Eenstaatsoliemaatschappij (national oil company, NOC) is eenoliemaatschappij geheel of grotendeels in handen van deoverheid, de staat. Zo'n 55% van deoliewinning komt voor rekening van de NOC's, terwijl zij zo'n 85% van debewezen reserves beheren. De grootste NOC's zijn ook de grootste bedrijven ter wereld, zoalsSaudi Aramco,Pemex enPetróleos de Venezuela.
Veel NOC's zijn ontstaan na eennationalisering van de olie-industrie. Het belang en de omvang van de NOC's is sterk toegenomen nadat deOPEC zich in de jaren zeventig begon te profileren. Het belang van deinternationale oliemaatschappijen zoalsExxonMobil,Royal Dutch Shell enBP is daarmee afgenomen.