Eensage is een traditioneelvolksverhaal dat zich afspeelt op een bekende plaats en op een bekend moment in de tijd en vaak gegroeid is om een historische kern. De sage is doorgaans een kortere vertelling dan eensprookje en behandelt een bepaalde vorm van volksgeloof. Sagen bevatten veel angstaanjagende, bovennatuurlijke elementen en vertellen bijvoorbeeld overheksen,tovenaars, spoken,weerwolven, over reuzen, kabouters, nachtmerries (in de zin van 'wezens', niet van 'dromen'),Witte Wieven,duivels en dergelijke. Sagen kunnen ook vertellen over moedige en sterke helden, over geduchte rovers, onderaardse gangen, verborgen schatten en bodemloze putten. In principe werden de sagen vroeger als waarheid verteld. Door vertellers en publiek werden ze ervaren als non-fictie.[1][2]
Een sage is dus weliswaar verzonnen, maar bevat doorgaans een kern van waarheid. Door middel van de sage wordt getracht een verschijnsel of gebeurtenis op narratieve wijze te verklaren. Sagen komen voort uit de schriftelijke oforale traditie.
Een sage dient te worden onderscheiden van eenlegende (zie ookVerschil tussen legenden, mythen, sagen en sprookjes).
Het woord 'sage' komt, volgens hetEtymologisch woordenboek (Van Dale), van hetMiddelnederlandse woord 'sage' of 'zage', afgeleid van 'zeggen', 'wat men zegt'.[3]
HetAlgemeen letterkundig lexicon meent echter dat het woord afkomstig is van het Duitse 'was gesagt wird', met eveneens de Nederlandse vertaling 'wat men zegt'.[4]
Sagen worden op in het algemeen op de volgende wijze onderverdeeld:
De antwoorden zijn vaak anekdotisch of triviaal. Zo heeft februari bijvoorbeeld maar 28 dagen omdat hij met kaartspelen een dag aan januari en een dag aan maart heeft verloren.[5] Deze sagen worden ook weloorsprongssagen genoemd.[6]
Het merendeel van de sagen verhaalt over vormen vanspokerij,toverij,hekserij,waarzeggerij en over 'bovennatuurlijke' wezens zoalsklopgeesten,weerwolven,aardmannetjes (kabouters),meerminnen enboemannen.Goden spelen doorgaans geen belangrijke rol in sagen, in tegenstelling tot wat bij mythen het geval is. Ook vormen sagen geen onderdeel van debiografie van heiligen, zoalslegenden. Vaak worden sagen onterecht legenden genoemd.[1]
Sagen hebben veelvuldig een pessimistische toonzetting, in tegenstelling tot de sprookjes, die vaak eenhappy ending hebben. De traditionele sage heeft een moderne pendant in het zogenaamdebroodjeaapverhaal. Sommige traditionele sagen zijn 'geëvolueerd' tot moderne sagen ofwel broodjeaapverhalen.
Sagen werden in deMiddeleeuwen vaak verwerkt in volksliederen, die onder meer doortroubadours werden overgeleverd.
Zie ookVolksverhalen van Nederland
·
·
