Eenpodcast is een audio-'uitzending' waarbij het geluidsbestand op aanvraag beschikbaar is door middel vanwebfeeds. Dankzij de introductie van draagbaremp3-spelers zoals deiPod was deze vorm van uitzenden snel populair. De term podcast is dan ook een samentrekking vaniPod enbroadcast (Engels voor 'uitzending').[1]
In het jaar 2000 publiceerde softwareontwikkelaarDave Winer RSS 0.92, dat het mogelijk maakte om inRSS-feeds ook audiobestanden in te sluiten.[2] De methode werd toen vooral gebruikt voorwebsyndicatie. Podcasts werden populair vanwege de doorbraak vanbreedbandverbindingen bij de consument, de komst van draagbaremp3-spelers met voldoendeopslagcapaciteit enmobiele telefoon metapps voor het beluisteren van podcasts.[3] De term 'podcasting' werd voor het eerst gebruikt door journalist Ben Hammersley in 2004.[3][4]Dannie J. Gregoire adopteerde deze term, waarnaAdam Curry podcasten populariseerde als iets revolutionairs.[5]
Hoewel podcasten zich in Nederland snel ontwikkelde, is het niet zo populair geworden als inAmerika.[bron?] Tijdens de begindagen wasKoelcast waarmeeDomien Verschuuren 50 afleveringen maakte, een van de populairste podcasts. Daarna drongen podcasts door tot de professionele wereld. De radiostations van hetNederlandse publieke omroepbestel stellen een groot aantal programma's die reeds op de reguliere radio te beluisteren zijn geweest, als podcast beschikbaar. Een van de langstlopende podcasts wasVeertien-Achttien vanTom Tacken over deEerste Wereldoorlog.[bron?]
Bij een podcast wordt het geluidsbestand op aanvraag aangeboden door middel vanwebfeeds. De webfeed bevat een verwijzing naar het mediabestand. Eenapplicatie die dit bestand controleert op wijzigingen en geïnstrueerd kan worden om nieuwe bestanden automatisch tedownloaden, heet een podcastaggregator of podcatcher. Vaak is deze functionaliteit geïntegreerd in eenmediaspeler zoalsiTunes. Ook zijn er podcastaggregatoren en podcast-apps voorsmartphones, vaak met een gids met podcasts waarop men zich kan abonneren. Er zijn online diensten zoalsSpotify waar binnen een abonnement wordt bijgehouden op welke podcasts men geabonneerd is en welke afleveringen men al beluisterd heeft.
Voor het distribueren vanauteursrechtelijk beschermde muziek gelden wettelijke regels; het aan derden beschikbaar stellen van muziek mag enkel met instemming van de auteurs.
In Nederland regeltBumaStemra de financiële afhandeling van deze rechten.
Er is ook muziek beschikbaar waarvan de rechten via een abonnement afgekocht worden. Daarnaast is er muziek met eenCreative Commons-licentie voor podcasts; deze muziek wordt welpodsafe ('pod-veilig') genoemd. In sommige gevallen mag de muziek niet voor andere doeleinden gebruikt worden.[6][7]
Podcasts gaven radioamateurs een nieuw platform met een groter bereik. In 2005 bereikten podcasts gemaakt door hobbyisten een hoogtepunt.[8] De opkomende concurrentie van de professionele radiomakers - met de publieke omroep voorop - marginaliseerde het aantal actieve hobbyisten.
In 2011 boodRadio 538 — onder druk van het nieuwe uitzendrechtenstelsel vanBuma/Stemra — zijn populaire podcasts niet langer gratis aan, waarna veel luisteraars afhaakten.[9] Eind augustus 2011 trok Radio 538 alle podcast-uitzendingen terug[10] om later met podcasts voor betalende abonnees terug te komen. Het aantal downloads van 6 miljoen per jaar was tegen juni 2012 teruggelopen naar 18.000 betalende abonnees.[11]
In Nederland staat het medium podcast vooral bekend als middel om een uitgezonden radioprogramma terug te luisteren. In de Verenigde Staten brengen veel radiostations verhalende podcasts uit met een spanningsboog en plot. Ook in Nederland zijn er verhalende podcasts, zoals de serieToendra van Radio Doc. Deze podcast, die in maart 2015 de eerste aflevering publiceerde, is de opvolger vanPlots - dat in 2013 deZilveren Reissmicrofoon won.[12][13]
In Vlaanderen is de wekelijkse podcastMosselen om half twee vanXander De Rycke een populaire podcast met per aflevering gemiddeld 15.000 luisteraars.[bron?] Op 25 februari 2014 werd de honderdste aflevering uitgezonden, een 3,5 uur durende special met als centrale gastUrbanus.
De termpodcast wordt ook wel gebruikt voor uitzendingen of bestanden met beeld (videopodcast, vergelijkVODcast), die ook geschikt zijn om alleen te beluisteren. Videopodcasts zijn vaak ook als podcast (met alleen audio) beschikbaar. Soms geeft de presentator van de podcast af en toe een kleine uitleg over wat er te zien is, ten behoeve van degenen die de podcast alleen beluisteren. Grote koptelefoons en microfoons in beeld kunnen een aanwijzing zijn dat het beeld als bijkomstig wordt beschouwd.
↑abDewaide, Nika, Alles over Podcasts. Manify.nl ("lifestyle magazine voor de moderne man") (3 januari 2019). Geraadpleegd op20 september 2023. “Dankzij de doorbraak van breedbandverbindingen, de komst van de draagbare mp3 spelers en de mobiele telefoon is de podcast razend populair geworden. De term podcasten dook voor het eerst op in 2004 toen journalist Ben Hammersley deze nieuwe uitzendtechniek beschreef.”
↑(en)Ben Hammersley, Audible revolution. The Guardian (12 februari 2004). Gearchiveerd op22 september 2013. Geraadpleegd op20 september 2023. “But what to call it? Audioblogging? Podcasting? GuerillaMedia?”
