Pijlinktvissen is de informele naam voor een grote, diverse groep marieneweekdieren die samen geen taxonomische eenheid vormen. Voorheen werden ze ondergebracht in de inmiddels niet langer geaccepteerde ordeTeuthida. Tegenwoordig worden ze geplaatst in de ordenMyopsida enOegopsida, die samen geenclade vormen, en waarvan ook niet alle vertegenwoordigers pijlinktvissen zijn.
De acht gewone en twee vangtentakels van eengewone pijlinktvis (Loligo vulgaris) zijn hier goed te zien
Pijlinktvissen danken hun naam aan hun uiterlijk. Ze hebben een langwerpige, cilindrischemantel, met aan het achterste uiteinde twee zijwaarts gerichtevinnen, waardoor ze een 'pijlvorm' hebben. Bij sommige soorten lopen de vinnen door tot aan de voorkant van de mantel. Ze zijn tweezijdigsymmetrisch, en hebben een duidelijk ontwikkelde kop met twee ogen. Aan de voorkant van de kop, rondom de mond, dragen ze tien met zuignappen bezette tentakels. Acht daarvan zijn gewone armen, twee zijn langere vangtentakels. Deschelp is gereduceerd tot een enkele vlakkechitineuze plaat, die in de bovenzijde van de zachte gespierde mantel is ingebed. Devoet is gespecialiseerd en heeft de vorm van eensifon, waarmee ze volgens het principe van destraalaandrijving kunnen bewegen. Een pijlinktvis heeft tweekieuwen en een uitgebreid gesloten vaatstelsel dat uit eensystemisch hart en tweekieuwharten bestaat.
Pijlinktvissen bewegen zich doorgaans voort met gebruik van de twee zijvinnen, waarmee ze zowel vooruit als achteruit kunnen zwemmen. Voor hoge snelheid gebruiken ze de sifon, waarmee ze uitsluitend achteruit kunnen wegschieten, dat wil zeggen met de armen achteraan.[1] Deze manier van voortbewegen wordt vooral gebruikt om aan predatoren te ontsnappen.
De kleinste soorten pijlinktvissen hebben als volwassen dier een mantellengte van minder dan 10 mm. De meeste soorten hebben een mantellengte van tussen de 20 en 40 cm, bij een massa van 100 gram tot 2 kilogram, maar dereuzeninktvis (Architeuthis dux) en dekolossale inktvis (Mesonychoteuthis hamiltoni) kunnen veel groter worden, met een mantellengte van meer dan twee meter, een totale lengte van ruim meer dan 10 meter als de vangtentakels worden meegerekend, en een massa van meer dan 500 kilogram.[2] Hiermee zijn dit de grootste ongewervelde dieren ter wereld.
Traditioneel worden de reuzeninktvissen afgebeeld als levensgevaarlijke monsters maar dit beeld is achterhaald.
