Smolensk (Russisch: Смоленск, uitspraak [smʌˈlʲensk]?;Wit-Russisch: Смаленск,Smalensk;Pools: Smoleńsk) is een stad in het westen vanRusland, gelegen aan de rivierDnjepr. Het is het bestuurlijke centrum van deoblast Smolensk en heeft ruim 300.000 inwoners.
De stad is genoemd naar de rivier deSmolnja, maar de oorsprong van die naam is minder duidelijk. Mogelijk is deze ontstaan uit het woordsmola datteer ofhars betekent. In de regio groeien veel naaldbomen; het was daarom een belangrijk verwerkingscentrum van hars. Een alternatieve verklaring zou kunnen zijn de verwantschap met het Slavische woordsmol, dat 'donkere grond' betekent.
De stad ligt in Europees Rusland aan de oevers van de Dnjepr. De rivier stroomt van oost naar west en verdeelt de stad in een noordelijk (Zadneprove) en zuidelijk (centrum) deel. Het centrum is het oudste deel van de stad. In de stad en de omgeving komen diverse zijrivieren in de Dnjepr uit. De stad ligt op zeven heuvels. Het ligt op zo'n 360 kilometer ten westzuidwesten vanMoskou.
Smolensk kent eenvochtig continentaal klimaat. De zomers zijn koel en regenachtig en de winter is lang maar niet bijzonder koud. Volgens waarnemingen in de periode 1981-2010 was de gemiddelde jaarlijkse temperatuur 5,4°С; februari is de koudste maand met een gemiddelde van –6,4°С en juli de warmste maand met 17,8°С. De gemiddelde jaarlijkse neerslag is zo'n 738 millimeter. De overheersende windrichting ligt tussen het westen en zuiden.
Smolensk is in 863 gesticht.[1] In 882 was het de hoofdstad van de SlavischeKrivitsjen (Кривич), toen het doorOleg de Wijze vanNovgorod werd veroverd. Smolensk wordt voor het eerst genoemd in het geschriftDe Administrando Imperio (950) van deByzantijnse keizerConstantijn VII, waarin Smolensk als een belangrijk fort van deRoes werd genoemd.
In 1054 werd hetvorstendom Smolensk gesticht. Vanwege de strategische positie tussenPolen,Litouwen enMoskou groeide de stad snel. Aan het einde van de twaalfde eeuw was het vorstendom een van de machtigste in Oost-Europa, datKiev vaak overschaduwde. In die tijd werden vele kerken gebouwd in Smolensk. De belangrijkste zijn de kerk van de heiligePetrus enPaulus (uit 1146, herbouwd na oorlogsschade), de kerk vanJohannes de Doper (1180, ook deels herbouwd) en de Svirskaja (1197, origineel), volgens tijdgenoten het mooiste gebouw ten oosten vanKiev.
Machtswisselingen in de late Middeleeuwen en de Tijd der Troebelen
Smolensk werd in de 14e eeuw steeds meer een pion in de machtsstrijd tussen Litouwen en Moskou.Vytautas de Grote nam de stad in in 1395, 1404 en 1408. De stad werd ingelijfd in het vorstendom Litouwen. Sommige Russisch gezinde edelen vluchtten naar Moskou, anderen gingen naarVilnius. Met een bevolking van enkele tienduizenden was Smolensk de grootste stad in het vorstendom. Het leverde drie regimenten voor deslag bij Grunwald, waar Vytautas deDuitse Orde versloeg.
In 1514 werd Smolensk ingenomen doorVasili III van Moskou. Om deze gebeurtenis te eren, werd in Moskou hetNovodevitsji-klooster gesticht, dat aan deicoon van de Madonna van Smolensk is gewijd. TsaarBoris Godoenov versterkte de stad laat in de 16e eeuw om de Polen en Litouwers terug te dringen. Het stenenkremlin, gebouwd tussen 1597 en 1602, is het grootste van Rusland, met opmerkelijk dikke muren en vele wachttorens. Desondanks werd de stad in 1611 door hetPools-Litouwse Gemenebest ingenomen na een 20 maanden durende belegering, bekend als hetBeleg van Smolensk. In 1632 probeerde Moskou Smolensk weer in te nemen tijdens deSmolenskoorlog, maar de Russische troepen werden verslagen doorWładysław IV van Polen, hetgeen tot hetVerdrag van Poljanovka in 1634 leidde. In 1654 werd Smolensk weer ingenomen door de Russen, nadat het Pools-Litouwse gemenebest zwaar te lijden had gehad van een burgeroorlog (Chmelnytsky-opstand) en een invasie vanZweden (Zweedse Zondvloed).
Door zijn al eerder genoemde strategische ligging is Smolensk altijd het toneel geweest van hevige veldslagen. In 1812 kwamNapoleon bij Smolensk aan, waar deEerste Slag bij Smolensk plaatsvond. Deze slag, gewonnen door Napoleon, is later doorLev Tolstoj in zijn romanOorlog en Vrede beschreven. In totaal verloren ongeveer 20.000 man het leven.
In deTweede Wereldoorlog was Smolensk in 1941 weer het toneel van een grote veldslag. Doordat de stad in dezeTweede Slag bij Smolensk zo lang stand hield, konden de Russen de verdedigingslinies rondomMoskou op orde brengen. Voor de verdediging van de stad, waarbij 93% van de stad werd verwoest en het originele icoon (toegeschreven aanLucas) verloren ging, werd Smolensk in 1985 de status vanheldenstad toegekend.
.png)
_(2001).png)
