Gemeente inBelgië.svg) | |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Geografie | |||
| Gewest |  Vlaanderen | ||
| Provincie |  Oost-Vlaanderen | ||
| Arrondissement | Sint-Niklaas | ||
| Oppervlakte – Onbebouwd – Woongebied – Andere | 40,1 km²(2023) 60,67% 16,19% 23,14% | ||
| Coördinaten | 51° 7' NB, 4° 13' OL | ||
| Bevolking (bron:Statbel) | |||
| Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkingsdichtheid | 31.271(01/01/2024) 49,95% 50,05% 779,9 inw./km² | ||
| Leeftijdsopbouw – 0-17 jaar – 18-64 jaar – 65 jaar en ouder | (01/01/2024) 20,37% 59,29% 20,34% | ||
| Buitenlanders | 9,6%(01/01/2024) | ||
| Politiek en bestuur | |||
| Burgemeester | Hugo Maes (CD&V) | ||
| Bestuur | CD&V-Open Vld,Tesamen | ||
| Zetels CD&V-Open Vld N-VA Vlaams Belang Tesamen | 29 12 7 6 6 | ||
| Economie | |||
| Gemiddeldinkomen | 23.106 euro/inw.(2022) | ||
| Werkloosheidsgraad | 5,99%(jan. 2019) | ||
| Overige informatie | |||
| Postcode 9140 9140 9140 9140 | Deelgemeente Temse Elversele Steendorp Tielrode | ||
| Zonenummer | 03, 052 | ||
| NIS-code | 46025 | ||
| Politiezone | Scheldewaas | ||
| Hulpverleningszone | Waasland | ||
| Website | www | ||
| Detailkaart | |||
 | |||
| ligging binnen het arrondissement Sint-Niklaas in de provincie Oost-Vlaanderen | |||
| |||
Temse (Frans:Tamise) is eengemeente in deBelgische provincieOost-Vlaanderen, en is gelegen in hetWaasland. Temse ligt aan deSchelde en is bekend van het inmiddels opgeheven scheepsbouwbedrijfBoelwerf en om deScheldebrug (officiële naam: Temsebrug), de langste brug vanBelgië (365 meter). De gemeente telt ruim 31.000 inwoners, die worden Temsenaars genoemd.
Temse wordt voor het eerst vermeld onder de naamTemsica[1] in een akte uit 941 waarin graafArnulf I van Vlaanderen een reeks bezittingen aan de GentseSint-Pietersabdij teruggeeft die zijn voorgangers afgenomen hadden.[2] Verder komen ook schrijfwijzen zoalsTemseca,Tempseca enThamisia voor in middeleeuwse akten en andere documenten.[1] In oudere Nederlandse teksten wordt de plaatsnaam alsThemsche ofTemsche geschreven; de laatste spelling was officieel tot1946.
Als oorsprong voor de naam ‘Temse’ wordt doorgaans eenGallo-Romeinse vorm *Tamisiacum of *Tamasiacum gereconstrueerd. Plaatsnamen op-(i)acus of-(i)acum (met eenGallisch achtervoegsel-acos of-acon) zijn veelal afgeleid vanLatijnse ofinheemse persoonsnamen en ontstonden tussen de eerste en de vierde eeuw.[3] Volgens deze analyse zou Temse toebehoord hebben aan iemand met de Gallische naam *Tamasios of *Tamisios. Hierin kunnen we deProto-Indo-Europese wortel *temH- herkennen, die ook opduikt in hetWelshe woordtywyll ‘duisternis’ en in hetNederlandsedeemster. *Tamasios of *Tamisios zou dan zoveel betekenen als ‘de donkere’ of ‘de donkerharige’.[4]
Volgens een concurrerende analyse zou *Tamisiacum of *Tamasiacum niet afgeleid zijn van een persoonsnaam, maar van de naam van een waterloop.[5] DeProto-Indo-Europese wortel *temH- blijft hierbij geldig, dus het zou over een ‘donkere waterloop’ gaan, een verklaring die ook voor deDemer en voor deTheems wordt aangehaald. Welke afleiding – van een persoon of van een waterloop – ook correct is, het valt op datTemse deWet van Grimm niet heeft doorgemaakt: de ontwikkeling *t >Germaans *þ >Nederlandsd (zoals inDemer van *Tamara) heeft hier niet plaatsgevonden. Dit kan het gevolg zijn van invloed van deRomaanse talen, waar deze klankwet niet geldt.[4]
Net als andere plaatsen die al in de middeleeuwen over de taalgrens heen bekend waren, heeft Temse een Franse naam die een eigen klankontwikkeling heeft doorgemaakt. In een akte uit 1221 waarin burggraafZeger III van Gent afstand doet van enkeletienden ten voordele van debisschop van Doornik, wordt Temse alsThamisia vermeld,[6] een naam die in het hedendaagse FransTamise zal worden. Merk op dat in de Franse variant van de naam het achtervoegsel-(i)acum ontbreekt, zoals dit ook het geval is bijGeldenaken (van *Geldoniacum) enJodoigne (van *Geldonia).[7]
De oudstearcheologische sporen van bewoning gaan terug tot desteentijd. Er zijn onder meer vondsten gedaan uit delate bronstijd, deijzertijd en de Gallo-Romeinse periode. Dekerstening van de gemeente vond plaats voor 772 en in 864 werd het dorp aan deBlandinusabdij teGent geschonken door deGraaf van Vlaanderen, de gemeente bleef tot 1460 in beheer van eenriddervoogd van deze abdij. In 1264 werd eenwekelijkse markt ingericht en vanaf 1519 doorKarel V uitgebreid met eenjaarmarkt.[8] Op 7 juli 1684 woedde er een grote brand door Temse waarbij een groot deel van het dorp vernield werd.[9] in 1759 bracht Karel van Lorreinen een bezoek, waarbij een grote cavalcade werd georganiseerd.
In 1912 vond deInternationale Vliegweek voor Watervliegtuigen plaats, de meeting was opgezet voor de beoordeling van watervliegtuigen die eventueel ingezet konden worden inBelgisch Congo.[10][11] Er werden proeven uitgevoerd met een eigen vliegtuig door vijftienpiloten uit België, Frankrijk en Duitsland. Het was het grootste evenement uit de geschiedenis van Temse.[12]
Tijdens deEerste Wereldoorlog verscheen het frontblaadjeOnze Temschenaars als bindmiddel tussen het thuis- enoorlogsfront. Er sneuvelden 63 Temsenaars en elf opgeëisten bezweken in kampen.[13] Ook werden Theofiel Maes en Kamiel Van Buynder op 14 juli 1917 inFort 4 teMortsel gefusilleerd omwille vanspionageactiviteiten. Ze waren actief geweest voor de spionagedienst met de codenaamTheo, deze had tot doel hetBelgisch leger in te lichten over de bewegingen van deDuitse troepen.[14]
Temse bestaat naast het centrum uit de wijkenCauwerburg,Hollebeek enVelle. Sinds degemeentefusie van 1977 zijnSteendorp,Tielrode enElverseledeelgemeenten.
| Naam | Opp. (km²) | Inwoners (2020) | Inwoners per km² | NIS-code | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Temse | 22,13 | 20.289 | 917 | 46025A |
| 2 | Steendorp | 5,17 | 3.543 | 686 | 46025B |
| 3 | Tielrode | 7,43 | 3.856 | 519 | 46025C |
| 4 | Elversele | 5,01 | 2.399 | 479 | 46025D |
| Aangrenzende gemeenten | ||||
|---|---|---|---|---|
| Sint-Niklaas | Beveren | |||
 | ||||
| Waasmunster | Kruibeke | |||
| Hamme | Bornem | |||
_-_312978_-_onroerenderfgoed.jpg)
ZieLijst van onroerend erfgoed in Temse voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Temse ligt aan deSchelde en bezit, vanaf de monding gezien, de eerste brugverbinding over deze rivier. De hoogte bedraagt 2 meter, maar in het noorden ligt de helling van deCuesta van het Waasland en loopt de hoogte op tot 26 meter. Ten oosten van Temse, langs de Schelde, ligt het natuurgebiedSchauselbroek.
In het westen, in de wijkCauwerburg, vindt men nog hetWaesmeer, een groot zwemwater en recreatiedomein om een voormalige kleiput.
Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977. De cijfers tot 1880 zijn zonder de deelgemeente Steendorp.
| Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari 1992 tot heden | ||
|---|---|---|
| jaar | Aantal[28] | Evolutie: 1992=index 100 |
| 1992 | 24.027 | 100,0 |
| 1993 | 24.198 | 100,7 |
| 1994 | 24.382 | 101,5 |
| 1995 | 24.544 | 102,2 |
| 1996 | 24.911 | 103,7 |
| 1997 | 25.109 | 104,5 |
| 1998 | 25.278 | 105,2 |
| 1999 | 25.409 | 105,8 |
| 2000 | 25.533 | 106,3 |
| 2001 | 25.782 | 107,3 |
| 2002 | 25.937 | 107,9 |
| 2003 | 25.980 | 108,1 |
| 2004 | 26.122 | 108,7 |
| 2005 | 26.250 | 109,3 |
| 2006 | 26.287 | 109,4 |
| 2007 | 26.667 | 111,0 |
| 2008 | 27.280 | 113,5 |
| 2009 | 27.748 | 115,5 |
| 2010 | 28.147 | 117,1 |
| 2011 | 28.502 | 118,6 |
| 2012 | 28.889 | 120,2 |
| 2013 | 29.012 | 120,7 |
| 2014 | 29.073 | 121,0 |
| 2015 | 29.182 | 121,5 |
| 2016 | 29.194 | 121,5 |
| 2017 | 29.515 | 122,8 |
| 2018 | 29.528 | 122,9 |
| 2019 | 29.926 | 124,6 |
| 2020 | 30.196 | 125,7 |
| 2021 | 30.287 | 126,1 |
| 2022 | 30.635 | 127,5 |
| 2023 | 31.191 | 129,8 |
| 2024 | 31.271 | 130,1 |
Degemeente Temse wordt bestuurd door hetschepencollege enburgemeester, dit is deuitvoerende macht op lokaal niveau. Bestuurlijk valt de gemeente onder hetBestuurlijk arrondissementSint-Niklaas van deprovincieOost-Vlaanderen.
Dewetgevende macht op lokaal niveau is degemeenteraad. De gemeente valt onder hetkieskantonTemse bij verkiezingen voor de verschillende niveaus. Voor deverkiezing van deprovincieraad is de gemeente ingedeeld in hetprovinciedistrictSint-Niklaas in hetkiesarrondissementDendermonde-Sint-Niklaas. Bij de verkiezingen voor deKamer van volksvertegenwoordigers en hetVlaams Parlement in dekieskring Oost-Vlaanderen. Voor deverkiezingen van deSenaat (tot 2012) en hetEuropees Parlement behoort de gemeente tot hetNederlands kiescollege.
Voor de legislatuur 2024-2030 bestaat het bestuur uit eencoalitie van de kartellijstCD&V -Open Vld en de lijst TESAMEN (Vooruit,Groen en onafhankelijken), die samen 18 op 31 zetels hebben.
| College van burgemeester en schepenen | |
|---|---|
| Burgemeester | Hugo Maes (CD&V -Open Vld) |
| Schepenen |
|
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bij de verkiezingen van april 1921 werd de lijst van deBWP door het kiescollege onder leiding van waarnemend vrederechterPaul Van De Perre niet aanvaard. Deze beslissing werd door debestendige deputatie vanOost-Vlaanderen ongedaan gemaakt en in juli werden opnieuw verkiezingen gehouden. De katholieke partij met als lijsttrekker burgemeesterAlfred Andries behaalde met 8 zetels de absolute meerderheid. De BWP met als lijsttrekker KamerlidBernard Van Hoeylandt behaalde 4 zetels en de liberale partij 1 zetel. Alfred Andries werd opnieuw benoemd als burgemeester. De katholieken Leo De Ryck,Albert Wilford en Isidoor Huys werden verkozen als schepen. In 1922 overleed Leo De Ryck en werd hij als schepen vervangen door De Caluwé. Eind 1923 overleed burgemeester Alfred Andries. Hij werd eind 1923 opgevolgd doorAlbert Wilford, die als schepen vervangen werd doorEdward Cornelis.
De katholieke partij met als lijsttrekker uittredend burgemeesterAlbert Wilford behaalde bij de verkiezingen van 1926 met 8 zetels op 13 opnieuw de absolute meerderheid. Albert Wilford bleef burgemeester, de katholieken Pieter Bolsens,Edward Cornelis en Isidoor Huys werden verkozen als schepen.
De katholieke partij met als lijsttrekkerFrans Boel behaalde bij de verkiezingen van 1932 met 8 zetels op 13 de absolute meerderheid. Frans Boel werd burgemeester, de katholiekenFlorent Beeckx,Edward Cornelis en Pieter Bolsens werden verkozen als schepen. Florent Beeckx overleed eind 1937 en werd als schepen vervangen door Alfons Van Britsom.
De lijst Koncentratie, een kartel van dekatholieke partij en hetVNV behaalde bij de verkiezingen van 1938 de absolute meerderheid.Frans Boel bleef burgemeester, Pieter Bolsens,Edward Cornelis en Alfons Van Britsom schepen. In 1941 werd het volledig katholieke schepencollege op Frans Boel na vervangen.Juul De Frangh, Frans Smet (beiden VN) en Jean Boeykens werden schepen. Frans Boel overleed in 1943 en werd als burgemeester vervangen door schepen Juul De Frangh. Die bleef burgemeester tot deBevrijding in september 1944. Edward Cornelis werd aangesteld als waarnemend burgemeester.
DeCVP behaalde met 9 zetels op 13 de absolute meerderheid. LijsttrekkerGeorges Hebbinckuys,Albert De Ryck en August Verhulst werden verkozen tot schepen. Georges Hebbinckuys werd benoemd tot burgemeester en als schepen vervangen door Arthur Canfijn.
Burgemeester Hebbinckuys was geen kandidaat meer. DeCVP behaalde met 8 zetels op 13 opnieuw de absolute meerderheid. Lijsttrekker en eersteschepenAlbert De Ryck werd burgemeester. Arthur Canfijn,August Maes en August Verhulst werden verkozen als schepen. Eind 1954 nam De Ryck ontslag. Hij werd als burgemeester opgevolgd door schepen August Maes, die als schepen opgevolgd werd door Fernand Schuerman.
DeCVP met lijsttrekker uittredend burgemeesterAugust Maes behaalde met 8 zetels op 13 opnieuw de absolute meerderheid. Felix Bulteel, August Verhulst en Fernand Schuerman werden verkozen tot schepen.
In delegislatuur 2007 - 2012 werd de gemeente bestuurd door eencoalitie vanCD&V enOpen Vld metLuc De Ryck (CD&V) als burgemeester, een functie die hij uitoefent sinds hij partijgenootDésiré Van Riet (CVP) in 1993 opvolgde. De Ryck behaalde meer dan 3.500voorkeurstemmen.[35]
In de aanloop naar deverkiezingen werd bekend dat voormaligvolksvertegenwoordiger en schepenIngrid Meeus (Open Vld) zich niet opnieuw verkiesbaar zou stellen.Lijsttrekkers waren zittend burgemeester Luc De Ryck voor CD&V, voormalig 1e schepen Patrick Vermeulen voor Open Vld, Bert Bauwelinck (sp.a) voor hetprogressievekartelsp.a-Groen, Geert Vandersickel voorN-VA en Anne-Marie Peeters-Muyshondt voorVlaams Belang.[35] Luc De Ryck (CD&V) bleef burgemeester, hij leidt een coalitie bestaande uit CD&V en N-VA. Samen vormen ze de meerderheid met 18 op 29 zetels.[36]
Na delokale verkiezingen van oktober 2018 werd een coalitie gevormd tussen CD&V, N-VA en Open Vld, die een meerderheid hadden van 19 op 29 zetels. Luc De Ryck (CD&V) bleef burgemeester, tot hij op 1 juni 2022 zoals vooraf afgesproken de sjerp doorgaf aan zijn partijgenoot enschepenHugo Maes.
Onderstaande tabel toont de evolutie in de zetelverdeling van de gemeenteraad van Temse tussen 1921 en 1964.
| Partij | 1921 | 1926 | 1932 | 1938 | 1946 | 1952 | 1958 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| KVB1 / Koncentratie2 /CVP3 | 81 | 81 | 81 | 82 | 93 | 83 | 103 | |
| LP | 1 | 1 | 1 | 1 | 0 | 1 | 0 | |
| BWP1 /BSP2 | 4 | 41 | 41 | 41 | 42 | 42 | 32 | |
| Totaal | 13 | 13 | 13 | 13 | 13 | 13 | 13 | |
bron: De getallen zijn gebaseerd op deGazette van Temsche. De zetels van de gevormde coalitie krijgen als achtergrondkleur de partijkleur. De zetels van de lijst die de burgemeester levert, staanvetjes afgedrukt.
| Partij / Kartel | 10-10-1976 | 10-10-1982 | 9-10-1988 | 9-10-1994 | 8-10-2000 | 8-10-2006 | 14-10-2012[37] | 14-10-2018 | 13-10-2024 | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Stemmen / Zetels | % | 27 | % | 27 | % | 27 | % | 27 | % | 29 | % | 29 | % | 29 | % | 29 | % | 31 | |
| SP1 / sp.a-spirit2 / sp.a-GroenB / TESAMENC | 21,641 | 6 | 24,341 | 7 | 21,91 | 6 | 15,231 | 4 | 14,031 | 4 | 13,572 | 4 | 17,51B | 5 | 13,53 | 4 | 20,1C | 6 | |
| Agalev1/ Groen!2/ sp.a-GroenB / Groen3/ TESAMENC | - | 5,111 | 0 | 6,31 | 1 | 6,791 | 1 | 8,351 | 2 | 6,692 | 1 | 9,43 | 2 | ||||||
| PVV1/ VLD2/ Open Vld3/ CD&V-Open VldD | 11,851 | 2 | 10,981 | 3 | 12,491 | 3 | 18,092 | 5 | 26,222 | 8 | 18,472 | 5 | 13,393 | 3 | 14,93 | 4 | 37,0D | 12 | |
| CVP1/ CD&V-N-VAA/ CD&V2/ CD&V-Open VldD | 50,11 | 15 | 37,831 | 12 | 41,211 | 13 | 36,781 | 13 | 28,231 | 9 | 36,55A | 12 | 33,212 | 11 | 24,52 | 8 | |||
| VU1/ TEST2/CD&V-N-VAA/ N-VA3 | 15,091 | 4 | 13,11 | 3 | 5,991 | 1 | 2,551 | 0 | 3,142 | 0 | 22,393 | 7 | 21,73 | 7 | 22,03 | 7 | |||
| Vlaams Blok1/Vlaams Belang2 | - | - | - | 13,131 | 3 | 20,021 | 6 | 24,182 | 7 | 13,502 | 3 | 15,32 | 4 | 20,92 | 6 | ||||
| GEMBEL | - | 8,37 | 2 | 11,49 | 3 | 5,8 | 1 | - | - | - | - | - | |||||||
| Anderen(*) | 1,32 | 0 | 0,29 | 0 | 0,61 | 0 | 1,63 | 0 | - | 0,54 | 0 | - | 0,7 | 0 | - | ||||
| Totaal stemmen / Zetels | 15360 | 16205 | 16681 | 17106 | 18044 | 19052 | 19799 | 20600 | 13548 | ||||||||||
| Opkomst % | 95,32 | 94,24 | 93,56 | 94,66 | 91,08 | 92,9 | 59,4 | ||||||||||||
| Blanco en ongeldig % | 2,7 | 3,82 | 3,87 | 3,68 | 3,4 | 3,2 | 2,6 | 3,2 | 1,1 | ||||||||||
De zetels van de gevormde coalitie staanvetjes afgedrukt. De grootste partij staat in kleur. (*)1976:PVDA /1982:PVDA /1988:KP-PVD /1994:W.O.W. /2006:Vivant /2018: PATRICK
Temse is gelegen langs de Schelde. Langs de oevers van de Schelde is er een groot slik- en schorregebied gelegen ter hoogte van hetKijkverdriet. Samen met onder andere het park van Temse, deSchauselbroekpolder en hetFort van Steendorp vormt dit een groot aaneengesloten natuurgebied met nestgelegenheid voor vele vogelsoorten. Het Fort van Steendorp is eveneens gekend als overwinteringsplaats en vijfsterrenhotel voorvleermuizen.
Ons Streven vzw en natuurpunt WAL zijn actieve plaatselijke natuurverenigingen. Ecotest vzw is als onafhankelijke natuurvereniging actief geweest sinds de jaren 1980 voor de bevordering van de natuurwaarden, maar is in de jaren 2000 opgegaan in de regionale afdeling van natuurpunt.
Ook is er het provinciaal domeinDe Roomakker in deelgemeente Tielrode.
Temse had vroeger verschillende kranten. DeGazette van Temsche, laterNieuwsblad van Temsche verscheen tussen 1861 en 1960 en werd uitgegeven door de familie Schuerman.De Schelde werd tussen 1882 en 1940 uitgegeven door de familie De Landsheer. Beide kranten verschenen op weekbasis.[39] Tijdens deEerste Wereldoorlog startte Octaaf Bulterys het frontblaadjeOnze Temschenaars met nieuws van het front en van Temse.Clemens De Landtsheer schreef de meeste teksten, deed het zet- en drukwerk en was mede-uitgever van deze gratis krant. Als degebroeders Van Raemdonck sneuvelen is de oplage 2000 exemplaren. De krant verscheen tussen 1917 en 1919 en werd verspreid aan het front, in Temse en in vluchtelingen uit Temse in Nederland.[40] Sinds eind 2023 is er het tweewelijks krantje De Gazet van Temst, een uitbreiding van de onlinekrant Editietemse.be dat bestaat sinds 2008.
Spotnaam voor de inwoners van Temse isazijnzekers als gevolg van de vele azijnbrouwerijen die er in de18e eeuw ontstonden. Deze naam houdt mogelijk verband met het dialectwoordazijnzeiker ofazijnpisser, dat "zuurpruim" betekent. Een andere bijnaam istuysscher, iemand die met dobbelstenen speelt.[41] Van beide bijnamen werden door Valeer Peirsman op de beelden gemaakt, die op deWilfordkaai werden geplaatst.
In het plaatselijke dialect heet de plaatsTemst.
Temse is ook bekend als stripgemeente en speelde een rol in verschillende stripverhalen:Tazuur en Tazijn (Suske en Wiske -Paul Geerts &Marc Verhaegen, 1991),Haaiman (Kiekeboe -Merho, 1993),Het zevende zwaard (Jommeke -Jef Nys, 1993),De waterdemon (De Rode Ridder -Karel Biddeloo, 1996), enDe vloek van Myra (Figaro -Steve Van Bael, 2011). Daarnaast was er de uitgaveHet schone avontuur van een bakkersjongen[42] (1960) over de Temse priesterEdward Poppe vanJef Nys en is de Temse politicusLuc De Ryck te zien op de covers vanBij verdiensten (Kiekeboe - Merho, 2007) enDe slungel van de jungle (De avonturen van Urbanus -Urbanus &Willy Linthout, 2008). Daarnaast speelde De Ryck een rol in het eerder genoemde Suske en Wiske-albumTazuur en Tazijn.[43]
Ook vindt er jaarlijks een stripexpo plaats. Op de 5de verdieping van AC De Zaat bevindt zich eenbasreliëf van de Jommeke-figuren gecreëerd door beeldhouwerHarry Verbeke en aan de bibliotheek staat het standbeeld vanJommeke van de Temse beeldhouwerValeer Peirsman. Hij creëerde o.a. het standbeeld vanJommeke inMiddelkerke, in 2007 vervaardigde hij in opdracht van de gemeenteZoersel het beeld vanMarcel Kiekeboe en in opdracht van de gemeenteKalmthout de buste vanWilly Vandersteen. Hij maakte ook de beeldengroepDe kaailopers op de Wilfordkaai.[43]
Briqueville is een mysterieuze Belgische postmetal-band uit deelgemeenteSteendorp, opgericht rond 2006 en debuutalbum in 2014. De leden hullen zich tijdens optredens in lange gewaden en dragen maskers, zodat niet gekend is wie de leden van de band zijn. Clement D'Hooghe (1899 - 1951) is dan weer een bekende componist, organist en dirigent, afkomstig uit de gemeente en met een zeer groot en gevarieerd oeuvre.
Hetcarnaval vindt jaarlijks plaats op de derde zater-, zo- en maandag naaswoensdag. De stoet gaat op zondag uit.[44] Ook in twee van de drie deelgemeenten viert men carnaval. In Steendorp de zaterdag voor aswoensdag en in Tielrode het weekend na aswoensdag. Voorts worden er jaarlijks verschillende evenementen georganiseerd zoalsTemse op wielen enTemse in de wolken.
De gemeente ligt in deparochieKruibeke/Temse[45] (het vroegeredekenaat Temse) in het dekenaatSint-Niklaas[46] in hetbisdom Gent. Depatroonheilige van Temse isSint-Amelberga die er de eersteparochie stichtte rond 770. Dat was meteen ook de oudste parochie in hetWaasland. Ter ere van haar wordt jaarlijks enkele malen deWegom gewandeld.[47] De gemeente telt 7 kerken. Op de markt is deOnze-Lieve-Vrouwkerk[48] gevestigd, daarnaast zijn er deHeilig Hartkerk[49] teCauwerburg, deChristus Koningkerk[50] teHollebeek en deSint-Jozefkerk[51] teVelle. In de deelgemeenten bevinden zich deSint-Jan-Evangelistkerk[52] (Steendorp), deSint-Margarethakerk[53] (Elversele) en deSint-Pieterskerk[54] (Tielrode). Op termijn is het de bedoeling dat alleen de Onze-Lieve-Vrouwkerk en de Sint-Pieterskerk als kerk overblijven.[55]
Er zijn driemoskeeën in de gemeente gevestigd, waaronder twee inTurkse traditie en één inMarokkaanse traditie.[56]
ZieTemsebrug voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Temse is bekend om deTemsebrug, de dubbele brug over de Schelde, waaronder de eerste brug ontworpen in 1870, door de Franse architect en ingenieurGustave Eiffel. De brug is de langste van België (brug uit 1955 met lengte van 365 meter, brug uit 2009 met lengte van 374 meter) en is tevens een belangrijke transportverbinding tussen Oost-Vlaanderen en Antwerpen voor trein- en wegvervoer.
De gemeente Temse is bereikbaar via de autosnelwegE17, afrit 15a (Haasdonk), 15 (Sint-Niklaas, Temse) of 14 (Sint-Niklaas-West). Bovendien loopt de gewestwegN16 dwars door het hart van de gemeente. Deze laatste weg steekt de Schelde over via de Scheldebrug. GewestwegN41 loopt door deelgemeente Elversele en steekt deDurme over richting Dendermonde.
ZieStation Temse voor het hoofdartikel over dit onderwerp.In tegenstelling tot de vergelijkbare buurgemeentenHamme enKruibeke heeft de gemeente Temse een eigenspoorwegstation. Er zijn rechtstreekse verbindingen metSint-Niklaas,Mechelen enLeuven.
Ter herdenking van de 100-jarige verjaardag van de 'val van Antwerpen', was er op 4 oktober 2014 een historische treinrit gepland tussenAntwerpen en Temse met (de laatste actieve)stoomlocomotief41.195 uit de tijd van deEerste Wereldoorlog.[57] Een panne van de stoomtrein gooide echter roet in het eten en het evenement moest afgelast worden.[58]
Vanaf 1904 tot 1952 reed hier ooktramlijn H VanHamme naarAntwerpen-Linkeroever.
Vanaf de 13e eeuw kende Temse, samen metRupelmonde, een bloeiperiode dankzij haar gunstige ligging aan deSchelde.
In het tweede kwart van de negentiende eeuw ontwikkelde de gemeente zich tot eenindustriecentrum. Zo werd er door deEngelsman Willam Wilford eenzeildoekfabriek gesticht. Vervolgens ontstonden er tal vanweverijen enspinnerijen. De textielnijverheid ging echter volledig teloor.[9] Temse werd vooral bekend omwille van deBoelwerf. Voor de reconversie van de site van de Boelwerf voorziet het project de Zaat in een ruimte voor nieuwe bedrijven, het nieuwe gemeentehuis en een gehele nieuwe wijk met park.
In Temse ligt tussen deN16 en deE17 deindustriezone T.T.S. (Temse, Tielrode, Sint-Niklaas), waar meer dan tweehonderd bedrijven zijn gevestigd.
In 1844 kwamen op vraag van de pastoor van Temse deZusters van Vincentius a Paulo naar Temse om onderwijs voor meisjes in te richten. Dertig jaar later bouwen de zusters een klooster en een school. Ze bieden oorspronkelijklager onderwijs aan, maar later wordt ooksecundaire onderwijs aangeboden in deBeroepsschool Sint-Amelberga, wat later omgedoopt werd in hetInstituut Sinte-Amelberga.[59] De school werd in 1983 gemengd en bleef groeien, wat leidde tot een nieuwbouw in 1987. In 1997 fusioneerde de secundaire school met hetSint-Willebrordusinstituut, maar het leerlingenaantal begon te dalen wat in 2010 leidde tot de sluiting van de school door gebrek aan leerlingen.[60]
In 1896 kwamen deBroeders van Liefde naar Temse. Ze hielden zich bezig met de organisatie van onderwijs in hetSint-Willebrordus Gesticht, wat later omgedoopt werd in hetSint-Willebrordusinstituut.[61] Dit was oorspronkelijk een jongensschool, dit zowel voorlager onderwijs als voor lagersecundair onderwijs.[62] In 1997 fusioneerde de middelbare school met hetInstituut Sinte-Amelberge. De Broeders van Liefde richtten ook een vrije vakschool op, die later omgedoopt werd totVrij Technisch Instituut.[63] Deze school fusioneerde in 1986 met hetSint-Willebrordusinstituut.
In 1948 besliste toenmalig minister van OnderwijsCamille Huysmans om een Rijksmiddelbare school op te richten in Temse, de Rijksmiddenschool (R.M.S) Temse.[64] Deze school bestaat ondertussen uit tweesecundaire onderwijsinstellingen, met nameLyceum aan de Stroom[65] en een vestiging vanScholen Da Vinci, beide behorend tot de 'gemeenschapsonderwijs scholengroep Waasland'.
In Temse was een ziekenhuisSint-Elisabeth en een materniteitSint-Gabriël gevestigd. In 1977 werd ter vervanging van deze beide een nieuw gebouwd ziekenhuis geopend,De Pelikaan. Dit is heden een campus van hetAlgemeen ZiekenhuisNikolaas.
Temse telde verscheidene clubs die in hogere afdelingen in competitieverband speelden. VolleybalclubVC Temse speelde zowel met de mannen als de vrouwen verschillende jaren in de hoogste afdeling. De vrouwenploeg werd tweemaalkampioen van België en won driemaal debeker van België. De gemeentelijke voetbalclubKSV Temse, ontstaan uit de fusie vanTemsche SK enKFC Temsica in 1945, speelde vijf seizoenen in dederde klasse. ZaalvoetbalclubBST Temse speelde een seizoen in de eerste klasse.
De schaakclubBoey Temse speelde vele jaren in de eerste klasse en was drie maal op rij vicekampioen. VolleybalclubVV Temse speelde sinds 2007 enkele seizoenen in 1e nationale.KrachtbalclubKBK Temse won in 1996 de Beker van België en speelde tussen 1996 en 2017 21 seizoenen onafgebroken in dehoogste afdeling.KorfbalclubKC Temse speelde twee seizoenen in dehoogste afdeling van het veldkorfbal.
Ook werd er op 29 mei 2009 deRonde van België georganiseerd in Temse. De eindstreep vond plaats op de Frank Van Dijckelaan.
Door de aanwezigheid van dematerniteitSint-Gabriël (1936-1977[66]) en de materniteitsafdeling van ziekenhuisDe Pelikaan (1977-1988) binnen de gemeentegrenzen van Temse lag het aantal geboortes tijdens die periode in deze gemeente hoog. Sommigen daarvan woonden nooit in Temse. Sinds de sluiting van de materniteit zijn er bijna geen geboortes meer in Temse.
Bekende personen die woonachtig zijn of waren in Temse of een andere significante band met de gemeente hebben:
Tielrode,Sint-Niklaas,Velle,Steendorp,Bornem,Weert
·
·
.svg)
Deelgemeenten:Elversele ·Steendorp · Temse ·Tielrode
Wijken en gehuchten:Cauwerburg ·Hollebeek ·Velle
Belgische gemeenten ·Arrondissement Sint-Niklaas ·Oost-Vlaanderen ·Vlaanderen
· ·Aalst ·Aalter ·Assenede ·Berlare ·Beveren-Kruibeke-Zwijndrecht ·Brakel ·Buggenhout ·Deinze ·Denderleeuw ·Dendermonde ·Destelbergen ·Eeklo ·Erpe-Mere ·Evergem ·Gavere ·Gent ·Geraardsbergen ·Haaltert ·Hamme ·Herzele ·Horebeke ·Kaprijke ·Kluisbergen ·Kruisem ·Laarne ·Lebbeke ·Lede ·Lierde ·Lievegem ·Lochristi ·Lokeren ·Maarkedal ·Maldegem ·Merelbeke-Melle ·Nazareth-De Pinte ·Ninove ·Oosterzele ·Oudenaarde ·Ronse ·Sint-Gillis-Waas ·Sint-Laureins ·Sint-Lievens-Houtem ·Sint-Martens-Latem ·Sint-Niklaas ·Stekene ·Temse ·Waasmunster ·Wetteren ·Wichelen ·Wortegem-Petegem ·Zele ·Zelzate ·Zottegem ·Zulte ·Zwalm
België:Provincies ·Gemeenten
