San Marino, officieel deRepubliek San Marino, is een staat gesitueerd op hetApennijns Schiereiland aan de oostelijke kant van deApennijnen. Het is eenenclave omringd doorItalië. Het land is iets groter dan 61 km² en heeft een bevolking van ruim 30.000 inwoners. De hoofdstad isSan Marino. San Marino heeft de kleinste bevolkingsomvang van alle leden van deRaad van Europa.
San Marino is de oudste nog bestaande constitutionelerepubliek van de wereld: de voortzetting van de kloostergemeenschap werd op3 september301 gesticht door deheiligediaken en steenhouwerMarinus vanArbe. De legende vertelt dat Marinus de toenmalige Romeinse kolonieArba verliet in257, toen de toekomstige keizerDiocletianus een decreet uitgaf waarin werd opgeroepen tot de reconstructie van de stadsmuren vanRimini, die vernietigd waren door Liburnische piraten.
Degrondwet van San Marino, vastgelegd in1600, is 's werelds oudste nog steeds van kracht zijnde grondwet. De nationale economie steunt vooral op financiën, industrie, diensten en toerisme. Het is een van de rijkste landen van de wereld in termen van hetbbp (per hoofd van de bevolking), met een bedrag vergelijkbaar met dat van een aantal van de meer ontwikkelde Italiaanse regio's, zoalsLombardije enZuid-Tirol. San Marino wordt beschouwd als een zeer stabiele economie met een van de laagstewerkloosheidsgetallen van Europa, geen nationalestaatsschuld en een overschot op de begroting.
San Marino zou in het jaar301 gesticht zijn door de heiligeMarinus, een monnik ensteenhouwer die probeerde te ontkomen aan de christenvervolgingen vankeizerDiocletianus en daarmee de oudste nog bestaande republiek ter wereld zijn. De metgezel van Marinus stichtte in datzelfde jaar het naburigeSan Leo.
Hoewel het eensoevereine staat is, is het sterk afhankelijk vanItalië. Sinds de Italiaanse eenwording in de19e eeuw (Risorgimento) wordt het grondgebied van San Marino volledig door dat van Italië omringd. Tot ver in de negentiende eeuw genoot San Marino protectie van deKerkelijke Staat. Na de kerkelijke bescherming werd San Marino onafhankelijker van andere landen en kreeg het binnenlands bestuur, onder leiding vanDomenico Fattori (1860-1908), meer macht. Wel moest men veel rekening houden met hetKoninkrijk Italië, dat San Marino omgrensde.
In1848 werd in San Marino als eerste land ter wereld de gratis gezondheidszorg ingevoerd. Een jaar later, in1849, zochtGaribaldi hier zijn heil na zijn vlucht uitVenetië. Als dank hiervoor zorgde Garibaldi er later voor dat San Marino niet opgenomen werd in de Italiaanse eenheidsstaat zoals dat land dat toen wenste. Deze gebeurtenis wordt herdacht met een monument op hetPiazza Garibaldi inSan Marino Città. In1897 kwam er, mede dankzij de inzet vanDomenico Fattori, een verdrag tot stand tussen San Marino enItalië, dat San Marino al sinds1862 als onafhankelijk land erkende. Volgens de constitutie van1925 is San Marino een democratie met een parlementair stelsel. De reeds in1922 opgerichtePartito Fascista Sammarinese (PFS) kwam in1930 aan de macht. Zij behield haar positie tot1944.
In1943 werd San Marino doornazi-Duitsland bezet, ofschoon het neutraal was. In1944 werd het land door de Britten gebombardeerd, maar er werd weinig schade aangericht. In datzelfde jaar werd San Marino ook bevrijd.
DeConsiglio Grande e Generale, oftewel Opper- en Algemene Raad, wordt elke vijf jaar door het volk gekozen. Ditparlement kiest uit zijn midden twee leden totkapiteinen-regent voor een periode van zes maanden. De twee regenten en het kabinet vormen deuitvoerende macht van de staat alsdiarchen.[4]De Raad kiest ook deConsiglio dei XII (Raad van Twaalf), die derechterlijke macht vormt gedurende de zittingsperiode van de raad.
De krijgsmacht van Marino is een van de kleinste ter wereld en vervult hoofdzakelijk een ceremoniële rol, met uitzondering van degendarmerie. De belangrijkste eenheden van de krijgsmacht zijn de gendarmerie, de Guardia Nobile en de Guardia di Rocca.
De inwoners van San Marino zijn etnisch gezien Italianen. Tegenwoordig wonen 83,1% Sanmarinezen en 12% Italianen in San Marino. Daarnaast wonen 13.300 staatsburgers in het buitenland, voornamelijk in Italië, deVerenigde Staten enArgentinië. De bevolkingsdichtheid is 533 inwoners per km². Tussen 2000 en 2005 lag het geboortegetal op 10,6 per duizend en het sterftegetal op 6,9 per duizend inwoners, waarmee het inwonertal nog steeds stijgende is. De levensverwachting was in 2018 bij geboorte 80,8 jaar voor mannen en 86,2 voor vrouwen. De gemiddelde levensverwachting is 81,5 jaar. Volgens getallen van deWHO is de levensverwachting voor mannen de hoogste in de wereld.
San Marino wordt gedomineerd door deApennijnen en heeft een ruig landschap. Het hoogste punt van het land,Monte Titano, ligt op 749 m boven de zeespiegel. Er zijn geen grote wateroppervlakten.Hetklimaat isvochtig subtropisch, met warme zomers en zachte winters.[7]
Hoewel officieel geeneuroland heeft San Marino toestemming om de euro als nationale munteenheid te voeren op grond van afspraken met deEuropese Unie. Voor de invoering van de euro was deSan Marinese lire gekoppeld aan deItaliaanse lire. De eigeneuromunten, die zeer schaars zijn, zijn net als de vroegere San Marinese lires, gewild ondermuntenverzamelaars.Detoeristische sector vertegenwoordigt 22% van San Marino'sbnp. Ongeveer 2 miljoen toeristen bezochten het land in2009.
De San Marinesepostzegels, die alleen binnen het land zelf geldig zijn, worden vooral verkocht aanfilatelisten en vormen daarmee een andere bron van inkomsten. De productie per hoofd van de bevolking en de levensstandaard zijn vergelijkbaar met die in Italië, uit welk land het leeuwendeel van het voedsel wordt geïmporteerd.
San Marino neemt sinds 1960 meestal deel aan deOlympische Spelen. Op 29 juli 2021 wonAlessandra Perilli de eerste medaille ooit voor San Marino. Ze won brons bij het kleiduifschieten.[8] Hierdoor is San Marino het kleinste land ter wereld naar inwoneraantal met een olympische medaille.[9]
De wielerkoersRonde van Italië heeft dertien keer San Marino als aankomstplaats van een etappe gehad. Zowel Nederland (Jan Nolten in 1956) als België (Eddy Merckx in 1969) hebben één ritwinnaar in San Marino. De laatste keer dat San Marino etappeplaats was, was in 2019. In 2024 passeerde de eerste etappe van deRonde van Frankrijk San Marino. De bergprijs in San Marino werd gewonnen door de NederlanderFrank van den Broek.
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)