Tadzjikistan is een zeer bergachtig land, dat voor de helft op een hoogte van meer dan 3000 meter ligt. Het oosten van het land ligt in dePamir, een hooggebergte waartoe ook de bergIsmail Samanipiek behoort, ooit de hoogste berg van de Sovjet-Unie. Andere bergen in dit gebied zijn deOnafhankelijkheidsberg en deAvicennaberg. Dit zeer dunbevolkte gebied,Badachsjan, geniet een autonome status en wordt bewoond door vele kleine volken.
De hoofdstadDoesjanbe ligt in het westen van het land aan de voet van hetHisorgebergte, dat het stroomgebied van deAmu Darja scheidt van dat van deSyr Darja. Bijna geheel Tadzjikistan watert af op de Amu Darja, die samen met haar bronrivier dePandzj de grens met Afghanistan vormt.
Een smalle corridor verbindt West-Tadzjikistan met het noorden van de regioSogdië, die een gedeelte van de dichtbevolkteVallei van Fergana beslaat. In dit gebied ligt aan deSyr Darja de tweede stad van het land,Choedzjand.
Tadzjikistan beschikt over enkeleexclaves, waarvanVoroech (Ворух) in Kirgizië de grootste is.
Tadzjikistan kent een gematigd landklimaat dat in de berggebieden overgaat in een koellandklimaat en op de hoogste bergtoppen eenhooggebergteklimaat. In het uiterste oosten zijn er kleine regio’s met een koudsteppeklimaat en de laaggelegen gebieden in het westen kennen een warmmediterraan klimaat. In Doesjanbe is de gemiddelde minimumtemperatuur in januari min 2 graden en de gemiddelde maximumtemperatuur in juli 35 graden.
Het voorjaar is het natste seizoen in Tadzjikistan, in de maanden maart en april valt er geregeld meer dan 100 millimeter neerslag per maand. Vanaf de tweede helft van mei is het weer veel droger, in juli en augustus is de neerslag vrijwel nihil. Vanaf september neemt de neerslag weer toe, in de winter geregeld in de vorm van sneeuw.[4]
Het inwoneraantal bedroeg 10.389.799 in 2023.[5]De meerderheid van de inwoners bestaat uit etnischeTadzjieken. DeOezbeken vormen in Tadzjikistan een grote minderheid, nog voor deRussen, die in groten getale het land verlieten tijdens de burgeroorlog.
Hun taal is hetTadzjieks, een variant van hetPerzisch, dat ook de officiële taal vanIran enAfghanistan is. Het Tadzjieks wordt sinds 1940 met hetcyrillische alfabet geschreven (voor 1928 was dat in het Arabische alfabet en van 1928 tot 1940 het Latijnse alfabet). Het Perzisch behoort tot deIndo-Europese taalfamilie. Het Russisch wordt gebruikt in de administratie en de zakenwereld.
De Tadzjieken zijn, net zoals deOezbeken en deKirgiezen, van oorsprong voor het merendeelsoennitischemoslims. De islam bereikte het gebied in de7e eeuw. Onder het Sovjetregime (1921-1991) werd elke vorm van religie streng aan banden gelegd. Moskeeën werden gesloten en de godsdienst mocht alleen worden gepraktiseerd op door de staat aangewezen plaatsen. De Tadzjiekse moslims bleven hun geloof praktiseren tijdens geheime diensten en bijeenkomsten. Sinds Tadzjikistan in 1991 onafhankelijk werd, kunnen moslims weer openlijk naar de moskee gaan.
Tadzjikistan maakte lange tijd deel uit van hetOud-Perzische Rijk en later ook van het rijk van de PerzischeSamaniden-dynastie.
Het door de Tadzjieken bewoonde gebied had sinds de2e eeuw v.Chr. herhaaldelijk te lijden van invallen van Perzen en Turken. Deislam bereikte het gebied in de 7e eeuw. Het gebied werd in de tweede helft van de 19e eeuw door deRussen onderworpen.
Tadzjikistan werd in 1925 als ASSR van Oezbekistan opgericht door samenvoeging van de door Tadzjieken bevolkte delen van hetkanaat Bochara en hetgouvernement-generaal Turkestan. Op 5 december 1929 werd Tadzjikistan een aparte Sovjetrepubliek (Tadzjiekse SSR).
In september 1991 werd Tadzjikistan onafhankelijk. Na een kort interim vanKadreddin Aslonov als president, werd de communistRahmon Nabijev president. Nabijev (gestorven in 1993) werd in 1992 opgevolgd doorEmomalii Rachmon, een voormaligekolchoz-directeur.
DeVerenigde Naties brachten in 1997 vrede tot stand. Deislamisten werden opgenomen in de regering, maar niet voor lang. De ex-communisten werkten successievelijk alle concurrenten de regering uit. De toegestane oppositie boycot sindsdien de verkiezingen.
In 2000 groeiden de landbouw en veeteelt met 12,4%. Uiteraard maakt dit het land zeer gevoelig voor de wisselkoersen van de goederen in die sectoren. De economie verzwakte na zes jaar burgeroorlog, en het verlies van financiële steun vanuitMoskou. Het land is nog steeds afhankelijk van hulp vanuit Rusland en hulp vanuit humanitaire organisaties: in 2001 was er hongersnood en zocht hetRode Kruis hulp voor de regio.
De werkloosheid is 20%. Veel Tadzjieken werken onder slechte condities in het buitenland om toch het gezin te kunnen onderhouden.
Export - 1,6 miljard $ (2008): Turkije 26,5%, Rusland 8,6%, Iran 6,6% en China 5,7%
Import - 3,7 miljard $ (2008): Rusland 32,3%, China 11,9% en Kazachstan 8,8%
Tadzjikistan heeft een oude cultuur met vele tradities. Het land heeft een lange tijd deel uitgemaakt van het Oud-Perzische rijk. Later kwam de Perzische Samaniden-dynastie. Deze dynastie wordt door de (aan de Perzen verwante) Tadzjieken gezien als de grondleggers van hun land Tadzjikistan. In 1999 werd de 1100e verjaardag van deSamaniden-dynastie en de 8e verjaardag van de onafhankelijkheid gevierd.Muziek endans spelen een belangrijke rol in de Tadzjiekse cultuur. Expressieve gezichten en handgebaren, bewegingen en duizelingwekkende rotaties kenmerken de dansen van Centraal-Azië.
Op basis van aanbevelingen vanuit de VN-Mensenrechtenraad heeft het Tadzjiekse Lagerhuis eind juni 2022 ingestemd met een wetsontwerp dat alle vormen van discriminatie zou verbieden.[8] De tekst van dit wetsontwerp is echter (nog) niet bekendgemaakt.
%2c_Flag_of_Tajikistan_(1991%25E2%2580%25931992).svg)
