Hetsteekspel is een competitie tussen twee, of meer,ridders te paard. Elke ridder rijdt tegen een van de andere ridders in, tot ze allemaal tegen elkaar hebben gereden. Ze proberen hierbij elkaar van hun paard te steken met eenlans.
Het steekspel was een geliefkoosde tijdsbesteding van de stadsadel, vanaf dehoge middeleeuwen (1000-1250) en tot in de 16e eeuw. Deelname stond alleen open voor jonge ridders die welgesteld waren en konden beschikken over personeel, een goed paard, een degelijkharnas en de vrije tijd om zich te bekwamen in het steekspel. Het ging om sportieve en grotendeels niet gevaarlijke nabootsingen van het oorlogvoeren. De steekspelen kenden hun volle ontwikkeling in de veertiende en vijftiende eeuw.
Er ontstonden verschillende varianten met uiteenlopende regels en met verschillende gradaties betreffende de risico's die ermee gepaard gingen, zoals het gebruik van botte versus scherpe lanspunten. Ook de 'hitzones' op het lichaam, en de daaraan verbonden puntentelling, konden variëren. Hoogste punten werden toegekend als het lukte de tegenstander uit het zadel te lichten. Aan het eind van het steekspel ging het erom wie de meeste punten had vergaard. Punten kon men verzamelen door meer lansen te breken op het harnas van je tegenstander dan dat hij dat kon. Bij gelijke stand maten scheidsrechters wie het langste stuk had weten af te breken.
De ridders konden tijdens steekspelen aantonen hoe moedig en capabel ze waren. Tegelijkertijd waren steekspelen vriendschappelijke oefenwedstrijden, die de ridders bezighielden in tijden van vrede. In oorlogstijd stonden ze tegenover elkaar op hetslagveld om dezelfde vaardigheden te testen, maar dan op leven en dood. Ook tijdens ludieke steekspelen vielen er regelmatig dodelijke slachtoffers of zwaargewonden.
Het steekspel kende zijn hoogtepunt in deBourgondische Nederlanden, met de actieve medewerking van de hertogenJan zonder Vrees,Filips de Goede enKarel de Stoute. De steekspelen bloeiden, ondanks de tegenkanting vanwege de katholieke kerk, die dit een barbaarse en immorele activiteit vond. De voornaamste steden waar steekspelen werden georganiseerd warenBrugge,Rijsel,Brussel,Douai enz. Tegen het einde van de vijftiende eeuw kwam hieraan, onderMaximiliaan van Oostenrijk, grotendeels een einde.
In Frankrijk deemsterde het steekspel eveneens weg tegen het einde van de vijftiende eeuw. Toch bleven er nog gelegenheden waar de adel het aloude tijdverdrijf verder beoefende, soms met dramatische gevolgen. Tijdens een steekspel gehouden op 30 juni 1559 om deVrede van Cateau-Cambrésis te vieren, evenals het huwelijk van zijn dochter Elisabeth de Valois metFilips II van Spanje, trad de veertigjarige koningHendrik II van Frankrijk aan op het toernooiveld. Hij droeg op zijn helm de kleuren wit en zwart van zijn minnaresDiana van Poitiers. Hij werd dodelijk verwond door zijn tegenstrever, Gabriel de Lorges, toen een speer afbrak en zijn linkeroog trof (zie afbeelding). Ondanks de zorgen van de beroemde Franse artsAmbroise Paré en van de Vlaamse anatoomVesalius, die vermoedelijk aanwezig waren, overleed Hendrik. Deze gebeurtenis maakte in Frankrijk een einde aan het beoefenen van steekspelen.
In Engeland bleef het steekspel een geprezen tijdverdrijf tot minstens onder koningHendrik VIII, die er zelf graag aan deelnam en op 24 Januari 1536 een zwaar ongeluk ervoer tijdens een steekspel. Hierbij belandde Hendrik VIII onder zijn paard, raakte twee uur buiten bewustzijn en liep een beenwond op die hem kwelde voor de rest van zijn leven. Experts suggereren dat dit ongeluk de persoonlijkheidsverandering van hem kan uitleggen; een verandering van een sportieve, veelbelovende, genereuze jonge prins in een paranoïde en wrede tiran.[1]
Vanouds was er ook het watersteekspel waarbij men elkaar vanaf een plank op een roeiboot met een lans het eerst in het water probeerde te krijgen. Deze folkloristische groepssport wordt nog in sommige landen beoefend.
Tegenwoordig wordt het steekspel weer beoefend door mensen die zich kleden en bepantseren als de ridders van weleer en zich de vaardigheden van het steekspel eigen hebben gemaakt. Vooral in het Verenigd Koninkrijk is dit een geliefkoosd tijdverdrijf.
Tegenwoordig wordt met een steekspel ook een puntige discussie bedoeld, zoals in eenjuridisch steekspel.
_Hendrik_II_dodelijk_verwond_door_Gabriel_de_Lorges_(1559)_19-1-2018_12-54-10.JPG)
