Psalm 22
Initiaal van psalm 22 in hetAlbanus Psalter
Auteur	Koning David (toegeschreven)
Oorspronkelijke taal	Hebreeuws
Genre	Psalm
Portaal    Literatuur

Psalm 22 is eenpsalm uit dePsalmen in deHebreeuwse Bijbel (in deSeptuagint en deVulgaat Psalm 21^[1]) en eenpsalm van David. Een psalm was een tekst die op melodie was gezet en die instrumentaal begeleid werd, een zogenoemdecontrafact. In hetLatijn worden vaak de eerste woorden van de psalm als naam ervan gebruikt,Deus, Deus meus.

Het opschrift van Psalm 22 begint met de woorden “Voor de koorleider”^[2] of “Voor de opperzangmeester”.^[3] De exacte betekenis van deze figuur is niet helemaal duidelijk.^[4] Daarna staat in het opschrift “Op de wijze vande hinde van de dageraad”. Dit zou kunnen slaan op een melodie; deze is niet overgeleverd. Het zou ook eenallusie kunnen zijn, eenmetafoor voor de hoofdpersoon.

Het opschrift bevat ook de tekst “Een psalm van David”; 73 psalmen met dit opschrift worden aan David toegeschreven. Van oudsher werd het gebruikte voorvoegsel van dit opschrift vertaald als 'door', maar nieuwe inzichten geven als mogelijke vertalingen 'over' en 'voor'. Los daarvan blijkt uithistorisch-kritische exegese dat de persoon David of zijn koningschap als metafoor gebruikt zouden kunnen zijn.^[5]

Psalm 22 vertelt het verhaal van een man of vrouw die het naarGod uitschreeuwt. Hij of zij beklaagt zich tegen God over zijn vijanden en over zijn positie tegenover die tegenstanders, afgewisseld met lof voor God. Ook wordt God gedankt voor de hulp die Hij biedt. Deze hoofdpersoon is volgens dejoodse traditie David ofEster.^[bron?] In de psalm wordt de herinnering gelezen aan perioden van nood, zoals ten tijde van deBabylonische ballingschap.

Volgens historisch-kritische exegese is deze psalm ontstaan uit twee onafhankelijke delen, namelijk vers 1-22 en 23-33. Het laatste deel zou een aanvulling zijn op een bestaande psalm, maar de exacte scheiding tussen beide delen blijft onderwerp van discussie.^[6]

Van het eerste deel wordt aangenomen dat het voor hetbeleg van Jeruzalem (587 v.Chr.) ontstond. Het tweede deel zou van na de Babylonische ballingschap dateren omdat er duidelijk sprake is van de redding van de hoofdpersonage, die vaak als metafoor wordt gelezen voor deIsraëlieten. De verzen 28-32 hebben een veel universeler karakter dan de voorgaande. Vanwege hunhellenistisch karakter dateren deze verzen vermoedelijk uit de vierde eeuw v.C.^[6]

In hetjodendom leest men delen van psalm 22 in verschillende gebeden.^[7] In zijn geheel wordt de psalm gelezen opTaäniet Ester,het Vasten van Esther.^[8] en tijdensPoerim, ookwel Lotenfeest. DeSefardim en deMizrachim doen dat tijdensma'ariew (het avondgebed). Samen met deAsjkenazim gebruiken zij psalm 22 als psalm van de dag om op Poerim te gebruiken in de ochtend.^[9]

De bekendste verwijzing naar deze psalm in hetNieuwe Testament is die van dekruiswoorden, de laatste woorden van Jezus aan het kruis: “Eli, Eli, lema sabachtani?” (Matteüs 27:46) en “Eloï, Eloï, lema sabachtani?” (Marcus 15:34). Beide zijn afkomstig uit Psalm 22:2: "Mijn God, mijn God! waarom hebt Gij mij verlaten?", vermoedelijk in hetAramees, devolkstaal in die tijd.

De teksten “[...] zij hebben mijn handen en mijn voeten doorboord” (vers 17), “Ik kan al mijn beenderen tellen Zij kijken vol leedvermaak toe...” (vers 18) en “Ze verdelen mijn kleren onder elkaar en werpen het lot om mijn mantel” (vers 19) worden door christenen soms alsprofetie gezien over Jezus' kruisdood.

De laatste verzen van de psalm gaan over voorspoed, gerechtigheid en geboorte. Zodoende kunnen de kruiswoorden geïnterpreteerd worden als die van demessias, zonder de goddelijke van detwee naturen van Jezus in twijfel te trekken.^[10]

Bij het leegmaken van het altaar opWitte Donderdag werd Psalm 22 traditioneel gebruikt in deRooms-Katholieke Kerk bij het opdragen van deTridentijnse mis. Dit gebruik verdween toen deOrdo Missae (Romeinse ritus) werd vervangen door deNovus Ordo Missa (Mis van Paulus VI). In deAnglicaanse Kerk is het gebruik wel blijven bestaan.^[11] Verder maakt psalm 22 onderdeel uit vanpriem op de vrijdagen, of wanneer deze vervalt een ander gebed op de vrijdagochtend.

Zie de categoriePsalm 22 vanWikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

• Psalm

• Wikipedia:Artikel mist referentie sinds februari 2024
• Wikipedia:Alle artikelen die een referentie missen