Pederpes Status:Uitgestorven Fossiel voorkomen: Vroeg-Carboon
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia Stam: Chordata Familie: Whatcheeriidae
Geslacht
Pederpes Clack, 2002
Typesoort
Pederpes finneyae
Afbeeldingen opWikimedia Commons
Portaal    Biologie

Pederpes^[1][2] ('Peter's Foot') is eengeslacht vanuitgestorventetrapoden uit het Vroeg-Carboon,daterend van 348 tot 347,6 miljoen jaar geleden in hetTournaisien (Vroeg-Mississippien).Pederpes bevat als enigesoortPederpes finneyae.

Deze meest basale tetrapode uit het Carboon had een grote, enigszins driehoekige kop, vergelijkbaar met die van het latere Amerikaanse zustergeslachtWhatcheeria, waarvan hij zich onderscheidt door verschillende skeletkenmerken, zoals een stekelachtigemusculus latissimus dorsi (een armspier) aanhechting op hetopperarmbeen en verschillende kleine schedelkenmerken. De voeten hadden kenmerken die het onderscheidden van de peddelachtige voeten vanIchthyostegalia uit het Devoon en leken op de voeten van latere, meer aan het land aangepaste Carboonvormen.Pederpes is de vroegst bekende tetrapode die het begin van voortbeweging op het land vertoont en ondanks de waarschijnlijke aanwezigheid van een zesde vinger op de voorpoten was het op zijn minst functioneel pentadactyl, met vijf vingers.

Pederpes werd in 1971 ontdekt in de Auchenreoch Glen in centraalSchotland en in eerste instantie geclassificeerd als een basalekwastvinnige vis. De fossielen werden gevonden in de Ballaganformatie. Hettype-exemplaar was een bijna compleet in verband liggendskelet. Alleen destaart en enkele botten van deschedel enledematen ontbraken. Pas in 2002 benoemdeJennifer Clack hetfossiel en herclassificeerde het als een basale tetrapode.

De geslachtsnaam kan gelezen worden als 'Peder-pes', als een eerbetoon aan de Noorse ontdekker Peder Aspen, zijn naam combinerend met eenLatijnpes, 'voet'. Desoortaanduiding eert Sarah M. Finney die het stuk eind jaren negentig prepareerde.

Hetholotype isGLAHMS 100815.

Pederpes wordt geplaatst in defamilieWhatcheeriidae, van onzekere verwantschappen met andere tetrapode families. Hoewel een 'amfibie' in ruime zin, isPederpes binnen de modernecladistischefylogenie geen lid van dekroongroepLissamphibia in de betekenis van moderne amfibieën. Als een zeer basale tetrapode valt hij onder de traditionele klasseAmphibia in de oude Linnaeaansetaxonomie.

Pederpes is een belangrijk fossiel omdat het afkomstig is uit de periode die bekend staat alsRomer's Gap enbiologen zeldzame informatie verschaft over de ontwikkeling van tetrapoden in een tijd waarin het gewervelde landleven zeldzaam was.

Pederpes was een meter lang, waardoor hij van gemiddelde grootte was voor een vroege tetrapode.

De vorm van de schedel en het feit dat de voeten naar voren wijzen in plaats van naar buiten duiden erop datPederpes goed was aangepast aan het landleven. Het is momenteel het vroegst bekende volledig landbewonende dier, hoewel destructuur van het oor laat zien dat zijn gehoor onder water nog steeds veel functioneler was dan op het land, en hij mogelijk een groot deel van zijn tijd in het water heeft doorgebracht en daar had kunnen jagen.

De smalle schedel suggereert datPederpes ademde door in te ademen met een door spieren aangedreven uitzetting van delongen zoals de meeste moderne tetrapoden, in plaats van door lucht in de longen te pompen met eenkeelzak zoals veel moderne amfibieën doen.

• Uitgestorven chordadieren

• Wikipedia:IUCN Red List Status EX