Alexander III (Siena, begin12e eeuw –Civita Castellana,30 augustus1181) waspaus van1159 tot1181.
Hij was een beroemdmagister iuris teBologna, werd in 1150kardinaal en in 1153 kanselier van deRomeinse kerk en raadgever vanpaus Adrianus IV, zijn voorganger. Als diens legaat verzette hij zich op derijksdag van Besançon (1157) tegen de rijkskanselierRainald van Dassel. Op7 september1159 kozen de anti-imperialen hem tot opvolger van paus Adrianus IV.
Zijn pontificaat werd gekenmerkt door de grote botsing metkeizer Frederik I Barbarossa, die de kerkelijke politiek van zijn Salische voorgangers trachtte te hernieuwen en daartoe de GhibellijnsetegenpausenVictor IV,Paschalis III enCalixtus III, steunde.
Alexander moest naarFrankrijk uitwijken (1161–1165), maar vond steun bij de meesteEuropese vorsten, vooral bij deLombardische stedenbond, die de Italiaanse politiek van Barbarossa fel bestreed. Hun vestingAlessandria werd naar hem genoemd. In het voorjaar van 1163 legde hij, in aanwezigheid vanLodewijk VII van Frankrijk, de eerste steen van deNotre-Dame inParijs.
In heel het paus-keizerconflict toonde Alexander zich een meester in het diplomatieke spel, hetgeen hem door de vele betrokkenen niet steeds in dank werd afgenomen. Eenzelfde voorzichtige politiek volgde hij ten aanzien vanHendrik II van Engeland in diens conflict metThomas Becket (in 1170 vermoord, in 1174 door Alexander heilig verklaard).Hij steunde voorts de nieuwe kloosterbewegingen, met name de orde derCisterciënzers (1175: heiligverklaring vanBernard van Clairvaux). Alexander III deed uitspraak in vele conflicten, maar ook in meer gewone rechtszaken, waarvoor hij gedelegeerde rechters aanstelde. Onder zijn pontificaat nam het aantal en het belang van de pauselijkedecretalen sterk toe. Vanwege Romeinse woelingen moest hij ten slotte Rome verlaten (1179:tegenpaus Innocentius III). Hij werd opgevolgd door een van zijn adviseurs in het Barbarossa-conflict,paus Lucius III.
Een van zijn belangrijkste gezanten, Alberto de Morra (Benevento –60 km ten noordoosten van Napels- begin 12e eeuw – Pisa 17 december 1187), wasregulier kanunnik teLaon, vervulde voor paus Alexander diverse legatenfuncties en werd 1178 diens kanselier. 21 oktober 1187 werd hij tot opvolger vanpaus Urbanus III gekozen. Zijn plannen werden door zijn plotselinge dood verijdeld.
.jpg)
