Rajasthan (Devanagari:राजस्थान) is eendeelstaat vanIndia, gelegen in het noordwesten van het land. Met een oppervlakte van 324.239 km² is het de grootste van de Indiase deelstaten. Rajasthan telt 68.548.437 inwoners (2011). In oppervlakte en inwonertal staat het ongeveer gelijk aanItalië. De hoofdstad van Rajasthan isJaipur.
Rajasthan wordt begrensd door vijf andere Indiase deelstaten:Punjab in het noorden,Haryana in het noordoosten,Uttar Pradesh in het oosten,Madhya Pradesh in het zuidoosten enGujarat in het zuidwesten. In het westen en noordwesten grenst de staat respectievelijk aan dePakistaanse provinciesSind enPunjab. Een groot deel van het westen van Rajasthan wordt in beslag genomen door deTharwoestijn.
Rajasthan was eveneens bekend als Rajputana, naar dekaste van deRajputs die hier sinds de6e eeuw over lokale koninkrijken hebben geregeerd. Zij boden met wisselend succes weerstand tegen de islamitischeMogols, die vanaf de16e eeuw vanuitAfghanistan gebieden in Rajasthan innamen en tegen het midden van de17e eeuw het grootste deel van het overwegend hindoeïstisch India beheersten.
Na de ondergang van het Mogulrijk in de loop van de18e eeuw boden demaharaja's vervolgens verzet tegen de naburige koninkrijken van deMaratha's enPindaris. Ze vroegen daarbij de hulp van de Britten, die hun in ruil voor handelsvoordelen steun en bescherming boden, waardoor de koninkrijken van Rajasthan vanaf het einde van de19e eeuw koloniale provincies vanBrits-Indië werden, zij het met sterke lokale autonomie.
Sinds de onafhankelijkheid van India (1947) maken de koninkrijken integraal deel uit van de Indiase republiek, en vervullen de maharaja's geen enkele officiële functie meer. Rajasthan werd in 1949 officieel een deelstaat en kreeg zijn huidige vorm in 1956.
Rajasthan is bestuurlijk onderverdeeld in 33districten, die gegroepeerd zijn in zeven divisies. Hieronder volgt een lijst van de huidige districten, gegroepeerd per divisie:
Hetparlement van Rajasthan hanteert, zoals de meeste Indiase staten, eeneenkamerstelsel. Deze wordt deVidhan Sabha genoemd en telt 200 zetels. De parlementsverkiezingen vinden normaliter iedere vijf jaar plaats.
DeCongrespartij (INC) was, met uitzondering van de periode 1977-1980, tot 1990 de machtigste partij in Rajasthan. In 1977 lukte het deJanata-partij om een parlementaire meerderheid te behalen, enBhairon Singh Shekhawat werd de eerstechief minister die niet lid was van de Congrespartij. Nadat de Janata-partij in 1980 uit elkaar viel, lukte het de Congrespartij om tijdens de verkiezingen van dat jaar weer aan de macht te komen. Deze macht behielden ze tot aan de verkiezingen in 1990, toen deBharatiya Janata-partij (BJP) en deJanata Dal (JD) samen een meerderheid behaalden. Shekhawat (inmiddels uitkomend voor de BJP) werd daarop voor de tweede keer chief minister. Echter, na de vernieling van deBabri-moskee inAyodhya op 6 december 1992, werd de regering van Shekhawat door de Indiase premierNarasimha Rao ontbonden. Zoals artikel 356 uit deGrondwet van India in zo'n geval voorschrijft, viel Rajasthan vervolgens tijdelijk onder de directe verantwoordelijkheid van depresident van India, wat in de praktijk wordt uitgevoerd door de gouverneur van een andere deelstaat. Na een jaar werden in december 1993 opnieuw verkiezingen gehouden in Rajasthan, waarbij de Bharatiya Janata-partij nog verder groeide. De partij behaalde net geen meerderheid, maar slaagde er met steun van een groep onafhankelijke parlementariërs toch in een regering vormen. Ondanks weerstand van de toenmalige gouverneur kon Shekhawat hierdoor aan zijn derde (en laatste) termijn als chief minister beginnen. Deze keer voltooide hij zijn termijn wel.
Sinds 1998 tonen de parlementsverkiezingen in Rajasthan een patroon waarbij de Congrespartij en de Bharatiya Janata-partij elkaar om en om afwisselen als grootste partij. De Congrespartij was sindsdien drie periodes aan de macht (1998-2003, 2008-2013 en opnieuw sinds 2018), waarbijAshok Gehlot telkens als chief minister fungeerde. In de tussenliggende periodes (2003-2008 en 2013-2018) regeerde de BJP, metVasundhara Raje als eerste vrouwelijke chief minister van Rajasthan.
De zetelverdeling in het parlement van Rajasthan werd bij de verkiezingen van december 2018 als volgt bepaald:
De gouverneur is hoofd van de deelstaat en wordt voor een termijn van vijf jaar aangewezen door depresident van India. De rol van de gouverneur is hoofdzakelijk ceremonieel en de echte uitvoerende macht ligt bij de ministerraad, met aan het hoofd dechief minister.
.svg)
