| Prefrontale cortex | ||||
|---|---|---|---|---|
| Cortex praefrontalis | ||||
 | ||||
De laterale prefrontale cortex (DLPFC en VLPFC) omvat een deel van gebied 8 en gebieden 9, 10, 44, 45, 46 en 47 vanBrodmann. Gebied 11 wordt de cortex orbitofrontalis genoemd | ||||
 | ||||
De mediale prefrontale cortex (DMPFC en VMPFC) omvat in deze kaart de gebieden 10, 25 en 34 vanBrodmann. Gebied 11 wordt de cortex orbitofrontalis genoemd | ||||
| Synoniemen | ||||
| Latijn | cortex prefrontalis[1][2] | |||
| Nederlands | prefrontale hersenschors[2] | |||
| ||||
Deprefrontale cortex ofcortex praefrontalis[1][3] is een gebied in dehersenen, gelegen in het voorste gedeelte van defrontale kwabben vóór demotorische schors.
Doorgaans verdeelt men de prefrontale cortex in een dorsaal deel (bovenaan gelegen), een ventraal deel (onderaan gelegen) en decortex orbitofrontalis. Deze laatste is het deel vlak boven de ogen. Binnen deze drie gebieden kan men nog een tweede indeling maken in eenlateraal (opzij gelegen) deel en eenmediaal (middenin gelegen) deel. Zo komt men tot een totaal van zes gebieden. Dit zijn achtereenvolgens decortex orbitofrontalis lateralis encortex orbitofrontalis medialis, (tabel, links), deventrolaterale prefrontale cortex enventromediale prefrontale cortex (tabel, midden: aangeduid als VLPFC en VMPFC) en dedorsolaterale prefrontale cortex endorsomediale prefrontale cortex (tabel, rechts: aangeduid als DLPFC en DMPFC). Soms beschouwt men de laterale en mediale delen van de cortex orbitofrontalis (tabel, links) als onderdelen van de ventrolaterale en ventromediale prefrontale cortex.
| prefrontale cortex | |||||
| orbitofrontaal | ventraal | dorsaal | |||
| oribitolateraal | oribitomediaal | ventrolateraal (VLPFC) | ventromediaal (VMPFC) | dorsolateraal (DLPFC) | dorsomediaal (DMPFC) |
Er bestaan diverse verbindingen tussen lagere delen van de hersenen en de prefrontale cortex. Zo projecteren delen van de nuclei dorsomediales van dethalamus naar verschillende gebieden in de prefrontale cortex. Ook lopen er zenuwbanen vanuit debasale kernen (o.a. hetputamen) via dethalamus naar de prefrontale cortex. Ten slotte bestaan er vele reciproque verbindingen tussen de ventraal mediale delen van de prefrontale cortex en structuren in hetlimbische systeem zoals deamygdala. Er bestaan eveneens vele verbindingen tussen de prefrontale cortex en andere gebieden in de cortex cerebri. Zo bestaan er vele inputverbindingen tussen het dorsaal laterale deel en decortex parietalis posterior, en tussen het ventraal laterale deel en detemporale schors.
De prefrontale cortex is betrokken bijcognitieve enemotionele functies als beslissingen nemen,plannen, sociaalgedrag enimpulsbeheersing. Het dorsolaterale deel (in tabel: DLPFC) is veel in verband gebracht met hetwerkgeheugen. Men spreekt in dit verband ook wel vanexecutieve functies.[4] Vanwege de connectie met emoties, wordt de prefrontale cortex (met name decortex orbitofrontalis) tot hetlimbische systeem gerekend. Ook functies van de ventromediale prefrontale cortex (VMPFC) worden vaak geassocieerd met emotieregulatie. Verschillende circuits die belangrijk zijn voor het transport van de neurotransmitterdopamine hebben uitlopers naar de prefrontale cortex. Over de specifieke functies van de prefrontale cortex wordt nog een uitvoerige discussie gevoerd.[5]
Net als bij sommige andere delen van de hersenen, vindt er gedurende de hele kindertijd ontwikkeling van de prefrontale cortex plaats. Dit is met name het geval in depuberteit, hetgeen een verklaring kan zijn voor zogenaamd "pubergedrag". De prefrontale schors is niet alleen het laatst 'voltooid' in de ontwikkeling, maar vermoedelijk ook het deel van de hersenen dat het meest kwetsbaar is voor veroudering. Dit verschijnsel noemt men ook wel 'last in first out'. De prefrontale cortex is zeker tot en met het 20e tot 25e levensjaar in ontwikkeling.[1] Vanwege deze ontwikkeling, is de leeftijdsgrens voor alcohol in Nederland van 16 naar 18 verhoogd, omdat alcohol de ontwikkeling van dit hersendeel kan remmen.
Bij mensen wier prefrontale cortex beschadigd of niet voldoende ontwikkeld is, ziet men problemen zoals niet kunnen plannen, impulsief beslissingen nemen of juist geen beslissingen kunnen nemen, zich in gezelschap onbehoorlijk of onhandig gedragen en onbeheerst gedrag, zoalsdrugs- enalcoholmisbruik, seksuelepromiscuïteit, met geld smijten en dergelijke.Emotionele ontremming treedt vooral op bij beschadigingen in het orbitofrontale deel (zie ookventromediale prefrontale cortex). Ook kunnen er problemen zijn met hetgeheugen, in de vorm vanbronamnesie (moeite met het onthouden van de context van informatie) en verstoring van het temporele geheugen (moeite met het onthouden van de volgorde in de tijd van gebeurtenissen of handelingen).[6]
