Depalmenfamilie (Palmae ofArecaceae: beide zijn toegestaan) is de enigefamilie in de ordeArecales. Van de palmenfamilie zijn bijna 4000 soorten bekend.Hoewel er wel winterharde (voor bijvoorbeeld Nederland en België geschikte) palmsoorten bestaan, komen de meeste soorten van nature voor intropen ofsubtropen.
Palmen hebben meestal een schijnstam. De planten ontwikkelen een enkele stengel met één groeipunt. De stengel bestaat uit opeengestapelde bladvoeten en bevat geenbast. Hierdoor kan de plant ook niet in de dikte groeien, zoals echte bomen. Voordat een jonge palm de hoogte in kan groeien moet een bepaalde breedte zijn bereikt. Hierdoor lijkt de groei van een jonge plant langzamer te gaan dan die van een reeds oudere palm.
De ouderebladeren omsluiten de schijnstam en de jongere bladstelen. Eerst groeien de bladstelen uit en zit het blad tegen de stelen aan, hierna opent het blad zich. Het bladoppervlak is vaak glanzend en bedekt metwas, of geplooid. Hierdoor wordt uitdroging voorkomen. De bladsteel is vaak bedekt met stekels of doorns.
Er bestaat een grote verscheidenheid in de verschillende soorten. Er worden alleen een aantal overeenkomsten besproken of opvallende feiten.
Jonge palmen bloeien niet. Dat gebeurt pas na een aantal jaar (bij sommige soorten na een jaar of vijf, bij andere pas na 50 jaar). De meeste palmen bloeien jaarlijks, maar er zijn ook soorten die na de bloei afsterven zoalsechte sagopalm en deparasolwaaierpalm, die de grootstebloeiwijze in het hele plantenrijk heeft. Debloem is onopvallend en de bestuiving gebeurt meestal via de wind, maar bij sommige soorten door insecten. De bloemen zitten meestal aan eentros. De levensduur van de bloemen is kort en duurt zelden langer dan één dag. De bloemen kunneneenslachtig oftweeslachtig zijn.
Palmen dragensteenvruchten ofbessen. Sommige vruchten blijven drijven, zoals dekokosnoot. Zo wordt de verspreiding van het eneeiland naar het andere vergemakkelijkt. De structuur van devrucht wordt gekenmerkt door, de buitenste dunne schil of exocarp (epicarp), het vlezige gedeelte van variabele dikte of mesocarp en de binnenste harde laag of endocarp. Het zaad zelf bestaat uit endosperm, het voedselreservoir voor de kiem, waarin aan de zijkant hetembryo ligt. Het endocarp is afwezig bij bessen.
Omstreeks 3000 jaarvoor Christus werd er voor het eerst een palmsoort verbouwd. Dit gebeurde met dedadelpalm in hetMidden-Oosten.Er is een grote verscheidenheid in palmsoorten en zelfs geslachten. Er is ook een grote verscheidenheid in de producten van de palm. Eetbare vruchten zijn onder meer deawarra,dadel,kokosnoot,moriche,palmperzik ensalak. Voor voedselbereiding, zeep en als brandstof wordtpalmolie gebruikt. Palmen leveren ook materialen voor huishoudelijke artikelen, bijvoorbeeldrotan voor een mattenklopper enkokosvezel voor een kokosmat.Minder bekend zijn producten als suiker uit desuikerpalm, zeep van de kokosnoot enpalmharten. De inheemse bevolking kent vaak nog veel meer toepassingen.
Stroken palmblad werden inIndia en gebieden die sterk door deHindoecultuur werden beïnvloed, zoalsIndonesië,Ceylon,Thailand,Birma,Cambodja enVietnam, gebruikt als schrijfmateriaal,palmbladmanuscripten. In Indonesië staat dit materiaal bekend als 'lontar'. Het is helaas in een tropisch klimaat heel vergankelijk, zodat het merendeel van de hierop geschreven manuscripten verloren is gegaan.
Een aantal dieren is sterk aangepast op het leven in palmbomen, omdat ze er op prooien jagen of de vruchten eten. Een voorbeeld is dekokoskrab of klapperdief, dit is een grote kreeftachtige die onder andere kokosnoten plukt en eet. Ook verschillendehagedissen zoalsanolissen (Polychrotidae) en bepaaldegekko's (Geckonidae) leven specifiek op palmbomen. Zij leven echter van de insecten die op de planten voorkomen.
Ziepalmtak voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Palmprocessie in ToledoHeilige martelaar met palmtakZegepalm voor een jubilaris, geschilderd doorJozef Horenbant
Bij deGrieken was depalmtak een symbool voor de godinNikè en bij deRomeinen vanVictoria. Zij was de godin van de overwinning. Later nam het christendom dit over als symbool vanJezus' overwinning op de dood. Een katholieke martelaar heeft als atribuut een palmtak.
OpSoekot, het Loofhuttenfeest van deJoden, worden drie op de eerste dag van het feest geplukte palmtakjes samen met andere takken en een geurige vrucht gebruikt voor het 'loelav-zwaaien', een gebruik dat op Wajiekra (Leviticus) 23:40-41 is gebaseerd. De geurloze maar smakelijke palmtakken of 'loelav' symboliseren de Joden die de Thora bestuderen maar nauwelijks toepassen.
