Terra Mariana was de naam door deHeilige Stoel gegeven aan het tijdens deLijflandse Kruistocht voor deRooms-Katholieke Kerk veroverde gebied.
Administratief was het nooit een eenheid, maar verdeeld in het gebied van deOrde van de Zwaardbroeders, laterLijflandse Orde, en de wereldlijke gebieden van een aantalprinsbisdommen.
In 1185-1186 stichtteMeinhard van Segeberg de eerste rooms-katholieke kerk in het gebied van de heidense Lijven, aan de benedenloop van deWestelijke Dvina. In 1188 werd hij door pausClemens III bevestigd als bisschop van het nieuwebisdom Lijfland.
De volgende pausCelestinus III machtigde tot actieve werving voor zendingswerk, waarbij hij uitzonderingen op de voedsel- en kledingregels van de monniken toeliet enaflaten verleende aan diegenen die de missie toetraden.
Bij de dood van Meinhard benoemde Hartwig van Uthlede, aartsbisschop van Bremen (tot wiens provincie de pas bekeerde landen behoorden)Berthold van Hannover tot opvolger. Na zijn dood werd Meinhard op 28 maart 1199 opgevolgd doorAlbert van Buxhoeveden. In 1200 verzamelde deze met de steun van de Duitse koningFilips van Zwaben en de zegen van pausInnocentius III een vloot van 23 schepen en meer dan 1.500 gewapende kruisvaarders. Aangekomen aan de monding van deWestelijke Dvina stichtte hij in 1201, ondersteund door kooplieden uitGotland, op de plaats van een kleine nederzetting van handelaren uit Lübeck de stadRiga, waarheen hij de bisschopszetel verlegde. Ter ondersteuning richtte Albert in 1202 een militaire orde op, deOrde van de Zwaardbroeders. Innocentius bevestigde de orde in 1204.
Albert sloot vriendschap metKaupo, de bekeerde leider van de nog meest heidenseLijven, en bood hen bescherming tegen de naburigeLitouwers enEsten. Hij sloot een bondgenootschap met hetLetgaalse vorstendomTālava en onderwierp de vorstendommenJersika (1209) enKoknese (1215). In 1218 sloot hij een bondgenootschap metWaldemar II van Denemarken voor de gezamenlijke verovering vanEstland.
Filips van Zwaben verklaarde Albert in 1207 tot rijksvorst, en hetPrinsbisdom Riga daarmee tot rijksleen. Deze uitbreiding van het machtsgebied van het Heilige Roomse Rijk was tegen de zin van het Vaticaan, en Innocentius verklaarde in 1215 het gebied alsTerra Mariana direct horig aan deHeilige Stoel. In 1228 sloot depauselijk legaatWillem van Modena een compromis tussen de bisschop en de Orde, waarbij de Orde twee derde en de bisschop een derde van het gebied in handen kreeg. Tevens werden desuffragaan-bisdommenDorpat enÖsel-Wiek opgericht. Pas in 1255 werd Riga verheven tot aartsbisdom van het gehele Baltische gebied inclusiefPruisen.[1]
In eerste instantie was de expansie gericht op de gebieden ten noorden van de Dvina. DeSemgallen in het zuidwesten sloten al vóór 1203 een bondgenootschap met Albert van Riga tegen de opstandige Lijven, en ontvingen in 1205 militaire steun om Litouwse aanvallen tegen te houden.
In 1219 viel na een invasie van de Orde van de Zwaardbroeders in Semgallen de Semgaals-Duitse alliantie uiteen. De Semgallen verbonden zich met deKoeren en vielen in 1228 hetDaugavgrīva-klooster aan, het belangrijkste kruisvaardersbolwerk aan de monding van de Dvina.
In 1230 sloten de noordelijke Koeren een vredesverdrag met de Duitsers. De zuidelijke Koeren bleven de indringers echter weerstaan.
In 1260 waren de Koeren betrokken bij deSlag van Durbe tegen deSamogitiërs, waarbij zij werden gedwongen om aan de kant van de kruisridders te vechten. Toen de strijd begon, verlieten de Koeren, Esten en andere lokale rekruten al snel de ridders, hetgeen de Samogitiërs aan de overwinning hielp.
Het Koerse verzet werd uiteindelijk bedwongen in 1266, waarna Koerland werd verdeeld tussen de Lijflandse Orde en het nieuweBisdom Koerland.
Na regelmatige aanvallen was de Lijflandse Orde al in 1254 erin geslaagd de Semgallen deels te onderwerpen. In de jaren 1280 begon de Lijflandse Orde met een massale veldtocht tegen de Semgallen, waarbij ze hun velden verbranden en een hongersnood ontstond. De Semgallen zetten hun weerstand voort tot 1290.
