Deopvaart is de scheepvaart die op eenrivier in de richting van debron vaart. Het is onder bepaalde omstandigheden van belang te weten of een schip opvarend ofafvarend is, in verband met devoorrangsregeling en het recht om de positie in de rivier te bepalen. Een opvarend schip vaart langzamer dan een afvarend schip, over de grond gemeten, en mag daarom op bepaalde rivieren alle binnenbochten van hetvaarwater gebruiken. De opvaart geeft dat aan door eenblauw bord aanstuurboord naast het stuurhuis omhoog te zetten, waarbij automatisch eenknipperlicht wordt bijgeschakeld. Bij twijfel of een schip het blauwe bord heeft gezet dient over demarifoon te worden gecommuniceerd.
Het is niet ongebruikelijk om op de grote rivieren de term "opvaart" te vervangen door "bergvaart" of "te berg", omdat dit ook aanspreekt bij Duitstaligen en veel schippers inEuropa Duits verstaan.