De geschiedenis vanSuriname tijdens de Tweede Wereldoorlog was met name gericht op het beschermen van debauxietindustrie en het bewaken van de grenzen metFrans-Guyana dat tot 1943 deel uitmaakte vanVichy-Frankrijk. Vanaf november 1941 waren 2.000 Amerikaanse troepen gestationeerd in Suriname dievliegveld Zanderij veranderden in een grote vliegbasis, en verdedigingswerken aanlegden. Er vonden geen gevechten plaats in Suriname, maar er was een politieke crisis in 1943, omdat gouverneurJohannes Kielstra de noodtoestand gebruikte om politieke tegenstanders te interneren.
Suriname was in 1940 een kolonie van Nederland. Tijdens het begin van deDuitse aanval op Nederland in 1940 werd zij verdedigd door 200 soldaten van deTroepenmacht in Suriname en 180 vrijwilligers van deSchutterij. De soldaten van de Schutterij mochten niet buiten Suriname worden ingezet.[1] Op 5 september 1939 vroeg deGoslar, een Duits schip, asiel aan in Suriname. Op 10 mei werd zij door haar bemanning tot zinken gebracht, en haar wrak is anno 2022 nog steeds zichtbaar in deSurinamerivier.[2]
Suriname was een belangrijke producent vanbauxiet hetgeen gebruikt wordt omaluminium, een noodzakelijk product voor de vliegtuigindustrie, te maken. Tussen 1940 en 1943 leverde Suriname 65% van de Amerikaanse import van bauxiet.[3] Ongeveer 90% van alle aluminium werd gebruikt voor militaire doeleinden.[4] Op 1 september 1941, drie maanden voor deaanval op Pearl Harbor, deed presidentFranklin Delano Roosevelt aankoningin Wilhelmina een aanbod om 3.000 soldaten in Suriname te stationeren.[3] Het aantal troepen werd later bijgesteld tot 2.000 soldaten en ze werden onder het commando van deKNIL geplaatst. Nederland was verantwoordelijk voor de onkosten.[1] De Schutterij werd uitgebreid en dedienstplicht werd ingevoerd. De Schutterij bestond uiteindelijk uit 5.000 man.[5]:92
Vanaf november 1941 begonnen Amerikaanse soldaten te arriveren.[1] In december 1941 werd een begin gemaakt omVliegveld Zanderij om te vormen tot de grootste luchthaven van Zuid-Amerika.[6] Het vliegveld diende om schepen en fabrieken te beschermen tegen aanvallen vanU-boten.[7]
De dreiging was reëel, want op 16 februari 1942 vernietigdeU 156 twee olietankers bijAruba, en kwam naar de oppervlakte omLago Oil & Transport Co. Ltd., 's werelds grootste olieraffinaderij, te vernietigen. De bemanning vergat echter de stop van het kanon te verwijderen, hetgeen resulteerde in een explosie van het kanon.[8] In juni 1942 was ongeveer 22 procent van de bauxietvloot vernietigd in het Caraïbisch gebied.[9]
Een tweede vliegbasis was wegens deEstado Novo van dictatorGetúlio Vargas oorspronkelijk gepland bij de grens metBrazilië,[6] maar in februari 1942 werd een wederzijds verdedigingsverdrag getekend tussen de Verenigde Staten, Brazilië, en Suriname.[10]
De grens metFrans-Guyana, onderdeel vanVichy-Frankrijk, was zeer belangrijk en werd toevertrouwd aan de Schutterij.[1] Op 16 maart 1943 koos Frans-Guyana de kant van deVrije Fransen.[11][12] In 1943 werden de Amerikaanse troepen vervangen doorPuerto Ricanen.[1]
Op 6 december 1942 hield koningin Wilhelmina een toespraak over de noodzaak tot reëvaluatie van de relatie met de koloniën. De toespraak was voornamelijk bedoeld omIndonesië binnen het Koninkrijk te houden, maar het werd goed ontvangen in Suriname, en leidde uiteindelijk in 1954 totStatuut voor het Koninkrijk der Nederlanden waarin Suriname een land binnen het Koninkrijk werd.[13]
GouverneurJohannes Kielstra gebruikte onderwijl denoodtoestand om zijn macht te vergroten en deStaten van Suriname buitenspel te zetten.[14]:160 Hij begon zijn autoriteit tegen politieke tegenstanders te gebruiken. Onder anderenEddy Bruma enOtto Huiswoud werden gearresteerd en gevangen gezet zonder proces.[15][16] Op 23 juli 1943,[17] petitioneerdeWim Bos Verschuur, een lid van de Staten, koningin Wilhelmina om Kielstra te vervangen. Op 30 juli werd Verschuur zonder proces gearresteerd en geïnterneerd.[14]:162 Vervolgens dienden alle gekozen leden van de Staten hun ontslag in en blokkeerden daarmee de mogelijkheid om wetten aan te nemen.[18] Op 28 december[17] werd Kielstra eervol ontslagen door hetLondens kabinet.[19] Kielstras optreden stond tamelijk haaks op Wilhelminas toespraak, uit haar Londense ballingsoord. Deze raakte zeker bekend in Suriname, maar er was ook grote onzekerheid over wat dit alles precies voor Suriname zou gaan betekenen. Er waren geen politieke partijen in het land, hoewel in theater Bellevue in Paramaribo spoedig zich zoiets als een politieke beweging 'Unie Suriname' vormde, waar drukbezochte vergaderingen gehouden werden.[20]
In de ochtend van 10 mei 1940 werden 73 Duitsers en een handvol anti-koloniale activisten geïnterneerd. Later werden 9 Duitse mannen, 45 vrouwen en 35 kinderen gearresteerd zonder acht te slaan op hun politieke overtuigingen.[5]:92 Ze werden geïnterneerd inInterneringskamp Copieweg.[21] In 1942, werden politieke gevangen uitNederlands-Indië geïnterneerd inKamp Jodensavanne in de buurt van de verlaten joodse kolonie.[22] In 1942 werden bekendeprostituees geïnterneerd in plantageKatwijk en werden in 1944 weer vrijgelaten.[7]
Oorspronkelijk was er een grotejoodse gemeenschap in Suriname.[23] In 1942 arriveerde een groep van 1.000 Franse joden die naar Portugal waren gevlucht, en toestemming hadden gekregen om naar Suriname te emigreren. Meer transporten volgden later.[7] Tijdens de 2012 census in Suriname, identificeerden maar 181 personen zich als joods.[24]
Zie3e Compagnie van de Surinaamse Schutterij voor het hoofdartikel over dit onderwerp.%2c_Australi%25C3%25AB._Vanuit_Suriname_arriveren%2c_Bestanddeelnr_934-9000.jpg)
De Surinaamse bevolking steunde de oorlog, maar de meerderheid was niet van plan vrijwillig mee te vechten.[5]:92, 94 Er waren ongeveer 400 vrijwilligers die wilden deelnemen aan dePrinses Irene Brigade. De legerleiding had etnische zorgen en de relatie metZuid-Afrika, waar mee was afgesproken dat Nederlandse Zuid-Afrikanen mochten dienen in het Nederlands leger, resulteerde in het niet aannemen van het aanbod in 1941.[25][5]:94 Desalniettemin hadden 15 vrijwilligers van Suriname deelgenomen aan deOperatie Overlord.[25] In 1944 en 1945 hebben ongeveer 450 tot 500 vrijwilligers meegevochten in de KNIL inAzië. Ongeveer 200 Surinamers hadden gediend in dekoopvaardij.[5]:94
Ondanks dat er geen gevechten hadden plaatsgevonden in Suriname, had de oorlog een stimulerende werking op de economie van de kolonie.[26] De internationale luchthaven en de wegen versterkten de economie. Gedurende de Tweede Wereldoorlog werden twee bauxietfabrieken gebouwd inParanam enOnverdacht.[7] In 1941 had Suriname voor de eerste keer in 75 jaar een budgetoverschot. Het overschot bleef gedurende de oorlog.[26]:137 Op het einde van de oorlog was de bauxietproductie verantwoordelijk voor een derde van hetbruto binnenlands product.[5]:92 Dede facto onafhankelijkheid tijdens de oorlog had bijgedragen tot een streven naar democratisering en autonomie hetgeen uiteindelijk leidde tot deSurinaamse onafhankelijkheid in 1975.[7]
_Militaire_erewacht%2c_Bestanddeelnr_935-1507.jpg)
