Subtractieve kleurmenging ontstaat door selectieveabsorptie van het witte licht door een of meer verschillendekleurstoffen. Deze kleurstoffen kunnen als kleine deeltjes dooreen gemengd zijn, zoals bijverf ofinkt, of zij kunnen in achtereenvolgende transparante lagen zitten, zoals bijfilters voor bijvoorbeeldtheaterbelichting.
De termsubtractief komt uit hetLatijn:subtrahere betekent "aftrekken", wat bij deze vorm van kleurmenging plaatsvindt. Er wordt begonnen met wit en daar wordenprimaire kleuren vanaf gehaald. Dit is het tegengestelde proces van deadditieve kleurmenging, waarbij licht van verschillende kleuren gemengd wordt.
De primaire subtractieve kleuren zijn, wetenschappelijk benoemd, magenta, cyaan en geel. De eerste twee benamingen zijn in het dagelijks leven echter niet gebruikelijk, en men spreekt dan ook vaak over rood, blauw en geel. Ook magentarood en cyaanblauw worden wel eens gezegd.
De mengkleur is altijd donkerder dan de donkerste bronkleur doordat licht verloren gaat (maar ziepartitieve kleurmenging). Bij transparante lakken, zoals gebruikt in de drukkunst, begint men met een witte ondergrond die dus wit licht reflecteert. Dit witte licht is een mengsel van licht van alle golflengten van het zichtbare spectrum, waaronder de lichtprimairenrood,groen enblauw, die de drie types kleurreceptoren van het menselijke oog prikkelen. Wanneer op de witte ondergrond een van de drie subtractieveprimaire kleurencyaan (Cyan),magenta (Magenta) engeel (Yellow) wordt aangebracht, wordt decomplementaire kleur van die primaire kleur geabsorbeerd: dus respectievelijk desecundaire kleurenrood,groen enblauw. Worden cyaan en geel over elkaar aangebracht dan worden dus rood en blauw geabsorbeerd en blijft groen over. Bij cyaan en magenta worden rood en groen geabsorbeerd en resteert blauw. Bij geel en magenta worden groen en blauw geabsorbeerd en ziet men dus rood.
Worden alle drie de primaire kleuren aangebracht dan wordt alle licht geabsorbeerd en is het resultaat in principe zwart. In de drukkerspraktijk is het resultaat echter een vuilbruine kleur, doordat de gebruikte inkten niet ideaal zijn. Om mooi zwart te krijgen, wordt apart zwart afgedrukt, wat het contrast verhoogt en daarmee ook de doortekening. Vandaar dat men spreekt van "vierkleurendruk". Zwart wordt afgekort met de letterK afkomstig van het Engelse woordKey (sleutel). Dit verwijst naar deKey-plate, de belangrijkste drukplaat in een pers die met zwarte inkt detail en contrast toevoegt aan een afdruk en waar de andere drukplaten op worden uitgelijnd.[1]
Bij het mengen van kleuren met ondoorzichtige verf, geruite weefsels, mozaïek, gekleurde segmenten op een draaiende tol belandt men in departitieve kleurmenging, omdat de mengkleur dan donkerder is dan de helderste bronkleur en helderder dan de donkerste bronkleur.
De afkortingen voor de afzonderlijke kleuren (Cyan, Magenta, Yellow en Key(zwart)(=sleutel)) geven het bij deze vorm van kleurmenging behorende systeem de naamCMYK.
·
·
primaire kleur ·secundaire kleur ·tertiaire kleur ·complementaire kleur ·kleurencirkel ·partitieve kleurmenging ·kleurcontrast ·kleurtemperatuur
kleurcodering ·kleurruimte ·CIELAB ·CMYK ·HSL/HLS ·HSV/HSB ·HTML-kleuren ·NCS ·Pantone PMS ·RAL ·RGB ·YIQ ·YUV ·YPbPr
| Primaire kleuren bijadditieve kleurmenging: | rood ·groen ·blauw |
| Primaire kleuren bijsubtractieve kleurmenging: | cyaan ·magenta ·geel ·zwart |
| Systemen voorkleurentelevisie: | NTSC ·PAL ·SECAM |
