The Passion of the Christ (2004) is eenfilm over de laatste twaalf uren van het leven vanJezus Christus. De film werd gefinancierd en geregisseerd doorMel Gibson. Het is een filmische bewerking van het lijdensverhaal van Jezus volgens de vier evangeliën, de staties van dekruisweg en de visioenen van enkele mystici en lijkt daarmee op het traditionelePassiespel, eenrooms-katholieke traditie in het Paasseizoen.
Op25 februari2004 is de film in deVerenigde Staten in première gegaan (Aswoensdag, het begin van deVeertigdagentijd). De film bracht in de eerste vijf dagen 25 miljoen dollar per dag op.
Mel Gibson:
- "Dit is een film over liefde, hoop, vertrouwen en vergeving. Hij (Jezus) is gestorven voor alle mensen, en heeft voor ons allen geleden. Het is tijd dat we terugkeren naar die boodschap. De wereld is gek geworden. We zouden allemaal wat meer liefde, vertrouwen, hoop en vergeving kunnen gebruiken."
- "Ik was het die Hem kruisigde. Het waren mijnzonden die Hem daar plaatsten." Gibson had een typerende rol in de film, het zijn letterlijk zijn handen die Jezus aan het kruis nagelen (alleen inclose-up te zien).
De film werd opgenomen in deCinecittà Studio inRome en diverse locaties inItalië, onder andere bij de plaatsMatera, waar ook reeds een andere film over Jezus -Il Vangelo secondo Matteo vanPasolini - was gefilmd, en in de spookstad vanCraco. Met een budget van 30 miljoendollar is de film volledig door Gibson zelf gefinancierd.
In tegenstelling tot eerdere films over het leven van Christus, zijn de dialogen om de authenticiteit te bevorderen, in hetAramees,Latijn enHebreeuws. Gibson was aanvankelijk van plan geen ondertiteling te gebruiken maar de oude talen in combinatie met de beelden te laten spreken. Na uitvoerig overleg besloot Gibson uiteindelijk toch voor ondertiteling, afgezien van één regel "Laat zijn bloed maar neerkomen op het hoofd van ons en onze kinderen" (Matteüs 27:24-25) (dit om geen indruk te wekken van vermeendantisemitisme), en wat stukjes dialoog van soldaten.
Grote aandacht is besteed aan historische details, zoals de traditionele kleding van die periode en dejoodse eetgewoontes. De martelingen en kruisiging zijn buitengewoon gewelddadig en visueel weergegeven waardoor de film in de Verenigde Staten eenR-Rating kreeg. Deze scènes vereisten van hoofdrolspeler Jim Caviezel dagelijksmake-up-sessies van zeven tot tien uur. Tijdens het filmen liep hij zelfs een schouderfractuur op toen het kruis op zijn schouders werd gelegd. De beelden hiervan heeft Gibson in de film gelaten. Ook werd Caviezel twee keer door de bliksem getroffen en kreeg, door falende bescherming, twee werkelijke zweepslagen op zijn rug.
Gibsons geloof dat hem inspireerde tot het maken van deze film, is enerzijds traditioneel katholiek; anderzijds hangt hij hetSedisvacantisme aan. Dit is een stroming binnen de traditioneel katholieke kerk waarbij de meeste hervormingen van hetTweede Vaticaans Concilie niet worden erkend. Veel scènes in de film zijn dan ook traditioneel katholiek geïnspireerd en komen niet voor in hetNieuwe Testament. Een aantal scènes komen in het geheel niet voor in de traditionele bronnen en zijn ontsproten aan Gibsonsartistieke vrijheid.
Sommige critici die voorlopige versies van het script lazen gaven aan dat significante delen van de film de lijn van het Nieuwe Testament zouden verlaten doordat materiaal werd gebruikt uitThe Mystical City of God vanMaria van Agreda (een17e-eeuwsenon) en de geschriften vanAnna Catharina Emmerich (een19e-eeuwsestigmatica). Het laatste is een bijzonder controversieel werk omdat het materiaal bevat dat extreem gewelddadig is en door sommigen, zowelJoden als niet-Joden, als antisemitisch wordt beschouwd.
Gibson verklaarde als reactie hierop dat hij geen antisemitische bedoelingen met zijn film heeft.
Op 17 oktober 2003 kondigde Gibsons productiemaatschappij aan dat de titel van de film was gewijzigd vanThe Passion naarThe Passion of Christ, omdat de titelThe Passion al was geregistreerd voor een andere film. Later werd dit verder gewijzigd inThe Passion of the Christ. Een week later deelde Gibson mee een distributieovereenkomst te hebben gesloten met hetonafhankelijke-filmproductiebedrijfNewmarket Films.
Door sommigen wordt de film bijzonder gewaardeerd.Billy Graham, een Amerikaanseevangelist, zag in de film een krachtig middel voor de verkondiging van het evangelie. Door anderen wordt echter gewezen op het gewelddadige karakter van de film waardoor de christelijke boodschap juist vertroebeld wordt. Daarnaast zou de film volgens sommigen wellicht ook kunnen aanzetten tot antisemitisme.
De film is inKoeweit enBahrein verboden vanwege het visueel tonen van een profeet, wat Jezus binnen deIslam is, wat in die landen niet mag.
InNederland werd de film doorchristelijke groeperingen als debevindelijk gereformeerden bij voorbaat afgewezen omdat zij van mening zijn dat hetevangelie niet via film verspreid kan worden. Aan de hand van het tweede gebod uit deTien Geboden wordt door een aantal christenen tevens het idee afgewezen dat Jezus zou kunnen worden "gespeeld". Hij is voor hen deZoon van God en kan en mag daarom niet worden nagespeeld. Bovendien is het lijden van Jezus volgens hen niet in de eerste plaats lichamelijk maar geestelijk (angst en godverlatenheid). De film zou daardoor een onjuist beeld van het lijden van Jezus geven.
Aan de andere kant werd de film door verschillendeevangelische enorthodoxe protestanten juist aangegrepen als evangelisatiemateriaal. Deels gebeurde dit door de film zelf te promoten, deels door evangelisatie bij bioscopen.
De Nederlandse publieke omroepenKRO,NCRV enEO hebben in 2004 getracht om de rechten van de film voor uitzending in handen te krijgen.RTL wist de rechten echter uiteindelijk te bemachtigen. Hierop bood de Evangelische Omroep aan RTL de mogelijkheid aan om van haarnazorgteam gebruik te maken, mochten mensen na afloop van de film zo geraakt zijn dat ze met iemand erover na willen praten. RTL beschikt niet over een soortgelijk team, want zo sprak een woordvoerder: "Wij zenden niet zo vaak iets uit waar mensen van in de war raken". Niet bekend is of RTL uiteindelijk op dit aanbod is ingegaan.
Op zaterdag 15 april 2006, de zaterdag voorPasen oftewelStille Zaterdag, werdThe Passion of the Christ door de omroepRTL 5 uitgezonden. Op Stille Zaterdag 7 april 2007 werdThe Passion of the Christ wederom, zonder reclameonderbrekingen, door RTL 5 uitgezonden. Hetzelfde gold voor de uitzending op Stille Zaterdag 11 april 2009 en Stille Zaterdag 3 april 2010.
Op diezelfde dag in 2007 was de première van de film opKanaal2, eveneens zonder reclameonderbrekingen.