DeWestmuur of Klaagmuur (de beschaduwde muur vanaf het centrum van de foto naar rechts) is een gedeelte van de westelijke muur dat het plateau omringt onder het niveau van het tempelplein. Hij was dus geen deel van de (tweede) tempel zelf.
Dejoodse tempel stond inJeruzalem en was het middelpunt van de ceremoniëlejoodse eredienst. De naam die in deHebreeuwseTenach gegeven wordt voor detempel (bijvoorbeeld in1 Kronieken 22:11) is בֵּית יְהוָהBeitJHWH, in de regel uitgesproken alsBeitAdonai, "Huis van de Heer". Om de naam vanGod niet onnodig uit te spreken, is de gebruikelijke Hebreeuwse naam voor de tempel בֵּית־הַמִּקְדָּשׁ,Beit Hamikdash, "Huis van het Heiligdom" (alleen de tempel te Jeruzalem wordt zo genoemd).
Volgens de joodse overlevering waren er twee tempels, die beide waren gebaseerd op het ontwerp van detabernakel en beide werden verwoest. De eerste tempel werd verwoest in586 v.Chr. door de troepen vanNebukadnezar II, koning van hetBabylonische Rijk. De tweede tempel werd verwoest in70 n.Chr. door de troepen vanTitus, de latere keizer van hetRomeinse Rijk. De respectievelijke verwoestingen van de twee tempels worden beschouwd als de belangrijkste keerpunten in de joodse geschiedenis. Beide verwoestingen worden herdacht opTisja Beav. Het enige restant, deWestmuur, is van de archeologisch bewezen tweede tempel.
Voorafgaand aan de eerste tempel werd tijdens de uittocht volgens Gods instructies detabernakel gebouwd. Daarbij werd ook deArk van het Verbond vervaardigd en in de tabernakel opgesteld.
Verwoesting van de tempel door de Babyloniërs (James Tissot)DeWestelijke Steen in deWestmuurtunnel is een van de grootste bouwstenen ter wereld. De steen is 13,55 m lang, 3,3 m hoog en de breedte, verborgen in de muur, wordt geschat op 1,8 tot 4,5 m en weegt 250 tot 570 ton.
De eerste tempel wordt ook wel detempel van Salomo genoemd. Bij de verwoesting van de eerste tempel begon deBabylonische ballingschap en deJoodse diaspora. Er is tot op heden geen sluitend archeologisch bewijs gevonden dat deze eerste tempel heeft bestaan, waarbij in aanmerking dient te worden genomen dat op deTempelberg geen opgravingen mogen worden verricht omdat de islamitische geestelijke autoriteit die de Tempelberg beheert, de zogehetenWaqf, dit verbiedt.
Volgens deHebreeuwse Bijbel werd de eerste tempel gebouwd door koningSalomo met de hulp van zijn bondgenoot koningHiram I van deFenicische stadTyrus (1 Koningen 5:15-6:38). Deze tempel verving detabernakel, de tent die gebruikt werd als centrum voor de offerdienst aanGod, ingesteld doorMozes tijdens deuittocht uit Egypte ongeveer 400 jaar eerder en beschreven in dePentateuch. Deark van het verbond werd in hetallerheiligste geplaatst. De plannen voor een vaste tempel in Jeruzalem waren al geopenbaard door God aankoning David, de vader van Salomo, maar David mocht hier zelf niet aan beginnen omdat hij veel oorlogen had gevoerd (1 Kronieken 22).
Volgens de Hebreeuwse Bijbel heeft de eerste tempel ongeveer 400 jaar dienst gedaan tot deBabyloniërs hem tegelijk met Jeruzalem in587/586 v.Chr. verwoestten en de voornaamste Joden deporteerden naar Babylonië. DezeBabylonische ballingschap duurde 46 jaar totdat dePerzen Babylon in 539 v.Chr. veroverden en de Joden van de Perzische koningCyrus mochten terugkeren. De volledige duur in Babylonië, gerekend vanafDaniël 1-2 (605 v.Chr.), zou dan 66 jaar zijn.
Vanaf die tijd, het ontstaan van deJoodse diaspora, kwamen joden bijeen in gemeenschappelijke ruimtes als vervanging voor de verdwenen tempel. Later ontwikkelde dit zich tot het instituut van desynagoge om de joodse feesten en riten uit te voeren. De offerdienst kon niet meer uitgeoefend worden tot de bouw van een nieuwe tempel in Jeruzalem.
Er zijn geen directe, archeologische bewijzen voor de tempel van Salomo; de islamitische autoriteit die deTempelberg beheert, verbiedt opgravingen. Het wordt mogelijk geacht dat een eerste tempel in Jeruzalem heeft bestaan, maar de verhalen over David, Salomo en hetVerenigd Koninkrijk Israël zijn vrijwel zekerlegendarisch.
Er zijn diverse verklaringstheorieën over het ontstaan van de joodse cultus en de tempel, waarvan sommige meer speculatief zijn dan andere. Zo is er de (onbewezen) theorie dat zich geleidelijk een tempeldienst ontwikkelde uit de vermenging van de nomadisch georiënteerde Israëlitische godsdienst met eerder in het land aanwezigepolytheïstische vruchtbaarheidsgodsdiensten. Pas in de zevende eeuw v.Chr. zouden deIsraëlieten onder het sterk centraliserende bestuur van koningJosia volledigmonotheïstisch zijn geworden. Volgens sommige andere wetenschappers werd er ook een tempel gebouwd door koningOmri van het noordelijkekoninkrijk Israël op de bergGerizim.[1]
Alexander de Grote in de tempel van Jeruzalem doorSebastiano Conca (1680-1764)
DeTweede Tempel zou ingewijd zijn op 12 maart 515 v.Chr., waarna ook de tempeldienst met zijn offerandes hervat kon worden. In het boek vanEzra wordt vermeld dat deze tempel veel bescheidener was dan die van Salomo en er werd zelfs gehuild als men dacht aan de prachtige tempel van weleer. Er zouden echter nog andere belangrijker verschillen zijn met de voorgaande tempel:
DeArk van het verbond was rond de periode van de Babylonische verwoesting verloren gegaan. Hierdoor kon het jaarlijkse ritueel door dehogepriester van het verzoenen van de zonden van het volk opJom Kipoer niet meer op de oorspronkelijke wijze voltrokken worden.
Er was geen onafhankelijk joods bestuur onder een lid van hetHuis van David meer over Jeruzalem en soms bemoeiden de verschillende vreemde heersers zich met de tempeldienst. Achtereenvolgens maakten dePerzen, deGrieken (na de veroveringen doorAlexander de Grote, die volgensFlavius Josephus zelf de tempel bezocht heeft) en deRomeinen er de dienst uit.
De hogepriester was niet altijd meer iemand uit het huis vanAäron, hoewel dat volgens deThora verplicht is.
Door de herhaaldelijke inmenging van de vreemde overheersers in de joodse godsdienst waren er dikwijls opstanden in de volgende eeuwen.Antiochus IV Epiphanes, de koning van dehellenistischeSeleuciden, eiste na zo'n opstand in168 v.Chr. de tempel op voor de dienst aanZeus en liet ervarkens slachten. Een grotere belediging voor de joodse godsdienst is haast niet denkbaar en dit vormde de aanleiding voor deMakkabeese opstand (167 v.Chr.), die uiteindelijk leidde tot een korte periode van onafhankelijkheid onder het huis derHasmoneeën. Reeds in de eerste jaren van deze opstand veroverdeJudas de Makkabeeër de tempel op de Seleuciden. De tempel werd gereinigd en opnieuw ingewijd (164 v.Chr.). Vandaag de dag wordt deze gebeurtenis onder joden nog herdacht op hetchanoekafeest.
Maquette van de Tempel te Jeruzalem zoals die er in het jaar 66 uitzag, ook wel deTempel van Herodes genoemd (in het Israëlmuseum te Jeruzalem)
Nadat deRomeinen een definitief einde gemaakt hadden aan het Hasmonese Rijk, werdHerodes I in 63 v.Chr. vazalkoning vanJudea. Aan het begin van zijn regering bouwde hij direct naast de tempel deAntoniaburcht. In zijn negentiende regeringsjaar (20-19 v.Chr.) startte hij een ambitieuze herbouw van de tempel, waarbij het tempelcomplex flink werd uitgebreid, gerestaureerd en verfraaid. In10/9 v.Chr. werd de tempel opnieuw in gebruik genomen, maar de bouwactiviteiten duurden nog voort tot ver in de eerste eeuw na Chr. VolgensJohannes 2:20 was er in de tijd van Jezus al 46 jaar aan gewerkt. De tempel en voorhoven waren namelijk pas geheel af in het jaar64. Toen de tempel eindelijk voltooid was, gold hij als een van de schitterendste architectuurcomplexen van het Romeinse Rijk en trok van heinde en verre bewonderaars. Ook in hetNieuwe Testament wordt aan de pracht van de tempel gerefereerd.
Als men de trappen van het tempelplein opliep kwam men eerst op een groot plein, waar iedereen mocht komen. Dit plein heette de Voorhof. Alleen joden mochten verder gaan. Als men erachter kwam dat een heiden in de tempel was geweest, volgde de doodstraf. Er stond op een steen geschreven: “Geen vreemdeling mag binnengaan binnen de balustrade rond de tempel en omheining, wie daar wordt betrapt is zelf verantwoordelijk voor zijn dood, die het gevolg zal zijn.” In de voorste voorhof mochten alle joden komen. Deze voorhof wordt ook wel Voorhof der vrouwen genoemd. Wie verder doorliep kwam door de Nicanorpoort in de Voorhof der priesters. Daar mochten geen vrouwen komen. Daar stonden het brandofferaltaar en het koperen wasvat. Wie de trappen naar de tempel zelf opliep kwam eerst in een voorhal. In de tempel zelf mochten alleen de priesters komen. Als men doorliep kwam men in het Heilige, waar tien gouden kandelaars met zeven armen, het reukofferaltaar en de tafel dertoonbroden stonden. In deze ruimte hing het voorhangsel voor het Heilige der heiligen (de achterste ruimte) die leeg was, want deArk van het verbond was al tijdens de Babylonische wegvoering verdwenen. Het Heilige der heilige was alleen toegankelijk voor de hogepriester, opgrote verzoendag. Op een Joodsesjekel uit de jaren 132-135 na Chr. is een afbeelding te zien van de voorgevel van de tempel met twee pilaren,Jachin enBoaz.
De tempel was in het jaar 64 voltooid. Slechts zes jaar later, in70, werd de tempel door de Romeinen onder leiding vanTitus verwoest. InRome staat nog de triomfboog van Titus als herinnering hieraan. DeWestmuur, die oorspronkelijk onderdeel was van de gigantische muur die het plateau waarop de tempel stond omringde en ondersteunde, bleef staan en is het enige wat nog aan de tempel herinnert. Deze werd een traditionele plaats om de verwoesting van de tempel te betreuren en te bidden voor de wederopbouw ervan evenals voor persoonlijke gebeden, en wordt daarom ook wel deKlaagmuur genoemd. Men denkt dat er nog meer overblijfselen zijn, die dan onder het tempelplein met deRotskoepel en deAl-Aqsamoskee zouden moeten liggen. De offerdienst kon ook niet meer uitgevoerd worden, en de belangrijkste overige religieuze taken werden overgenomen door desynagogen. Maar toch hebben ze waarschijnlijk van 132 tot 135 een fundering van de tempel gelegd[bron?]. Na de opstand vanSjimon bar Kochba in 135 lieten de Romeinen geen enkele Jood Jeruzalem meer binnengaan. KeizerJulianus Apostata361-363 wilde de Romeinse godenverering herstellen, de door zijn voorgangers ingestelde voorrechten voor christenen terugdringen en stond toe de joodse tempel in Jeruzalem te herbouwen. Door zijn dood in363 kwam de bouw er niet meer.
ZieDerde tempel voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Perspectief van de derde tempel, als beschreven inEzechiël 40-42, zo letterlijk mogelijk getekend door architect Bartelmeüs Reinders (1893-1979)Poortgebouwen van de door Ezechiël voorgestelde tempel (Bartelmeüs Reinders)
Veel - zowel liberale als conservatieve, maar religieuze - joden enevangelisch-protestantse christenen verwachten op grond van profetieën in de Hebreeuwse Bijbel dat eens eenderde tempel in Jeruzalem komt die dan wordt opgericht door de Messias als Hij verschijnt. In het BijbelboekJechezkel (Ezechiël) wordt een beschrijving gegeven van de definitieve tempel die eens in het door de toekomstigemessias bestuurde Jeruzalem zal staan. Tevens wordt een beschrijving gegeven van de eredienst en offerandes die er worden gebracht. In details verschillen deze met de voorschriften die in deThora staan.
Sommigefundamentalistische joodse en protestants-christelijke groeperingen streven er echter naar zelf een derde tempel te bouwen, al dan niet met verwijdering van deislamitischeAl-Aqsamoskee en deRotskoepel. DeIsraëlische regering en rechtbanken blokkeren, met het oog op de rechten van de verschillende bevolkingsgroepen in Israël en de staatsveiligheid, regelmatig protestacties van organisaties die zich inzetten voor het oprichten van een tempel.
Binnen hetorthodox jodendom zijn stromingen die het bouwen van een derde tempel als taak zien van de Messias die hethuis van David zal laten herleven, en niet van een zelfbenoemde bouwcommissie. Anderzijds zijn er joden binnen hetorthodox Jodendom -zelfs onder deCharediem die volgens de letter van deThora leven- die van mening zijn dat de derde tempel al vóór de komst van de Messias gebouwd dient te worden. Beide meningen zijn gebaseerd op dehalacha, de joodse wet en inherent aan hetModerne Sanhedrin.HetChassidisch jodendom over het algemeen ziet degenen die de derde tempel met hun eigen handen willen bouwen als afvalligen en ketters.
