DeRepublikeinse Partij (Engels:Republican Party) is een van de twee belangrijkste politieke partijen van deVerenigde Staten. De andere is deDemocratische Partij. De Republikeinse Partij werd opgericht in 1854 en wordt, hoewel ze de jongere van de twee is, ook welGrand Old Party (GOP) genoemd. Demascotte van de partij is traditioneel deolifant, die ook in hetlogo van de partij voorkomt.
De partij had in 2004 55 miljoengeregistreerde kiezers, ongeveer een derde van het electoraat. In de loop van de geschiedenis zijn er in totaal 19 Republikeinsepresidenten geweest.
De Republikeinse Partij is op20 maart1854 opgericht inRipon,Wisconsin. De voornaamste reden voor de oprichting was de geplande uitbreiding van de slavernij in andere staten van Amerika, waartegen de partij zich wilde verzetten. Na deAmerikaanse Burgeroorlog was de partij tientallen jaren lang vrijwel onafgebroken aan de macht. Ze vertegenwoordigde toen het industriële noordoosten van de VS, terwijl de conservatieveDemocraten in het verslagen Zuiden de overhand hadden.
Vanaf de Amerikaanse Burgeroorlog waren de Republikeinen de progressieve partij in de Amerikaanse politiek. Voorbeelden hiervan zijn presidenten zoalsAbraham Lincoln, die toentertijd de slavernij wilde afschaffen.
Abraham Lincoln, de eerste president van de Republikeinse Partij van 1861 tot 1865
Speerpunten van de partij voorafgaand aan deTweede Wereldoorlog warenprotectionisme (alhoewel sommigen ook proponenten waren vanvrijhandel) enisolationisme. Ze verzette zich heftig tegen de Amerikaanse deelname aan de beide wereldoorlogen, en ze verhinderde een Amerikaans lidmaatschap van deVolkenbond. Ook stond ze welwillend tegenover de industriëlen van die tijd.
DeGrote Depressie en hetNew Dealprogramma van de in 1932 verkozenDemocraatFranklin Delano Roosevelt leidden tot een grotere rol en macht van de federale overheid. Dit veroorzaakte na de Tweede Wereldoorlog een splitsing in de Republikeinse Partij. DeOld Right bestond vooral uit Republikeinen uit het Midwesten en het Noorden, die vasthielden aan de koers van de partij van voor de oorlog (en aanhangers waren vanRobert Taft). De progressievere partijleden uitNew England konden zich daarentegen meer en meer verenigen met deNew Deal.Eisenhower (verkozen in 1953) was een vertegenwoordiger van deze laatste groep – later ook welRockefeller Republicans genoemd, naar de redelijk liberale gouverneur vanNew York en latere vice-president (onderGerald Ford)Nelson Rockefeller. Eisenhower voerde een gematigde buitenlandse politiek, maar deKoude Oorlog drong zich snel op.
Rockefeller verloor in 1964 de Republikeinse presidentsnominatie aan de fiscaal-conservatieveBarry Goldwater, die de verkiezingen verloor van de DemocraatLyndon B. Johnson. Goldwater was ook voor een agressievere buitenlandpolitiek en was een onmiskenbaar anticommunist, die kon rekenen op veelgrassroots support. Alhoewel Goldwater met grote afstand verloor in de presidentsverkiezingen, waren het zijn standpunten die daarna de Republikeinse Partij zouden domineren. De partij brak met deNew England Rockefellers en verkreeg meer aanhang bij conservatieve (blanke) zuiderlingen, deNew Right, die gemobiliseerd werden door diezelfdegrassrootsbeweging.
ZieRonald Reagan voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
In 1980 werdRonald Reagan gekozen tot de nieuwe president van de Verenigde Staten, vanwege de onvrede met het beleid van de Democraten onderJimmy Carter. In 1984 werd Ronald Reagan met een overweldigende meerderheid herkozen als president. Hij kreeg 525 van de 538 kiesmannen, en liet de DemocraatWalter Mondale ver achter zich.
Volgens politieke analisten waren er veel "ReaganDemocrats", een term die zij gebruikten voor de Amerikanen die normaal op de Democratische Partij zouden stemmen, maar nu op Reagan stemden. Zij stemden op Reagan vanwege zijn sociaal-conservatieve beleid, zoals zijn ideeën overabortus, en zijn felle buitenlandse beleid. In 1992 en 1996 stemden zij niet meer op de Republikeinen, waardoor deze term langzamerhand verdween.
Als president wilde Reagan het defensieve ruimteschildSDI laten ontwikkelen. Het idee dat de VS zich niet konden verdedigen tegen een nucleaire aanval, beviel hem niet en hij riep wetenschap en industrie op een methode te ontwikkelen die het mogelijk zou maken een aanval af te slaan. Een bekende uitspraak van Reagan in dit kader was:Let's defend the American people, not avenge them. Het plan was een belangrijke factor in zijn onderhandelingen over wederzijdse nucleaire ontwapening met de toenmalige SovjetleiderMichail Gorbatsjov, inReykjavik (IJsland) (1986). De Russen realiseerden zich dat zij deze uitdaging niet konden beantwoorden. Het ontbrak deSovjet-Unie aan geld en aan technische mogelijkheden deze wapenwedloop te beantwoorden.
Reagan probeerde de Amerikaanse economie uit het slop te trekken door een economisch beleid dat welReaganomics wordt genoemd,supply side economics ofaanbodeconomie, en door zijn latere opvolger en partijgenootGeorge H.W. Bushvoodoo economics. Daarbij wordt de economie gestimuleerd door belastingverlagingen. Die gaan daarbij niet naar de burgers (=vragers naar producten), maar naar de rijken (potentiële investeerders) en bedrijven (=aanbieders van producten). Dat zou hen tot investeren moeten aanzetten waardoor er meer werkgelegenheid zou worden gecreëerd en er tegelijkertijd hogere omzetten en winsten zouden worden behaald. Door de grotere werkgelegenheid onder de burgers en de hogere winsten van de bedrijven zou er meer belasting binnenkomen, waardoor de belastingverlaging zichzelf zou terugverdienen. Behalve naar belastingverlaging werd er ook gestreefd naar lage inflatie (en daardoor een lage rentestand; gunstig voor investeerders) en het terugdringen van de wet- en regelgeving voor het bedrijfsleven. Al die maatregelen leidden tijdelijk wel tot een stijging van de vraag van de consument, maar dat was niet voldoende om de lagere belastinginkomsten te compenseren. Dit in combinatie met de grote stijging van de defensie-uitgaven leidde aan het einde van Reagans regeerperiode tot een sterk toegenomen begrotingstekort en staatsschuld.
Na depresidentsverkiezingen van 1992, die gewonnen werden door de DemocraatBill Clinton, wonnen de Republikeinen bij de parlementsverkiezingen van 1994. Ze kregen 230 van de totale 435 zetels in handen, met de 204 zetels van de Democraten ver achter zich. Deze overwinning wordt ook wel deRepublikeinse Revolutie, vanwege de grote overwinning van de partij. Het was voor het eerst sinds 1952 dat de partij de meerderheid had in de Senaat én in het Huis.
Na de verkiezingen van 1994 verschoof de aandacht vooral naar het"Contract with America" ("Contract met Amerika") gepropageerd door"Speaker of the House"Newt Gingrich. Het in meerderheid Republikeinse Congres vocht met Clinton over de begroting. Clinton werd tijdens de verkiezingen van 1996 met een ruime marge herkozen ten koste van de Republikeinse kandidaatBob Dole. De Republikeinen hielden hun meerderheid in het Congres, maar verloren wel enkele zetels.
Met de overwinning vanGeorge W. Bush in deAmerikaanse presidentsverkiezingen in 2000 op deDemocraatAl Gore heeft de Republikeinse Partij de macht van zowel het presidentschap, als over deSenaat en hetHuis van Afgevaardigden. De laatste keer dat dat was voorgekomen, was in 1952. De partij verloor echter haar meerderheid in juni 2001, toen de senatorJim Jeffords vanVermont de partij verliet, en verderging als onafhankelijk senator. Bij de presidentsverkiezingen van 2000 kreeg Gore met een zeer krappe meerderheid wel de meeste stemmen, maar vanwege het Amerikaanse kiesstelsel kon Bush toch meerkiesmannen achter zich krijgen. Bush Jnr werd daarmee de eerste president sinds 1888 (Benjamin Harrison Rep.) zonder een meerderheid van hetelectoraat achter zich.
Bij de tussentijdse verkiezingen van 2002 had de Republikeinse Partij het goed gedaan, waardoor die haar meerderheid in het Huis behield, en de meerderheid in de Senaat weer verkreeg. De inval in Irak stond daarmee al vrijwel vast. Dit was trouwens de eerste keer sinds 1934 (FDR Dem.) dat een partij die de president levert, meer stemmen wint bij tussentijdse verkiezingen.
Op 2 november 2004 werd Bushherkozen als president. De Republikeinen wonnen weer extra zetels in het Huis en in de Senaat. Bush won de verkiezingen met 286 kiesmannen achter zich, en zijn tegenstanderJohn Kerry kreeg 251 kiesmannen achter zich. Bush kreeg 62 miljoen stemmen, en Kerry kreeg 59 miljoen stemmen.
In zijn tweede termijn ging Bush vele prominente conservatieven op hoge posities plaatsen. Zo werdCondoleezza Rice de nieuweminister van Buitenlandse Zaken,Alberto Gonzales werd de nieuwe minister van Justitie,John Roberts werd de nieuweOpperrechter en werdBen Bernanke de nieuwe voorzitter van deFederal Reserve. Hij kon geen goedkeuring krijgen voor de benoeming vanHarriet Miers als rechter in hetHooggerechtshof;Samuel Alito kreeg later wel genoeg steun in de Senaat en werd dus benoemd tot nieuwe rechter. Bush verdedigde zijn Irakbeleid in 2006 onverkort, ondanks de tegenvallende resultaten, met het argument dat decoalitietroepen aan de winnende hand zouden zijn in Irak.
In september 2005 werd de Amerikaanse stadNew Orleans getroffen door de zware orkaanKatrina. De reactie van de regering-Bush was volgens het Amerikaanse volk veel te langzaam, waardoor het hoofd van deFederal Emergency Management Agency later het veld moest ruimen.
In november 2005 werd de burgemeester vanNew YorkMichael Bloomberg (Rep. 2001-08) herkozen, waarmee het burgemeesterschap van New York voor de vierde keer op rij bezet werd door een Republikein, terwijl New York traditioneel een Democratisch bolwerk is. InCalifornië leed gouverneurArnold Schwarzenegger een nederlaag in een referendum, over een voorstel dat hem in staat had moeten stellen wetten die de Democraten in hetparlement van Californië geblokkeerd hadden, door te drukken.
De partij werd in 2006 ook getroffen door verschillende schandalen waarin Republikeinse politici een rol speelden. Zo werdenTom DeLay,Duke Cunningham,Mark Foley, enBob Ney betrokken bij verschillende schandalen, die door de Democraten werden opgeblazen. Bij deparlementsverkiezingen van 2006 verloor de partij haar meerderheid in zowel het Huis als in de Senaat. Het verlies werd mede veroorzaakt door de lage populariteit van president Bush, de onvrede over de oorlog in Irak en de vele schandalen.
De Republikeinen kozen na de verkiezingenJohn Boehner als de nieuwe fractieleider in het Huis van Afgevaardigden. In de Senaat werd de senator uitKentuckyMitch McConnell gekozen als de nieuwe fractieleider. In januari 2007 kwam de nieuwe Senaat resp. het nieuweCongress of Delegates bijeen.
Op 4 november 2008 verloor de Republikeinse presidentskandidaatJohn McCain de strijd om hetWitte Huis van de Democratische presidentskandidaatBarack Obama, die daarmee tot 2017 de opvolger werd vanGeorge W. Bush als president van de Verenigde Staten.
Op 16 juni 2015 kondigdeDonald J. Trump zijn kandidatuur voor depresidentsverkiezingen van 2016 als Republikein officieel aan vanuit zijn hoofdkantoor in deTrump Tower in New York. Tijdens de start van zijn campagne speelde hijRockin' in the free world af, tegen de zin van de singer-songwriter hiervan,Neil Young. Hij opende met de slogan "We are going to make our country great again." Op 21 juli 2016 werd Trump officieel de presidentskandidaat van de Republikeinse partij. Vanaf eind juli 2015 stond hij bovenaan in de peilingen voor de Republikeinse nominatie. Kort voor de verkiezingen lagHillary Clinton nog voor in de meeste peilingen. Op 8 november 2016 won Trump echter, tegen alle verwachtingen in, onder meer in de belangrijke staten Florida, Ohio, Pennsylvania en North Carolina. Hiermee behaalde hij de overwinning en werd hijpresident-elect van de Verenigde Staten. Op 6 januari 2017 werd hij bevestigd als president door hetAmerikaans Congres. Op 20 januari werd hij beëdigd als de 45stepresident van de Verenigde Staten.
De hedendaagse Republikeinse Partij is geen homogeneideologische eenheid maar bestaat uit diverse facties. De conservatieve facties hebben thans de overhand, hoewel er ook groepenliberale Republikeinen zijn. In het verleden was het juist omgekeerd: in de negentiende en het begin van de twintigste eeuw was de Republikeinse Partij juist progressief en had haar meeste aanhang in degeïndustrialiseerde noordelijke staten, terwijl deDemocratische Partij haar aanhangers vond onder de inwoners van de zuidelijke staten.
Hoewel hedendaagse leden van het zogenaamdeOld Right, de 'paleo-conservatieven', veelal gebroken hebben met de Republikeinen, is hun aanhang binnen de Republikeinse gelederen nog steeds aanzienlijk. Het Amerikaans neo-conservatisme is intellectueel verwant aan deNew Right, maar hecht meer waarde aan dewelvaartsstaat – het neo-conservatisme was dan ook meer een tegenbeweging bestaande uitsociaaldemocraten, die ontevreden waren met de 'nihilistische'New Left. DeRockefeller Republicans worden nu benoemd alsmoderate Republicans, om zich te onderscheiden van hunliberale tegenhangers binnen de Democratische Partij.
Religious right (religieus rechts): Een dominante factie binnen de Republikeinse Partij die veel aanhangers telt onder belijdendechristenen vanorthodoxe en behoudende signatuur. Vroeger behoorden er vooral evangelicale en orthodox-protestantse christenen tot de factie vanReligious Right, maar tegenwoordig treffen we er ookrooms-katholieken en aanhangers ("Mormonen") van deKerk van Jezus Christus van de Heiligen van de Laatste Dagen[8] aan. Voorheen waren rooms-katholieken vooral actief binnen de Democratische Partij,[9][10] maar omdat de voorstanders vanabortus binnen de Democratische Partij thans de overhand hebben, is een aantal rooms-katholieken naar de Republikeinse Partij overgegaan.[11]Religious Right is tegen abortus, hethomohuwelijk en embryonaalstamcelonderzoek. In sommige staten pogen aanhangers (soms succesvol) onderwijs over deevolutieleer tegen te houden en te vervangen door onderwijs gebaseerd op een zeer letterlijke interpretatie van deBijbel.George W. Bush wordt veelal metReligious Right geassocieerd, omdat hij in zijn campagne de nadruk legde op zijn persoonlijkebekering. Tijdens zijn regering was het Amerikaanse hulporganisaties in de derde wereld verboden om direct of indirectfamily planning en abortus te steunen. Ook probeerde hij tevergeefs een verbod op hethomohuwelijk in de federale wetgeving te verankeren. Maar in wezen is hij veeleer een sociaalconservatief. Ook zijnRick Santorum enMike Huckabee belangrijke voortrekkers van deze stroming.
Social Conservatives (sociaalconservatieven): Is de belangrijkste factie binnen de Republikeinse Partij. De sociaalconservatieven zien het als taak de publieke moraal te verbeteren en geloven in een traditionele rolverdeling. Daarnaast zijn ze groot voorstander van een sterk leger en tegen gecontroleerdwapenbezit. De sociaalconservatieven geloven in het strikt naleven van de wet en zijn tegendrugsgebruik en -bezit. Hierin staan ze tegenover deLibertarian Conservatives. PresidentGeorge W. Bush is de belangrijkste vertegenwoordiger van de sociaalconservatieven. OokRonald Reagan hoorde,Jack Kemp enSarah Palin horen bij de sociaalconservatieven.
Fiscal Conservatives (fiscaalconservatieven): Zijn tegenstanders van hoge overheidsuitgaven en hoge belastingen, voorstanders van het aflossen van destaatsschuld en eenvrije markt. VeelFiscal Conservatives (Barry Goldwater, 1998†) komen uit het geïndustrialiseerde noordoosten van Amerika en zijn actief in het bedrijfsleven. Opethisch gebied zijn zij verwant aan de sociaalconservatieven. Een belangrijke vertegenwoordiger van deze stroming is de vroegereSpeaker van het Huis enrunning mate vanpresidentskandidaatMitt Romney in 2012,Paul Ryan.
Paleoconservatives (paleo-conservatieven): Een kleine, niet zo invloedrijke factie. Veel van de paleo-conservatieven zijn voorstander vanisolationisme en willen dat Amerika zich zo min mogelijk bezighoudt met het buitenland. Op ethisch vlak zijn zij sociaalconservatief.Donald Trump kan gezien worden als een belangrijke vertegenwoordiger van deze factie.
Neoconservatives (neo-conservatieven): Zijn juist voorstander van een actieve buitenlandse politiek en groot voorstander van deoorlog in Irak. Van deVerenigde Naties moeten zij niets weten.Paul Wolfowitz, een voormalig Democraat, wordt meestal tot deze groep gerekend. De neo-conservatieven binnen de Republikeinse partij waren in hun jongere jarensociaaldemocraten van rechtse signatuur. Ex-vicepresidentDick Cheney behoort ook tot de neo-conservatieven.
Libertarian Conservatives (libertaire/libertarisch conservatieven): Een kleine maar toch relatief invloedrijke fractie binnen de Republikeinse Partij. DeLibertarian Conservatives zijn tegen de in hun ogen te grote overheidsinvloed, voorstander van een striktescheiding van Kerk en staat en ongecontroleerd wapenbezit. Drugsbezit en -gebruik, dat door de meeste Republikeinse facties wordt afgewezen, wordt door deLibertarian Conservatives beschouwd als een privé-aangelegenheid en zodoende niet afgewezen. Verder is deze stroming tegenstander van een al te nadrukkelijke rol van de VS in de wereldpolitiek.Ron Paul is het boegbeeld van de huidige generatieLibertarians.
Federalists (federalisten): MeestalStates' Right Republicans genoemd. Zij zijn voorstander van een kleinefederale overheid en voorstander van de rechten van de Staten. Erg invloedrijk zijn de federalisten niet, maar zij zijn wel de meest oorspronkelijke Republikeinen.
Donald Trump, president van 2017 tot 2021 en sedert 2025
Moderates (gematigden): DeModerates willen een hervorming van deverzorgingsstaat, rechten voorhomoseksuelen, minder strenge aanpak van illegaleimmigranten, gecontroleerd wapenbezit, overheidsgeld voor hetonderwijs en zijn voor abortus. De vroegereNew Yorkse burgemeester en presidentskandidaat,Rudy Giuliani, behoort tot deModerates. DeModerates zijn actief in het noordoosten (New York e.d.) en in gebieden waar de Democraten traditioneel domineren. Naast Giuliani wordt ook de voormaligegouverneur vanCalifornië,Arnold Schwarzenegger tot deModerates gerekend
Liberal Republicans (liberale republikeinen): Vroeger werden zijRockefeller Republicans (Rockefeller-republikeinen) genoemd, naar de latere vice-presidentNelson Rockefeller. DeLiberals zijn voorstander van een sociaal beleid en steunen grote overheidsprojecten (met name in dejaren dertig tijdens deNew Deal). Ethisch zijn zij echter conservatief.Richard Nixon enThomas E. Dewey (1971†) behoorden,Michael Bloomberg behoort(2001-2008), tot deLiberal Republicans.
In deSenaat dient de partijleider altijd ook als fractieleider. Indien de Republikeinse Partij de meeste zetels in de Senaat heeft, wordt de langstzittende Senator benoemd alsPresidentpro tempore van de Senaat.
↑PresidentJohn F. Kennedy was, zijnouders/broers/zussen? waren, praktiserend rooms-katholiek.
↑Een aantal invloedrijke katholieken is echter nog steeds actief binnen de Democratische Partij:Nancy Pelosi (voorzitter van hetHuis van Afgevaardigden) en oud-presidentskandidaatJohn Kerry.
.svg){kind=logo}
.svg)
.svg)