Pijnstillers ofanalgetica zijn medicijnen die gebruikt wordt ompijn te verzachten of weg te nemen. Analgetica werken op verschillende manieren in op hetperifere ofcentrale zenuwstelsel. Afhankelijk van het soort pijnstiller en de werking, worden verschillende vormen van (orale) inname voorgeschreven, bijvoorbeeld intablet-vorm, of door hetoplossen van de pijnstiller inwater.
Paracetamol is het meestgebruikte pijnstillende en koortsverlagende middel ter wereld. Paracetamol verzacht de pijn, omdat het een remmer, eeninhibitor is, van bepaalde vormen van hetcyclo-oxygenase (COX), eenenzym datarachidonzuur omzet inprostaglandinen, die een functie hebben bij het pijngevoel. Het exacte werkingsmechanisme is echter nog niet opgehelderd. Paracetamol is een relatief veiliggeneesmiddel en ook goed bruikbaar bijzwangerschap.
NSAID's
NSAID's (Non-steroidal anti-inflammatory drugs) zijn ontstekingsremmende geneesmiddelen die niet behoren tot de groep van decorticosteroïden. Het pijnstillend effect berust op het remmen van de prostaglandinesynthese in het lichaam. Deprostaglandinen hebben een functie bij het voelen van pijn, zij stimuleren het pijngevoel. Daarnaast hebben zij echter ook effect op de beschermende werking van het maagslijmvlies. Hierdoor kunnen bij gebruik van NSAID's maagirritatie of maagbloedingen ontstaan.Aspirine was het eerste medicijn uit deze groep dat ooit ontdekt werd. Veelgebruikte NSAID's zijn onder meeribuprofen,diclofenac ennaproxen.
COX-2-remmers
EenCOX-2-remmer is ook een NSAID-pijnstiller, maar deze remt selectief het COX-2-enzym, dat verantwoordelijk is voor ontstekingsreacties en pijn, in tegenstelling tot de traditionele NSAID's, die aspecifiek zowel COX-1- als COX-2-enzymen remmen. Door enkel de COX-2-enzymen te remmen is de kans op een maagzweer aanzienlijk kleiner dan bij deze traditionele NSAID's. Middelen die op deze wijze werken zijn onder meercelecoxib,rofecoxib (Vioxx®) (dat inmiddels wegenscardiovasculairebijwerkingen uit de handel is genomen) enetoricoxib (Arcoxia®).
De in 2025 door de AmerikaanseFDA goedgekeurde pijnstiller verkocht onder de merknaam Journavx zou op de natriumkanalen die pijnsignalen doorzenden inwerken in plaats van op de hersenen zoals opioïden en minder verslavend zijn.[1]
Cannabinoïden
Decannabinoïden zijn een groep van stoffen die de cannabinoïdereceptoren in hersenen en zenuwen activeren. Dit veroorzaakt onder andere indirect een lichtelijk pijnstillend effect bij sommigen. MRI van de hersenen laat zien dat het geen pijnstillende werking heeft zoals wel bij paracetamol of morfine zichtbaar is. Een mogelijke verklaring voor de pijnstilling is dat cannabis bij sommigen de verdraagzaamheid van pijn verhoogd, waardoor het minder prominent aanwezig en hinderend is.[2] Cannabinoïden kunnen onder meer verkregen worden uit decannabis. Deze bevat vele, veelal nog onbekende, bestanddelen, sommige daarvan hebben mogelijk een plek in de pijnbestrijding.
GABA-agonisten
GABA-agonisten in ruimere zin zijn een groep stoffen die de GABA-erge neurotransmissie direct en indirect stimuleren.
In 1990 keurde deWereldgezondheidsorganisatie een pijnbestrijdingsschema goed - de zogehetenpijnladder - waarin de stapsgewijze introductie van steeds sterkere pijnbestrijdingsmiddelen wordt beschreven. Het schema werd aanvankelijk opgesteld voor pijnmanagement bijkanker, maar vindt inmiddels toepassing in alle medische disciplines, waaronderheelkunde enanesthesie.
start metparacetamol (500 mg tot 1000-mg iedere 4–6 uur);
