Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Naar inhoud springen
Wikipediade vrije encyclopedie
Zoeken

Ring (wiskunde)

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

In deringtheorie, een deelgebied van deabstracte algebra, is eenring eenalgebraïsche structuur, die uit eenverzamelingV{\displaystyle V} bestaat, waarop tweebewerkingen zijn gedefinieerd die intuïtief overeenkomen metoptellen envermenigvuldigen. Deze bewerkingen zijn zodanig dat de ring met betrekking tot de optelling eencommutatieve groep is en dat de vermenigvuldigingassociatief is endistributief over de optelling.

De gehele getallenZ{\displaystyle \mathbb {Z} }, devierkante matrices en de verzameling vanpolynomen zijn voorbeelden van ringen. Derationale getallenQ{\displaystyle \mathbb {Q} } en dereële getallenR{\displaystyle \mathbb {R} } zijn met de gebruikelijke optelling en vermenigvuldiging voorbeelden van ringen, maar dat zijn ookvelden (Be) of lichamen (Ned).

Het begrip ring, dat uit onderstaande definitie vanEmmy Noether afkomstig is, speelt een belangrijke rol in veel gebieden van dezuivere wiskunde, met name deabstracte algebra. Om zich te kwalificeren als een ring, moet de verzameling samen met de beide operaties voldoen aan bepaalde voorwaarden: de verzameling moet onder optelling eencommutatieve groep en onder vermenigvuldiging eenmonoïde zijn.[1] Hoewel deze operaties bekend zijn uit velewiskundige structuren, zoals detalstelsels van degehele getallen, kunnen zij ook zeer algemeen een breed scala van wiskundige objecten betreffen. Daardoor kunnen objecten van zeer verschillende wiskundige oorsprong op een flexibele manier, met behoud van essentiële structurele aspecten, in de abstracte algebra en daarbuiten worden bestudeerd. De tak van de wiskunde die ringen bestudeert staat bekend als deringtheorie.[2]

Ringen komen fundamenteel overeen met degetaltheorie en delineaire algebra. De getaltheorie kent verschillende overeenkomstige stellingen in de ringtheorie. Dehoofdstelling van de rekenkunde komt bijvoorbeeld overeen met een bepaalde speciale klasse van ringen die bekend staan alsunieke factorisatiedomeinen. De theorie vanmatrixringen is bijvoorbeeld een opvallend gevolg van de wijze waarop de niet-commutatieve ringtheorie kan worden gebruikt om de fundamentelenatuurwetten die ten grondslag liggen aan despeciale relativiteitstheorie, en symmetriefenomenen in de moleculairescheikunde, beter te begrijpen.

Te beginnen bijRichard Dedekind in de jaren 1880, is het concept van een ring ontstaan uit pogingen om delaatste stelling van Fermat te bewijzen. Andere gebieden uit de wiskunde, voornamelijk degetaltheorie, droegen aan de ringtheorie bij, maar in de jaren 1920 kreeg de theorie door Emmy Noether,Emil Artin,Wolfgang Krull en anderen een vaste en algemene vorm.[3] De moderne ringtheorie is een zeer actieve wiskundige discipline en geeft ringen hun eigen bestaansrecht. Ringtheoretici maken onderscheid tussen de theorie van decommutatieve ringen en niet-commutatieve ringen. Deze laatste theorie behoort tot dealgebraïsche getaltheorie en dealgebraïsche meetkunde. De niet-commutatievedelingsringen zijn hiervan een onderwerp. Deniet-commutatieve meetkunde is sinds de ontdekking in de jaren 1980 doorAlain Connes van een verband tussen de niet-commutatieve ringtheorie en de meetkunde uitgegroeid tot een actieve discipline binnen de ringtheorie.[4]

Om ringen te onderzoeken hebben wiskundigen verschillende begrippen bedacht om ringen in kleinere, beter begrijpelijke stukken op te delen, zoalsidealen, quotiëntringen enenkelvoudige ringen. Er bestaat de volgende hiërarchie:

Lichamen/velden{\displaystyle \subset }euclidische domeinen{\displaystyle \subset }hoofdideaaldomeinen{\displaystyle \subset }unieke factorisatiedomeinen{\displaystyle \subset }integriteitsgebieden{\displaystyle \subset }commutatieve ringen{\displaystyle \subset } ringen.

Geschiedenis

[bewerken |brontekst bewerken]
Richard Dedekind, grondlegger van de ringtheorie

De studie van de ringen is uit de theorie van deveeltermringen en de theorie vanalgebraïsche gehele getallen ontstaan. Verder leidde het verschijnen vanhypercomplexe getallen, vanaf het midden van de negentiende eeuw, ertoe, dat de centrale rol vanlichamen in dewiskundige analyse werd afgezwakt. Centraal in degeschiedenis van de ringtheorie staan deringen van de gehele getallen.

Richard Dedekind introduceerde het idee van een ring.Zahlring werd in 1892 doorDavid Hilbert bedacht.[5] Volgens Harvey Cohn, gebruikte Hilbert de term voor een specifieke ring die de eigenschap had om "direct terug te cirkelen" op een element van zichzelf.[6]

De eerste axiomatische definitie van een ring werd doorAdolf Fraenkel gegeven in een essay in deJournal für die reine und angewandte Mathematik (A. L. Crelle), vol. 145, 1914.[3] In 1921 gafEmmy Noether de eerste axiomatische fundering van de theorie van decommutatieve ringen in haar monumentale artikelIdeal Theory in Rings (Ideaaltheorie in ringen).[3]

Definitie

[bewerken |brontekst bewerken]
Algebraïsche structuur

Een ring(R, +, ){\displaystyle (R,\ +,\ *)} is een drietal bestaande uit eenniet-lege verzamelingR{\displaystyle R} en twee bewerkingen,optellen envermenigvuldigen, gedefinieerd opR{\displaystyle R}, waarbij het optellenassociatief encommutatief is en vermenigvuldigen in ieder geval associatief. De optelling van de elementena{\displaystyle a} enb{\displaystyle b} wordt meestal alsa+b{\displaystyle a+b} genoteerd en het product, de vermenigvuldiging, hier metab{\displaystyle a*b}, maar ook alsab{\displaystyle a\cdot b} of alleenab{\displaystyle ab}. De vermenigvuldiging is verder zowellinks- alsrechts-distributief over de optelling.

(R,+){\displaystyle (R,+)} is eencommutatieve groep en(R,){\displaystyle (R,*)} is eenhalfgroep. Optellen en vermenigvuldigen zijn beide eenbinaire operatie.

Opmerkingen

[bewerken |brontekst bewerken]
  • Het is niet noodzakelijk datR{\displaystyle R} met betrekking tot de vermenigvuldiging eeneenheidselement heeft, eenmonoïde is. Wanneer dat wel het geval is spreekt men van een unitaire ring.
  • Sommige auteurs voegen nog de additionele eis toe dat het nulelement niet ook een eenheidselement is. Dit sluit alleen detriviale ring of nulring uit, die maar een enkel element heeft.
  • Als de eis van het bestaan van de inverse voor de optelling wordt weggelaten, spreekt men van eenhalfring.

Voorbeelden

[bewerken |brontekst bewerken]

Z4

[bewerken |brontekst bewerken]
·0123
00000
10123
20202
30321
+0123
00123
11230
22301
33012

De verzamelingZ4{\displaystyle \mathbb {Z} _{4}}, bestaande uit de getallen 0, 1, 2, 3, met de bewerkingen optellen en vermenigvuldigen, beidemodulo 4, is een ring. In de nevenstaandecayley-tabellen staan de additieve structuur en de multiplicatieve structuur vanZ4{\displaystyle \mathbb {Z} _{4}} weergeven.

Het is te verifiëren datZ4{\displaystyle \mathbb {Z} _{4}} onder deze operaties een ring is. Allereerst kan men gebruikmaken van de linkertabel om aan te tonen datZ4{\displaystyle \mathbb {Z} _{4}} gesloten is onder optelling (een resultaat is ofwel 0, 1, 2 of 3). De associativiteit van de optelling inZ4{\displaystyle \mathbb {Z} _{4}} volgt uit de associativiteit van de optelling in de verzameling van alle gehele getallen. De additieve identiteit is 0, zoals kan worden gecontroleerd door te kijken naar de linkertabel. Bij elk van de elementenx{\displaystyle x} is er een tegengestelde, namelijk4x{\displaystyle 4-x}, zoals men kan zien in de optellingstabel. Daarom isZ4{\displaystyle \mathbb {Z} _{4}} onder de optelling eencommutatieve groep.Z4=C4{\displaystyle \mathbb {Z} _{4}=C_{4}} is eencyclische groep.

Z4{\displaystyle \mathbb {Z} _{4}} is ook onder de vermenigvuldiging gesloten, zoals men kan zien aan de rechter tabel: een resultaat is ofwel 0, 1, 2 of 3. De associativiteit van de vermenigvuldiging inZ{\displaystyle \mathbb {Z} }4 volgt uit de associativiteit van de vermenigvuldiging voor gehele getallen. De multiplicatieve identiteit, het eenheidselement is 1, zoals kan worden geverifieerd. Daarom isZ4{\displaystyle \mathbb {Z} _{4}} onder vermenigvuldiging eenmonoïde met eenheidselement.

De distributiviteit van de twee operaties over elkaar volgt uit de distributiviteit van optelling over de vermenigvuldiging (en vice versa) voor de gehele getallen.

Daarom vormt deze verzameling met optellen en vermenigvuldigen inderdaad een ring.

Eigenschappen

Als het product van twee gehele getallenx{\displaystyle x} eny{\displaystyle y} gelijk is aan 0, dan isx=0{\displaystyle x=0} ofy=0{\displaystyle y=0}. Deze eigenschap geldt niet voor de ring(Z4,+,  ){\displaystyle (\mathbb {Z} _{4},+,\ *\ )}, bijvoorbeeld is22=0{\displaystyle 2*2=0}. Het getal 2 is dus eennuldeler in de ringZ4{\displaystyle \mathbb {Z} _{4}}, overigens de enige nuldeler.

Meer definities

[bewerken |brontekst bewerken]

Deelring

[bewerken |brontekst bewerken]

Eendeelring(S,+,  ){\displaystyle (S,+,\ *\ )} van een ring(R,+,  ){\displaystyle (R,+,\ *\ )} is een andere ring met dezelfde twee bewerkingen+{\displaystyle +} en{\displaystyle *}, waarbijS{\displaystyle S} eendeelverzameling is vanR{\displaystyle R}. De beide bewerkingen+{\displaystyle +} en{\displaystyle *} in(S,+,  ){\displaystyle (S,+,\ *\ )} zijnrestricties van de overeenkomstige bewerkingen in(R,+,  ){\displaystyle (R,+,\ *\ )}.

Als(R,+,  ){\displaystyle (R,+,\ *\ )} een ring is met eenheidselement dan isS{\displaystyle S} een deelring met eenheidselement alsS{\displaystyle S} een deelring is van(R,+,  ){\displaystyle (R,+,\ *\ )} en beide hetzelfde eenheidselement hebben.

AlsS{\displaystyle S} een deelring is vanR{\displaystyle R} en de deelverzamelingD{\displaystyle D} vanS{\displaystyle S} is ook een deelring van(R,+,  ){\displaystyle (R,+,\ *\ )}, dan isD{\displaystyle D} tevens een deelring vanS{\displaystyle S}.

Ringhomomorfisme

[bewerken |brontekst bewerken]

Eenhomomorfisme van een ring(R,+R,  ){\displaystyle (R,+_{R},\ *\ )} naar een ring(S,+S,){\displaystyle (S,+_{S},*)} is eenfunctief:RS{\displaystyle f:R\to S} die commuteert met de ringoperaties. Dat houdt in dat voor allea,bR{\displaystyle a,b\in R} geldt:

f(a+Rb)=f(a)+Sf(b){\displaystyle f(a+_{R}b)=f(a)+_{S}f(b)}

en

f(ab)=f(a)f(b){\displaystyle f(a*b)=f(a)*f(b)}

Bovendien moet de functie het eenheidselementeR{\displaystyle e_{R}} van(R,+R,  ){\displaystyle (R,+_{R},\ *\ )} afbeelden op het eenheidselementeS{\displaystyle e_{S}} van(S,+S,){\displaystyle (S,+_{S},*)}.

De functie die bijvoorbeeld een geheel getalx{\displaystyle x} op haar restmodulo 4 afbeeldt (een getal in {0, 1, 2, 3}), is eenhomomorfisme van de ringZ{\displaystyle \mathbb {Z} } naar de ringZ4{\displaystyle \mathbb {Z} _{4}}.

Alsf{\displaystyle f} een ringhomomorfisme is van(R,+R,  ){\displaystyle (R,+_{R},\ *\ )} naar(S,+S,){\displaystyle (S,+_{S},*)}, is het origineel van het nulelement0S{\displaystyle 0_{S}} vanS{\displaystyle S} een deelring van(R,+R,  ){\displaystyle (R,+_{R},\ *\ )}.

Van een ringhomomorfisme zegt men dat dit eenisomorfisme is, als het in decategorie van ringen zowel eenepimorfisme als eenmonomorfisme is.

Bijzondere ringen

[bewerken |brontekst bewerken]

Als de vermenigvuldiging eveneens commutatief is, dusa×b=b×a{\displaystyle a\times b=b\times a}, spreekt men van eencommutatieve ring. Een ring met eeneenheidselement voor de vermenigvuldiging heet een unitaire ring. Een unitaire ring is onder de vermenigvuldiging eenmonoïde. Sommige wiskundigen zijn van mening dat een ring (per definitie) een eenheidselement hoort te hebben. De verzameling even gehele getallen met de gebruikelijke optelling en vermenigvuldiging is een voorbeeld van een commutatieve ring zonder eenheidselement.

Het is in een ring mogelijk dat het product van twee elementena{\displaystyle a} enb{\displaystyle b} beide ongelijk aan 0, toch gelijk is aan 0. Zulke elementen wordennuldelers genoemd.

Een commutatieve ring zonder nuldelers noemt men eenintegriteitsdomein.

Eenlichaam/veld is een speciaal geval van een commutatieve ring zonder nuldelers.

Eenideaal is een additieve deelgroep van een ring die stabiel blijft onder vermenigvuldiging met willekeurige elementen van de ring.

literatuur
voetnoten
  1. en wel zo dat de vermenigvuldigingdistributief is over de optelling
  2. Herstein, 1964, §3, blz. 83
  3. abc(en)The development of Ring Theory. Geschiedenis van de ringtheorie, gearchiveerd
  4. A Connes.Noncommutative Geometry, 1994.Pdf-documentgearchiveerd
  5. Hij schreef het in zijn artikelDie Theorie der algebraischen Zahlkörper, Jahresbericht der Deutschen Mathematiker Vereinigung, Vol. 4, 1897.
  6. H Cohn.Advanced Number Theory, 1980. Dover Publications, New YorkISBN 9780486640235
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ring_(wiskunde)&oldid=66629330"
Categorieën:
Verborgen categorie:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp