| Tim Winton | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
Winton bij de voorstelling vanBreath in 2008 | ||||
| Algemene informatie | ||||
| Volledige naam | Timothy John Winton | |||
| Geboren | Karrinyup,Perth 4 augustus1960 | |||
| Geboorteplaats | Perth | |||
| Geboorteland | Australië | |||
| Beroep | schrijver | |||
| Werk | ||||
| Jaren actief | 1982 - | |||
| Genre | literatuur, kinderboeken, non-fictie, kortverhalen | |||
| Bekende werken | Cloudstreet,Dirt Music,Breath,Shallows,Blueback | |||
| Onderscheidingen | Miles Franklin Award 1984, 1992, 2002, 2009 | |||
| Dbnl-profiel | ||||
| (en)IMDb-profiel | ||||
| ||||
Tim WintonAO (Perth,4 augustus1960) is eenWest-Australische schrijver van romans, toneelstukken, kortverhalen en kinderboeken.
Winton verwierf internationale bekendheid metCloudstreet en werd tweemaal genomineerd voor deMan Booker Prize for Fiction, voorThe Riders in 1995 en voorDirt Music in 2002. Hij vindt inspiratie in het West-Australische landschap, waarin zijn verhalen zich dan ook meestal afspelen.
Tim Winton werd in 1960 in Karrinyup, een buitenwijk van Perth, geboren. Zijn vader was motoragent en scherpschutter bij de politie, moeder washuisvrouw enwasvrouw. Toen Winton vijf jaar oud was, werd zijn vader door een dronken chauffeur van zijn motor gereden en diende eentracheotomie te ondergaan. Zijn vader in coma zien liggen heeft Wintons leven in belangrijke mate beïnvloed. Als hij 's avonds niet kon slapen luisterde hij stiekem naar de gesprekken die vader en moeder over de voorbije dag hielden, over alle rampspoed die zijn vader tijdens zijn dienst had meegemaakt. Ongevallen en plotse (emotionele) gebeurtenissen spelen dikwijls een rol in zijn werk.[1]
Winton besliste toen hij tien jaar oud was dat hij schrijver zou worden. Toen Winton twaalf was, werd zijn vader naarAlbany overgeplaatst. Het hele gezin verhuisde mee. De omgang tussen mensen was ruwer in Albany dan in de buitenwijken van Perth. Om niet gepest te worden vertelde Winton lange verhalen. Surfen was een uitlaatklep. Uitgaan was gevaarlijk en de feestjes waren ver weg. Men reed dronken en snel over de verlaten en donkere wegen. Een put of een kangoeroe was voldoende om in het ziekenhuis te belanden. Het feestje voor Wintons achttiende verjaardag eindigde in het ziekenhuis. Hij was door een muur van een meisjesschool gereden. Winton was maanden bedlegerig. Door het ongeval kwam hij terug in contact met Denise, een studente verpleegkunde, die hij als kind nog had gekend. Winton had haar, toen hij negen jaar oud was, ten huwelijk gevraagd.[1]
Winton was de eerste uit de familie die erin slaagde een diploma secundair onderwijs te behalen. Zijn ouders schreven hem in aan deCurtin University of Technology. Die bleek een cursuscreatief schrijven aan te bieden. Hoewel hij geen hoge pet ophad van schrijfcursussen ontmoette hij er toch eenmentor, de Australische schrijfster Elizabeth Jolley.[1] Winton schreef zijn eersteroman,An Open Swimmer, toen hij aan de universiteit studeerde. Hij kreeg er in 1981 deThe Australian/Vogel Literary Award voor. Winton schreef naar eigen zeggen "het grootste deel van drie boeken aan de universiteit". Zijn tweede boek,Shallows, won de Miles Franklin Award in 1984.[2] Winton is zowel trots als verwonderd over het feit dat hij kan leven van het schrijven van fictie.[1]
Winton huwde Denise toen hij eenentwintig jaar oud was en zij twintig. Denise beviel van hun eerste kind toen ze nog studente verpleegkunde was. Winton schreefkortverhalen wanneer zijn zoontje sliep. Het gezin knoopte met moeite de eindjes aan elkaar. Hij schreef tien boeken in de jaren 1980. Omdat hij graag schreef maar ook omdat hij het geld nodig had. Winton schreef aan drie bureaus. Als hij vastliep met het schrijven van een roman ging hij aan een ander bureau, aan een kinderboek of een kortverhaal, verder werken. Die manier van werken maakte het mogelijk financieel rond te komen.[1]
In 1987 ontving hij eenschrijfbeurs, reisde naarParijs en schreef de romanCloudstreet inIerland. In die periode kreeg hijAU$ 1.000 voorschot per boek. Hij had gehoopt tienduizend exemplaren vanCloudstreet te verkopen maar verkocht er honderdduizenden. Door dit succes verminderde de financiële druk en ging Winton rustiger schrijven.[1]
Het gezin verhuisde vanuit een buitenwijk van Perth naar de kuststreek ten noorden van Perth. Er waren ondertussen nog twee kinderen bijgekomen. Winton zorgde voor het hoofdgedeelte van het gezinsinkomen. 's Ochtends ging hij kreeften vangen waarna hij tot 's middags schreef. In de namiddag zwom enspeerviste hij. Begin jaren 2000 doneerde Winton het prijsgeld van de Miles Franklin Award voorDirt Music, AU$ 28.000, aan de campagne om het Ningaloo Reef te redden. Hij deed dit deels uit schuldgevoel omdat hij het leven in de oceaan enkel kende door middel van speer en vishaak.[1]
Winton bewaakt, ondanks zijn stijgende bekendheid, steeds de privacy van zijn gezin en familie . Hij spreekt niet dikwijls in het openbaar, enkel wanneer nieuwe boeken uitkomen of voor campagnes van de natuurbeweging. Winton staat bekend als een "vriendelijk en openhartig man met een ongedwongen en emotionele intelligentie".[3]
Winton haalt inspiratie uit de plaats en het landschap, meestal de West-Australische kuststreek. Naar eigen zeggen "komt de plaats eerst. Als de plaats me niet interesseert dan voel ik niets. Ik kan er geen mensen in voelen. Ik voel niet wat de mensen er doen of zouden kunnen doen."[2]
Winton zegt enkel vanuit de plaats en niet thematisch te werk te gaan.[4] Toch zijn er een aantal terugkerende thema's in zijn werk te bespeuren. Zijn verhalen gaan dikwijls over deadolescentie. Het personage Gail uitThe Turning zegt: "elke levendige ervaring stamt uit je puberteit".[2] Zijn personages zijn meestal fragiel. Vele verhalen zijn doordrongen van mogelijke rampspoed - op zee, op land of emotioneel - en veel personages zijn of geraken lichamelijk of geestelijk gewond.[1] De vrouwelijke personages zijn meestal sterk terwijl de mannelijke personages altijd ergens door gekweld worden.[5]
Wintons stijl is wild en poëtisch. Dit komt onder meer door het gebruik van volkse Australische uitdrukkingen. Hij grijpt niet meer terug naar de taal en geplogenheden van het Britse moederland zoals zijn voorgangers deden. Hij heeft die taal gelost, in navolging van de Amerikanen voor hem.[1] Dit was geen bewuste keuze.[6]
Winton houdt ervan personages uit oudere verhalen in nieuwere te laten opduiken. Queenie Cookson bijvoorbeeld, een personage uitBreath, verscheen ook inShallows,Minimum of Two en in twee van deLockie Leonard boeken.[2] Georgie en Lu uitDirt Music werden gerecycleerd in het toneelstukSigns of Life.[6]
"Ik heb nooit gehunkerd naar bekendheid en had nooit verwacht door meer dan een paar duizend mensen gelezen te worden. Als je dan zo massaal gelezen wordt is die publieke bekendheid verontrustend. Er is een ongemakkelijke ontmoeting tussen kunst en commercie die ik persoonlijk niet weet op te lossen ... schrijven is iets dat ik voor mezelf doe ... omdat ik het kan ..." Winton over de magische momenten: "wanneer 'het gebeurt', wanneer de pen het papier beroert, leef je enkel in de tegenwoordige tijd - je hebt geen leeftijd, geen hartslag, je leeft enkel in een nauwe focus die tijdsloos is."[3]
"Schrijven is een beetje als surfen, het grootste deel van de tijd ben je aan het wachten. En het is best aangenaam, zitten wachten in het water. Maar je verwacht dat de gevolgen van een storm, ver weg achter de horizon, uit een andere tijdzone, meestal dagen oud, zich zullen verder zetten in de vorm van golven. Wanneer deze verschijnen draai je je om en surft op die energie naar de kust. Het is een zalig gevoel, die stuwkracht voelen. Als je geluk hebt gaat het sierlijk. Als schrijver ga je elke dag aan je bureau zitten en je wacht, in de hoop dat er iets van over de horizon komt. Vervolgens keer je je om en surft in de vorm van een verhaal."[1]
Winton beschrijft het schrijven ook als jagen. "Je mag het dier nooit in de ogen kijken. Je mag het nooit rechtstreeks aankijken want het weet dan dat je eraan komt en loopt weg."[1]
Winton is actief in de Australische natuurbeweging. Hij is het gezicht van de Australian Marine Conservation Society en is betrokken bij vele campagnes, waaronder de bewustmaking voor het belang van duurzame consumptie van vis en schaal- en schelpdieren. Winton is het uithangbord van de Stop the Toad Foundation. Hij mengde zich in het debat over dewalvisjacht door het schrijven van een artikel op de website Last Whale. Hij is ook een pleitbezorger voor de Save Moreton Bay-organisatie, de Environment Defender’s Office, de Australian Wildlife Conservancy en de Marine Conservation Society. Winton neemt het op voor dehaai en is tegen het oogsten van haaienvinnen.[7]
In 2003 ontving Winton een onderscheiding van de Australian Society of Authors voor zijn inzet in de campagne om hetrif voor deNingaloo-kust te redden.[8]
In 2016 werd een nieuw ontdekte vissoort uit de regioKimberley naar hem vernoemd.[9]
In maart 2017 werd Winton het gezicht van de net opgerichte Native Australian Animals Trust. Detrust werd opgezet om onderzoek en onderwijs over de inheemse dieren en hun omgeving te ondersteunen.
Winton was in 2023presentator van de doorABC uitgezonden natuurminiserie Ningaloo Nyinggulu.[10]
Wintons in 2024 uitgebrachte romanJuice heeft in tegenstelling tot zijn vorige werk deklimaatcrisis als hoofdthema en wordt eendystopischecli-fi genoemd.[11]
| Jaar | Titel | Titel Ned. vertaling | Uitgeverij | ISBN | Opmerkingen |
|---|---|---|---|---|---|
| Romans | |||||
| 1982 | An Open Swimmer | George Allen & Unwin | 0-86861-220-0 | ||
| 1984 | Shallows | George Allen & Unwin | 0-86861-793-8 | ||
| 1986 | That Eye, the Sky | Atheneum Books | 978-0-689-11869-2 | ||
| 1988 | In the Winter Dark | McPhee Gribble | 0-86914-045-0 | ||
| 1991 | Cloudstreet | McPhee Gribble | 0-14-027398-0 | ||
| 1994 | The Riders | De Ruiters | de Geus | 978-9-0522-6411-0 | |
| 1997 | Blueback | Blauwrug | Singel Uitgevers | 978-9-0522-6610-7 | vertaald door M. van Gelder - in deVS verschenen als roman, in deVK als jeugdboek, inAU als beide[3] |
| 2001 | Dirt Music | Over de rand van de wereld | de Geus | 978-9-0445-0232-9 | vertaald door R. Willemse |
| 2006 | Small Mercies | Picador | 978-0-3304-4574-0 | novelle | |
| 2008 | Breath | Hamish Hamilton | 978-0-241-01530-8 | ||
| 2013 | Eyrie | Penguin Books | 978-0-3741-5134-8 | ||
| 2018 | The Shepherd's Hut | De herdershut | de Geus | 978-9-0445-4193-9 | vertaald door Molly van Gelder |
| 2024 | Juice | Penguin Books | 978-1-7613-4489-3 | ||
| Kortverhalen | |||||
| 1985 | Scission | Penguin Books | 0-14008-060-0 | verzameling | |
| 1987 | Minimum of Two | Penguin Books | 978-0-1402-7399-1 | verzameling | |
| 1995 | The Collected Shorter Novels of Tim Winton | Picador | 0-33032-555-8 | verzameling | |
| 2005 | The Turning | Picador | 0-330-43830-1 | verzameling | |
| 2021 | Growing up in Australia | Black Inc Books | 978-1-7606-4318-8 | [12] met Nyadol Nyuon, Magda Szubanski, Christos Tsiolkas, Rick Morton, Tara June Winch, Stan Grant, Anna Goldworthy, Benjamin Law en Alice Pung (voorwoord) | |
| Kinderboeken | |||||
| 1988 | Jesse | Puffin Books | 978-0-1405-4329-2 | ||
| 1990 | Lockie Leonard, Human Torpedo | Lockie leonard, de torpedo | Het Spectrum | 978-9-0000-2806-1 | |
| 1991 | The Bugalugs Bum Thief | Puffin Books | 978-0-1433-0084-7 | ||
| 1993 | Lockie Leonard, Scumbuster | Puffin Books | 978-0-1433-0776-1 | ||
| 1997 | Lockie Leonard, Legend | Puffin Books | 978-0-1433-0777-8 | ||
| 1998 | The Deep | Fremantle Press | 978-1-8636-8210-7 | ||
| Non-fictie | |||||
| 1993 | Land's Edge | Pan Macmillan | autobiografie met foto's van Trish Ainslie en Roger Garwood | ||
| 1994 | Local Colour: Travels in the Other Australia | Odyssey | 9-622-17360-8 | reisverslag met foto's van Bill Bachman | |
| 1999 | Down to Earth: Australian Landscapes | Freemantle Press | 978-1-8636-8259-6 | met foto's van Richard Woldendorp | |
| 2009 | Smalltown | Penguin Books | 1-926-42812-9 | met foto's van Martin Mischkulnig | |
| 2015 | Island Home | Penguin Books | 978-1-9264-2874-1 | ||
| 2016 | The Boy Behind the Curtain | Penguin Books | 978-1-9264-2876-5 | autobiografische kortverhalen | |
| Toneelstuk | |||||
| 2011 | Rising Water | ||||
| 2012 | Signs of Life | ||||
| 2013 | Shrine | ||||
Winton werd door deNational Trust tot 'Living Treasure' gelouterd en ontving deCentenary Medal voor zijn dienst aan de literatuur en de gemeenschap.
In 1995 werdThe Riders en in 2002Dirt Music genomineerd voor deBooker Prize. Beide boeken worden verfilmd. Winton won nog vele prijzen waaronder vier keer deMiles Franklin Award:Shallows (1984),Cloudstreet (1992),Dirt Music (2002) enBreath (2009). In 2023 won Winton de Lloyd O’Neil Award van de Australian Book Industry Awards voor zijn hele oeuvre en bijdrage aan de Australische boekencultuur.[13]Cloudstreet verschijnt regelmatig in lijsten met Australiës meest geliefde romans.
Zijnoeuvre wordt nog gedrukt en werd reeds in 18 verschillende talen uitgegeven. Het werd ook succesvol bewerkt voor toneel, beeldscherm en radio. Bij het verschijnen vanDirt Music werkte hij samen met omroeper Lucky Oceans en bracht de cdDirt Music – Music for a Novel uit.
De Tim Winton Young Writers Award, sinds 1993 jaarlijks gesponsord door deCity of Subiaco, erkent jonge schrijvers uit de metropool Perth. De prijs wordt geschonken aan schrijvers van kortverhalen uit de basisschool en het secundair onderwijs. Er verschenen reeds drie verzamelwerken:Destination Unknown (2001),Life Bytes (2002)enHatched: Celebrating Twenty Years of the Tim Winton Award for Young Writers (2013). In dat laatste werk werden alle winnende kortverhalen uit de periode 1993 tot 2012 opgenomen. Winton is het uithangbord van de wedstrijd.
In 2023 werd Winton tot officier in deOrde van Australië benoemd "voor zijn inzet voor de literatuur als auteur en romanschrijver, en zijn inzet voor natuurbehoud en de milieubeweging".[14]
An Open Swimmer
Shallows
Scission and Other Stories
Minimum of Two
Jesse
Cloudstreet
Gerelateerd aanCloudstreet
Lockie Leonard, Human Torpedo
Lockie Leonard, Scumbuster
The Bugalugs Bum Thief
The Riders
Blueback
Lockie Leonard, Legend
Dirt Music
The Turning
Breath
Eyrie
Island Home : A Landscape Memoir
The Boy Behind the Curtain
The Shepherd's Hut
Bron
Referenties
