Pseudopodiën,pseudopodia (enkelvoud: pseudopodium) ofschijnvoetjes zijnplasma-uitstulpingen vaneukaryotische cellen. Bijprotisten komen ze morfologisch zeer veel voor en hebben talrijke functies speciaal bij de beweging en stofwisseling. Ook bijorgaandieren zijn ze van groot belang bij decelmigratie.
De volgende typen pseudopodiën kunnen onderscheiden worden:
Lobopodiën komen speciaal voor bijAmoebozoa. Ze lopen spits toe of zijn buis-[1], tong- of vingervormig en kunnen hun vorm zeer snel veranderen.[2] Het celplasma stroomt zeer snel.[1] Ze worden enkel (monopodiale soorten) of in groteren getale (polypodiale soorten) gevormd.[3] Lobopodiën dienen vooral voor de beweging.[4]
Filopodiën komen voor bijstralendiertjes (Radiolaria). Het zijn draadvormige uitstulpingen van de cel. Ze zijn in de regel recht, maar kunnen ook gebogen zijn en zelden vertakt. Eenaxoneem vanmicrotubuli ontbreekt.[2] Inmacrofagen fungeren filopodiën als vangarmen, waarmee de prooi naar de cel getrokken wordt waar die vervolgens doorfagocytose wordt opgenomen.[5]
Lamellipodiën zijn zeer plat en komen voor bij enkeleAconchulina.[1] Deze bestaan uit allemaal kleine microspikes, die zich in deze uitloper naar dezelfde richting gaan begeven.
Reticulopodiën zijn speciale vormen van pseudopodiën, die alleen voorkomen bij zich niet verplaatsendeForaminiferen.[2][6]
De pseudopodiën vertakken zich, maar kunnen ook weer samensmelten. Zo worden omvangrijke netwerken gevormd (pseudopodiale netwerken)[6], die zorgen voor het vangen van voedsel, voortbeweging, transport vanorganellen in de cel en verankering aan de ondergrond. Reticulopodiën hebben altijd een stroming van korreltjes[2] en binneninmicrotubuli.[1]
Axopodiën, soms ook actinopodiën genoemd, komen onder andere voor bijzonnediertjes enstralendiertjes. Ze zijn bijzonder lang en recht en hebben eenaxoneem van microtubuli. Ze dienen zowel voor het vangen van voedsel als het vergroten van de weerstand in het water om zo het afzinken te vertragen, maar ook voor de voortbeweging.[2]
Het endoplasma is het centrale binnenste gedeelte van hetcytoplasma en komt voor bij veel eencellige organismen.[7]Het aan de buitenrand liggende deel van het cytoplasma wordt hetectoplasma genoemd. In tegenstelling tot hetviskeuze ectoplasma (plasmagel) heeft hetendoplasma een vloeibare consistentie en wordt plasmasol genoemd. Bij de vorming van pseudopodiën vermengen de beide bestanddelen (gel-sol-overgang) zich; het ectoplasma wordt vloeibaar en vloeit in de richting van het pseudopodium terwijl het endoplasma in het pseudopodium vloeit en aan de rand weer viskeuzer wordt. Bij de voortbeweging vanamoeben contraheert het ectoplasma met behulp vanactine waardoor het vloeibare endoplasma in het pseudopodium vloeit.[7]