| Pjotr Lavrov | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
| Persoonsgegevens | ||||
| Naam | Pjotr Lavrovich Lavrov | |||
| Geboren | 14 juni1823 | |||
| Overleden | 6 februari1900 | |||
| Land |  Rusland | |||
| Functie | Filosoof | |||
| Oriënterende gegevens | ||||
| Discipline | Politieke filosofie,kennistheorie,ethiek | |||
| Domein | Russische filosofie | |||
| Tijdperk | Moderne filosofie | |||
| Stroming | Positivisme,Narodniki | |||
| Beïnvloed door | Auguste Comte,John Stuart Mill,Herbert Spencer,Ludwig Feuerbach | |||
| ||||
Pjotr Lavrovitsj Lavrov (Russisch: Пётр Лаврович Лавров;pseudoniemMirtov (Миртов) (Melekhovo, (gouvernement Pskov), 2 juniJul/14 juniGreg1823 -Parijs, 25 januari/6 februari1900) was eenRussischfilosoof,historicus,socioloog ensocialist. Daarnaast was hij ook lid van de revolutionaireNarodniki-beweging en vertegenwoordiger van het Russischpopulisme. Binnen deRussische filosofie was hij de belangrijkste vertegenwoordiger van hetpositivisme.
Pjotr Lavrov werd geboren in Melekhovo,gouvernement Pskov in 1823. Hij ging naar de militaire academie inSint-Petersburg en studeerde daar af in 1842 als legerofficier. Zijn interesses verspreidden zich over talloze disciplines zoalsnatuurwetenschap,geschiedenis,logica,filosofie enpsychologie. Hij was daarnaast ook van 1844 tot 1866 professor in dewiskunde aan de militaire academie.
Lavrov sloot zich echter bij de revolutionaire beweging aan in 1862. Hierdoor werd hij verbannen naarOeralgebergte in 1868, maar hij kon op tijd ontsnappen. Hij vluchtte het land uit en vertrok naar Frankrijk,Parijs. Hier kwam hij in contact met de westerseantropologie ensociologie. Zijn aandacht ging ook uit naar de revolutionairesocialistische beweging in Frankrijk. Zo was hij lid van deEerste Internationale en was hij in Parijs toen deCommune van Parijs in 1871 werd uitgeroepen. Hij vertrok toen echter naar het buitenland om daar steun te zoeken voor de commune. Zo bezocht hij ookLonden waar hij bevriend werd metKarl Marx enFriedrich Engels.[1]
In november 1872 kwam hij zo inZürich terecht en daar stond hij binnen de "Russische kolonie" al snel bekend als 'vijand' vanMichael Bakoenin. Zelf steunde Lavrov meer het idee van hervorming en stond sceptisch tegenover een te drastische en radicale revolutie, zoals Bakoenin dat wilde. Zo stelde hij dat het wellicht makkelijk was om eenstaatsgreep te plegen in Rusland, maar om dan tot een echte socialistische staat te komen moest men ook het Russische volk meekrijgen. Lavrov richtte ook het tijdschriftVoorwaarts! (Вперед!) op in 1872 waarvan het eerste nummer verscheen in augustus 1873. Hij verzorgde daarnaast enkele publicatie van de extreemlinkse terreurgroeperingNarodnaja Volja.
In zijn denken zette Lavrov een vorm van hetempirisme en hetpositivisme uiteen, sterk geïnspireerd was op het werk vanJohn Stuart Mill,Auguste Comte enLudwig Feuerbach. Volgens Lavrov kunnen enkel feiten die door de ervaring gegeven zijn het onderzoeksobject van de wetenschap zijn. De objecten die we waarnemen bestaan ook en we kunnen ze kennen via onze zintuigen die er causaal mee in verband staan. Filosofie heeft in dit systeem als taak de verschillende resultaten van alle disciplines van de wetenschap te verenigen en tot een synthese te brengen.
Het doel van het wetenschappelijk onderzoek is volgens Lavrov altijd de mens. Zijn filosofie noemde hij dan ook 'antropologisme': alles draait rond de mens. De meest oorspronkelijke drang van de mens is de drang naar genot en het vermijden van pijn, dat Lavrov als aangeboren beschouwde. Hiermee kan hij dus binnen deethiek als eenutilitarist gezien worden. Andere vormen van morele gevoeligheid, zoals eerbied en waardigheid, zijn volgens Lavrov zaken die worden aangeleerd door het sociale leven en de cultuur.
In zijnfilosofie van de geest profileerde Lavrov zich alsdeterminist: de wereld was volledig bepaald door de causale wetten van de natuur. Voorvrije wil was er in principe geen plaats, maar dat impliceert niet dat men het begrip vrije wil zomaar moet afschaffen. Volgens Lavrov was het menselijk idee van vrije wil een noodzakelijke 'idealisering' van de menselijke natuur. Zonder vrije wil zou de maatschappij niet functioneren, dus moeten we wel van haar bestaan uitgaan, maar feitelijk bestaat zij niet.
Lavrov sympathiseerde ook sterk met het linkse gedachtegoed dat in die tijd de ronde deed in Europa. Volgens Lavrov was het socialisme het natuurlijke resultaat van het West-Europese traject doorheen de geschiedenis. Net alsKarl Marx was Lavrov van mening dat debourgeoissamenleving, met haarkapitalisme, gedoemd was om in haar eigen vernietiging om te slaan. De noodzakelijk uitkomst hiervan was het West-Europese wetenschappelijke socialisme. De positie van Rusland binnen dit schema was onduidelijk, hoewel Lavrov hoopte dat Rusland mee op de boot kon springen.
In zijn analyse van Rusland merkt Lavrov op dat Rusland een speciaal geval is vanwege het feit dat ze nooit door het stadium van hetfeodalisme gegaan was. Sinds de invasies door hetMongoolse Rijk in de 13e eeuw was Rusland geïsoleerd en liep het de ontwikkeling die Europa doorging mis. Desondanks was een socialistische revolutie in Rusland, volgens Lavrov, nog steeds mogelijk. Dit in tegenstelling tot denkers zoalsGeorgi Plechanov die stelden dat een revolutionaire arbeiderspartij noodzakelijk was voor de revolutie. Lavrov hoopte dat er een speciale vorm van socialisme mogelijk was voor Rusland, gebaseerd op haar unieke historische karakter. Zo was 90 procent van de Russische bevolking in die tijd tewerkgesteld alslandarbeider en had men daarnaast ook de speciale Russischeintelligentsia die eigenlijk tot geen enkele klasse behoorde.
De ware socialistische revolutie in Rusland moest dan ook de rurale bevolking betrekken in haar daden en de intelligentsia had de taak Rusland mee in de revolutionaire stroom van Europa te krijgen. Zij moesten het volk leiden en hen de waarheden van het wetenschappelijk socialisme bijbrengen om uiteindelijk in opstand te komen wanneer de tijd rijp was. In die zin kan men Lavrov als Russischpopulist beschouwen of als lid vannarodniki. Het ideaal van deze stroming was deobsjtsjina (община) of dorpsgemeenschap.
