Relikwieën ofrelieken (Latijn:reliquiae) zijn overblijfselen die binnen bepaalde religies vereerd worden. Met name in hetrooms-katholieke enoosters-orthodoxechristendom en in hethindoeïsme en hetboeddhisme speelt de verering van relikwieën een belangrijke rol. Binnen sommige stromingen van deislam heeft reliekverering een zekere rol, maar binnen andere stromingen wordt dit afgewezen alsafgoderij.
Binnen het Rooms-katholicisme worden metrelikwieën de overblijfselen bedoeld van het lichaam vanheiligen of voorwerpen die met het lichaam vanJezus,Maria of een andere heilige in contact zijn geweest.
Dergelijke voorwerpen worden, op volgorde van belang, in drie categorieën ingedeeld:
Eerstegraads relieken: lichamen of lichaamsdelen van overleden heiligen;
Tweedegraads relieken: voorwerpen die met Christus of een heilige in contact zijn geweest tijdens hun leven (kleding, schoeisel, gebruiksvoorwerpen, enz.);
Derdegraads relieken: voorwerpen die met Christus of een heilige in contact zijn geweest na hun dood (deHeilige Lans, lijkwades, aarde uit een graf, enz.).
Het vereren van relikwieën is terug te voeren op de vroeg-christelijke gewoonte om deliturgie te vieren boven of nabij het graf vanmartelaren, bijvoorbeeld in decatacomben inRome. Toen in later tijden op of nabij de graven van martelaren kerken verrezen, ontstond de gewoonte om relikwieën in hetaltaar te plaatsen. Deze gewoonte bestaat in katholieke kerken nog steeds. Indien een altaar ontwijd is, dan wordt de reliek terug naar de bisschop gezonden.[bron?] In het verleden werden wonderdadige krachten toegekend aan de relieken van heiligen. Zij zouden als 'kanaal' van goddelijke macht kunnen optreden (de overleden heiligen verrichten dus niet zelf deze wonderen).
Relieken van een heilige worden vaak op denaamdag van de heilige ter verering aangeboden. In sommige plaatsen komen de gelovigen na de mis naar voren om eentheca met daarin de relikwie te kussen.[1] InLier (Sint-Gummarus) enBrugge (Heilig Bloed) vinden processies plaats, gepaard gaande met uitgebreide feestelijkheden. In andere plaatsen, zoalsAken,Kornelimünster,Susteren,Maastricht enHoei, worden zevenjaarlijkseheiligdomsvaarten georganiseerd, vaak teruggaand op eeuwenoude tradities. Gedurende de rest van het jaar worden de relieken bewaard in de sacristie of in een beveiligde bewaarplaats, soms onder de hoede van eenbroederschap, die zich op dedevotie van deze heilige heeft toegelegd.
In Nederland en België is de verering van relikwieën op veel plaatsen in onbruik geraakt.[2]
In de lateMiddeleeuwen vormden relikwieën een bron van levendige handel. Er werden zeer veel misbruiken gepleegd omwille van economische redenen. Hierdoor werden gelovigen niet alleen financieel maar ook spiritueel bedrogen. Het verhandelen van gewijde objecten en relieken in het bijzonder is kerkrechtelijk verboden (simonie). De katholieke kerk verbiedt het handelen in eerste- en tweedegraads relikwieën. Leken mogen in principe geen relieken bewaren in een ongewijde ruimte.Handel in relikwieën uit de derde graad is wél toegestaan, onder toezicht van de kerkelijke overheid. Een relikwie draagt een zegel uit was. Bij het reliek hoort een certificaat of diploma, ook wel echtheidsverklaring genoemd. Zegels en certificaten worden afgegeven doorbisschoppen,abten en in het bijzonder devicaris-generaal van het bisdom Rome. Als de zegel verbroken of niet aanwezig is, is de authenticiteit niet meer aan te tonen. Vaak krijgen bedevaartsoorden nog steeds kostbare relieken toegezonden van populaire heiligen.[3]
Als gevolg van de middeleeuwse reliekenhandel is verering van relikwieën binnen het christendom omstreden. Reliekenverering zou volgens sommigen een voortzetting zijn van heidenseafgoderij en heldenverering en zou de aandacht afleiden van God. Veelprotestanten wijzen het vereren van relikwieën daarom af. Voorstanders van relikwieënverering zoeken hun rechtvaardiging in diverseBijbelpassages.[4]
Binnen sommige stromingen van de islam worden ook relikwieën vereerd. In hetTopkapıpaleis inIstanboel worden diverse relikwieën van de profeetMohammed bewaard, zoals een tand van de profeet, een voetafdruk, stof uit zijn graftombe, en de zwaarden van Mohammed. In het Mevlanamuseum inKonya wordt de baard van de profeet bewaard.
Opmerkelijk is de relikwie vanJohannes de Doper, die in deOmajjadenmoskee inDamascus wordt bewaard. Hij wordt in de islam, evenals in het christendom, gezien als een van de profeten. In hetsjiisme worden de graven van een twaalftal sjiitischeimams als heilige plekken beschouwd. Een goede sjiiet heeft als religieuze plicht om alle twaalf graven te bezoeken.
Andere stromingen in de islam, zoals de puriteinsewahabieten ensalafisten, beschouwen reliekenverering alsafgoderij en verbieden dit gebruik rigoureus. In deMoskee van de Profeet inMedina, in het streng-wahabietischeSaoedi-Arabië, is het graf van de profeet Mohammed zelfs door de religieuze autoriteiten aan het oog van het publiek onttrokken door de zogenaamde 'groene koepel', zodat het graf niet aangeraakt kan worden.
Ook in hetboeddhisme worden relieken bewaard en vereerd. Bekend is detand van Boeddha die in de Sri Dalada Maligawatempel ("Heilige Tandtempel") opSri Lanka wordt bewaard. Ook werd in 1987 een vingerkootje van de stichter van het boeddhisme teruggevonden inBaoji, waar het volgens de overlevering sinds 874 had gelegen in een ondergrondse hall vol relikwieën. Sindsdien werd het bewaard in de Famen-tempel, totdat het in 2009 werd overgebracht naar een speciaal gebouwdestoepa.
Een Boeddhistische relikwie wordt sirira genoemd. EenTibetaanse gau is een draagbare reliekhouder waarin relikwieën zoals botdelen, haren of fragmenten van kleding van overleden leraren, of religieuze teksten of geneeskrachtige kruiden worden bewaard. Eentsatsa is een klein votief- of offertabletje, dat gebakken is van klei die soms wordt vermengd met de as van een overledentulku.
↑Enkele passages in de Bijbel, waarin voorstanders van reliekenverering rechtvaardiging vinden. Zie ook:V & A. Defensio Fidei..Zie ook dit artikel
"En zie, eene vrouw, die twaalf jaren het bloedvloeien gehad had, komende tot Hem van achteren, raakte den zoom zijns kleeds aan; want zij zeide in zichzelve: Indien ik alleenlijk zijn kleed aanraak, zoo zal ik gezond worden. EnJezus, zich omkerende en haar ziende, zeide: Wees welgemoed, dochter, uw geloof heeft u behouden. En de vrouw werd gezond van diezelve ure af." (Matteüs 9:20-22)
"Alzoo dat zij de kranken uitdroegen op de straten, en legden op bedden en beddekens, opdat alsPetrus kwam, ook maar de schaduw iemand van hen beschaduwen mocht." (Handelingen 5:15)
"En God deed ongewone krachten door de handen vanPaulus." (Handelingen19:11)
"Eliseüs stierf en werd begraven. . . . Toen nu enige mannen eens bezig waren, iemand te begraven, zagen ze opeens zulk een bende. Daarom wierpen ze de dode in het graf van Eliseüs, en liepen weg. Maar zodra de man het gebeente van Eliseüs aanraakte, werd hij weer levend, en stond recht overeind." (II Koningen 13:20-21).
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.JPG)
.jpg)
.jpg)
