend naastteen dat 'twijg' betekent en in hetDuits,Zain, ook 'metalen staaf'. Het symbool Sn komt van het neolatijnstannum dat van het postklassieke Latijnstagnum 'legering vanzilver en lood' komt.

Ontdekking

[bewerken |brontekst bewerken]

Tin is een van de eerst ontdektemetalen.Brons is eenlegering vankoper en tin, en tin werd zo gebruikt voor het vervaardigen van brons. Het was al in het4e millennium v.Chr. bekend dat tin evenalsarseen ennikkel koperharder kon maken en het werd daarom ingereedschap en inwapens gebruikt. Tin was in debronstijd een onontbeerlijk metaal omdat de heersendetechnologie op brons was gebaseerd.

Al voor de tijd van deRomeinen ontstond er een bloeiende handel tussen de tinmijnen inCornwall en het gebied om deMiddellandse Zee. De Egyptische faraoPepi heeft omstreeks 2300 v.Chr. een standbeeld laten maken waarin tin was verwerkt uit de tinmijnen van Cornwall. InAssyrische handelsnederzettingen inAnatolië alsKaniš was ook al voor 2000 v.Chr. een levendigehandel in het metaal, dat daar waarschijnlijk uit het huidigeAfghanistan afkomstig was.

Tin werd vanaf ongeveer het jaar600 ook in zuivere vorm toegepast.

Eigenschappen

[bewerken |brontekst bewerken]

Tin is een buigzaam, kneedbaar en zeerkristallijn zilverachtig-witmetaal dat wanneer het wordt gebogen een karakteristiekgeluid geeft dat wordt veroorzaakt door de brekende kristallen. Het metaal is tegenwater bestand, tegen zee- en kraanwater, maar geeft wanneer het met de meestezuren in aanraking komt eenchemische reactie.

Bijstandaardomstandigheden komen er tweeallotropen van tin voor. Het komt bij lagetemperatuur voor als grijs tin, als alfa tin, en heeft dan eenkubische kristalstructuur, vergelijkbaar met die vansilicium engermanium. Bij temperaturen boven de 13,2 °C verandert het naar wit tin, naar beta tin en heeft in deze vorm eentetragonale structuur. Bij afkoeling keert het weer terug naar de kubische vorm. Deze faseovergang gaat gepaard met een volumetoename van 21 procent, waardoor het materiaal gaat afbrokkelen. Vroeger werd dit proces weltinpest genoemd. Het kan worden voorkomen doorantimoon ofbismut aan het tin toe te voegen.

Tinzouten zijnzouten, dus eensamengestelde stof die door eenionaire binding wordt gevormd. Devalentie van hetatoom tin in deze zouten kan twee of vier zijn. Zouten met tin zijntin(II)fluoride, tin(IV)fluoride,[1]tin(II)chloride,tin(IV)chloride, tin(II) bromide,[2] tin(IV) bromide,[3] tin(II) iodide[4] en tin(IV) iodide.[5]

Heterts wordt om tin te produceren in ovensbij hoge temperatuur met koolstof gereduceerd. Het enige commercieel aantrekkelijke tin bevattendemineraal iscassiteriet, dat vooral inZuidoost-Azië in ruime mate wordt gevonden. Andere mineralen die in lage concentraties tin bevatten zijn:cylindriet,canfieldiet entealliet.

Toepassingen

[bewerken |brontekst bewerken]
Aardbeien op een tinnen bord, geschilderd doorLucie van Dam van Isselt

Tin hecht zich gemakkelijk aanijzer en wordt daarom vaak gebruikt als roestwerende laag inblik. Andere toepassingen zijn:

  • als zachtsoldeertin voor de productie van elektronische schakelingen enloodgieterswerk
  • inlegeringen metlood voororgelpijpen
  • in wisselende combinaties metantimoon enlood wordt tin gebruikt bij de productie vanloodletters voorboekdruk. Meer antimoon zorgt voor meer antimoon-tin kristallen en maakt de letter harder. Bij het smelten komen deze kristallen boven drijven, ze zijn lichter dan de omringendevloeistof.
  • inbronslegeringen voor kerkklokken
  • Tin(II)chloride en tin(IV)chloride hebben verschillende toepassingen, waaronder dat van bijtmiddel.
  • Omglas een glad oppervlak te geven wordt het vaak in vloeibare vorm op gesmolten tin in een tinbad gegoten, een uitvinding vanAlastair Pilkington.
  • Zouten van tin voorkomen indien aangebracht op glas afzetting van ijs. Dit werd gebruikt voor glazen autoruiten.
  • Tin werd in vroeger eeuwen vaak gebruikt om borden, bekers, kannen en bestek te maken. Het gesmolten tin werd door eentingieter in vormen gegoten. Tinnen tafelgerei is sinds de 18e eeuw wat in onbruik geraakt en vervangen doorporselein,aardewerk en glas. Tegenwoordig wordt tin nog gebruikt voor de vervaardiging van sierbekers, -borden en miniatuurfiguren zoalstinnen soldaatjes.
  • in delegeringenwoodsmetaal enbabbittmetaal voor diverse toepassingen

Verschijning

[bewerken |brontekst bewerken]

Op vrijwel allecontinenten op aarde komt tin voor. De productie is redelijk stabiel, in 2014 werd er ongeveer 300.000 ton gewonnen en in 2019 was dit nauwelijks veranderd in 296.000 ton. De wereldwijde reserves worden op ongeveer 4,3 miljoen ton geschat.[6] Tin wordt ook uitafval teruggewonnen.

Grote producenten

[bewerken |brontekst bewerken]

De vier grootste producenten waren achtereenvolgens deVolksrepubliek China,Indonesië,Myanmar enPeru.[6] Deze vier namen in 2019 ongeveer drie kwart van de wereldwijde productie voor hun rekening. Peru leverde als kleinere producent 19.900 ton, gevolgd doorBolivia met een kleine achterstand.

Indonesië is de grootste exporteur van tin,[6] aangezien China ongeveer de helft van de wereldwijde vraag naar tin zelf nodig heeft. Tin wordt vooral alssoldeer in elektronische producten gebruikt, ongeveer de helft van al het tin wordt hierin verwerkt.[7] Deblikindustrie staat op de tweede plaats en verwerkt ongeveer een zesde van al het tin. Verder wordt tin gebruikt in de chemische industrie en ook bij de productie vanbrons englas.

Belangrijke bedrijven die tin winnen zijn de Yunnan Tin Group in China, PT Timah en TGK in Indonesië en Malaysia Smelting in Maleisië.[7] TGK is de opvolger van het Nederlandse mijnbouwbedrijfBilliton na denationalisering van de onderneming als gevolg van de onafhankelijkheid van Indonesië.

Topproducenten van tin 2019[6]
LandProductie
(× 1000ton)
Vlag van China China84,5
Vlag van Indonesië Indonesië77,5
Vlag van Myanmar Myanmar42,0
Vlag van Peru Peru19,9
Vlag van Bolivia Bolivia17,0
Vlag van Brazilië Brazilië14,0
Vlag van Congo-Kinshasa Congo-Kinshasa12,2
Vlag van Australië Australië7,7
Vlag van Nigeria Nigeria5,8
Vlag van Vietnam Vietnam5,5

Tinprijs

[bewerken |brontekst bewerken]

Tin wordt verhandeld op de London Metal Exchange en de prijs wordt genoteerd inAmerikaanse dollars per pound of per ton. In de tabel staan de jaargemiddelden.

Tinprijs in$/ton vanaf 2000[8]
2000$ 54362010$ 20.3672020$ 17.125
2001$ 44892011$ 26.0512021$ 32.387
2002$ 40612012$ 21.1092022$ 31.383
2003$ 48902013$ 22.2822023$ 25.912
2004$ 84812014$ 21.8992024$ 30.059
2005$ 73852015$ 16.067
2006$ 87552016$ 17.934
2007$14.4952017$ 20.061
2008$ 18.4672018$ 20.145
2009$ 13.5992019$ 18.661

Isotopen

[bewerken |brontekst bewerken]
ZieIsotopen van tin voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Stabielste isotopen
IsoRA (%)HalveringstijdVVVE (MeV)VP
112Sn0,97stabiel met 62 neutronen
114Sn0,65stabiel met 64 neutronen
115Sn0,34stabiel met 65 neutronen
116Sn14,54stabiel met 66 neutronen
117Sn7,68stabiel met 67 neutronen
118Sn24,22stabiel met 68 neutronen
119Sn8,58stabiel met 69 neutronen
120Sn32,59stabiel met 70 neutronen
121Snsyn27,06uβ3,674121Sb
122Sn4,63stabiel met 72 neutronen
124Sn5,79stabiel met 74 neutronen
126Snsyn1·105jβ8312126Sb

Van alle elementen komen er van tin de meeste stabieleisotopen voor, tien isotopen. Daarnaast zijn er ongeveer 18 radioactieve isotopen bekend.

Toxicologie en veiligheid

[bewerken |brontekst bewerken]

Mensen krijgen via voeding uitconservenblik lage concentraties tin binnen. Volgens een Britse warentest bevatten maar 4% van de met tin beklede blikjes concentraties tin die boven de 150 mg/kg uitkomen en hoewel in hetVerenigd Koninkrijk alleen al er meer dan 2,5 miljoen van dergelijke blikjes per jaar worden verkocht, zijn er tot op heden geen schadelijke gevolgen van bekend.[9]

Deprijs van tin is rond1965 enorm gestegen, tot 45 euro per kilogram, maar is daarna weer tot vijf euro per kilogram teruggezakt. Tingieters lengden om de kostprijs te drukken hun legering met lood aan, maar dat had als bezwaar dat iemand die uit zo'n tinnen beker had gedronken liep het risico van eenloodvergiftiging. De prijs van tin is aan schommelingen onderhevig.

Engels

[bewerken |brontekst bewerken]

De vertaling van hetEngelsetin is voor hetchemische element in hetNederlands hetzelfde, maar wordt soms ook gebruikt voor dunbladig metaal,tinplate. Detin can, hetblikje, is daar een voorbeeld. Blikjes worden vanstaal vervaardigd dat met een dun laagje tin tegen roestvorming wordt beschermd. Blikjes vanaluminium worden ook weltin cans genoemd. Gebruikstin, een legering van tin, antimoon en koper, heet in het Engelspewter.

voetnoten
  1. Engelstalige Wikipedia.Tin(IV) fluoride.
  2. Engelstalige Wikipedia.Tin(II) bromide.
  3. Engelstalige Wikipedia.Tin(IV) bromide.
  4. Engelstalige Wikipedia.Tin(II) iodide.
  5. Engelstalige Wikipedia.Tin(IV) iodide.
  6. abcdUSGS.Tin.Pdf-document
  7. abUSGS.Tin Statistics and Information.
  8. (en)Global price of Tin. Federal Reserve Bank of St. Louis. Geraadpleegd op27 oktober 2025.
  9. S Blunden enT Wallace.Tin in canned food: a review and understanding of occurrence and effect, december 2003. voor Food and Chemical Toxicology 41, 12, blz 1651-1662
websites
Mediabestanden
Zie de categorieTin vanWikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
·Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet) ·Sjabloon bewerken
Koolstofgroep

koolstof ·silicium ·germanium ·tin ·lood ·flerovium

·Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet) ·Sjabloon bewerken
Chemische elementen en isotopen
Periodiek systeem:standaard ·alternatief ·elektronenconfiguratie ·ezelsbruggetje eerste 20 elementen ·geschiedenis
Isotopentabel:op element (compleet/ in delen) ·op atoommassa
Zie ook:lijst van chemische elementen ·abundantie
WikiWoordenboek
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tin_(element)&oldid=70080913"
Categorieën:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp