DeTartaros (Oudgrieks:Τάρταρος) ofTartarus (gelatiniseerd) is de "hel" in deGriekse mythologie. Het is het onaangename deel van deonderwereld, en wel het grote, treurige rijk onder de aarde, 'even ver verwijderd van de aarde als de aarde verwijderd is van de hemel'. Dat zou volgensHesiodos betekenen dat een koperen aambeeld er tien dagen over zou doen om van de oppervlakte vanGaia (deplatte Aarde) naar de onderwereld te vallen. Net alsGaia enEros is hij ontstaan uitChaos. In dat schimmenrijk zwaaide de godHades, de broer van de oppergodZeus, de scepter. Daarmee was Hades ook degene die de leiding had over de Tartaros, het ergste deel van de onderwereld.
In de Tartaros werden de geesten van de gestorvenen, die in het leven uitzonderlijk slechte dingen hadden gedaan of de goden hadden uitgedaagd, gestraft. Dit waren onder anderenTantalos enSisyphos. Ook werden er van tijd tot tijd reuzen en monsters gevangen gehouden, wanneer zij de toorn van de goden hadden opgewekt. Dat was bijvoorbeeld het geval met deCyclopen en deHekatoncheiren, die doorOuranos (de hemel) gevangen werden gehouden en later doorZeus bevrijd. Zeus zelf hield deGiganten daar gevangen, tot ze met behulp van hun moederGaea losbraken om een oorlog tegen zijn heerschappij te beginnen.
De Tartaros werd bewaakt door deErinyen, afschuwelijke vrouwen met slangen op hun hoofd in plaats van haar, met vleugels als vleermuizen en met grote, vurige ogen. Zij droegen brandende fakkels in hun handen en zwepen met metalen weerhaken. Deze Erinyen konden ook naar de aarde komen om mensen te straffen die hun kinderen, hun ouders of oude mensen wreed behandeld hadden of een moord op een familielid op hun geweten hadden zoalsOrestes.
In hetNieuwe Testament wordt gezegd datGod "engelen die gezondigd hadden" (gevallen engelen), niet gespaard heeft maar hen in de Tartarus heeft geworpen. En zij blijven daar in de diepte opgesloten om hun vonnis af te wachten (2 Petrus 2:4).
Paracelsus was een controversiële arts,alchemist en theoloog uit de 16e eeuw. De 'tartarus' is bij hem een kernbegrip dat eerst in zijnOpus Paramirum en later nog in diverse andere boeken werd uitgewerkt.
Van alles wat mensen opnemen, kunnen ze maar een gedeelte gebruiken en verwerken. In ieder mens is een inwendige alchemist, ofarcheus, aan het werk, die alles sorteert, ervoor zorgt dat al het nodige op de juiste plaats terechtkomt en dat dat wat niet deugt, langs diverse wegen wordt uitgescheiden. Door verschillende oorzaken kan het echter gebeuren dat het niet lukt om alle rotzooi kwijt te raken, en dan wordt deze opgeslagen in het lichaam:tartarus. Net zoals de afzettingen van wijnsteenzuur,tartraat, in een wijnvat - de klassieke vergelijking.
En zodoende werd Paracelsus vaak afgeschilderd als de eerste die een uitgebreide theorie van (een groep)stofwisselingsziekten gaf. Het ging echter niet alleen om voedsel, al gaf hij en passant een hele voedingsencyclopedie; het ging om alles wat de mens opnam: eten en drinken, lucht, al wat via de zintuigen werd opgenomen, ervaringen, indrukken, emoties. En het is individueel verschillend wat iemand kan verwerken en wat onbruikbaar zal blijken.
Net alsGaea wordt Tartarus vandaag de dag nog vereerd, en dan vooral doorAmerikaanseneopaganisten. Zij zien het voornamelijk als de hel, waar zielen branden en tot aanbidding vanCronus de Titaan, en vader van Zeus. Niet te verwarren metChronus, god van de tijd. Deze speelt hierbij een rol die te vergelijken is metSatan in dechristelijke mythologie.Hades zou als rechter fungeren, besluitend wie veroordeeld wordt tot de vuren van Tartarus.
