Opiaten zijnalkaloïden die inopium voorkomen, een extract uit deslaapbol, of zaaddoos, die tot de familie van deklaproos of papaver hoort. Opiaat duidde traditioneel op de natuurlijke en afgeleide vormen vanmorfine, waarbij de afgeleide vormen doorchemische synthese zijn gemaakt. Opiaat wordt soms verkeerd gebruikt om alle stoffen met eenfarmacologische werking aan te duiden, waaronder vooral de behandeling vanchronische pijn. Dezegeneesmiddelen kunnen beteropioïden of morfinomimetica worden genoemd.
De belangrijkste opiaten zijn morfine,codeïne,heroïne enthebaïne.Papaverine ennoscapine bestaan ook, maar hebben hoegenaamd geen effect op hetcentrale zenuwstelsel, en worden niet tot de opiaten gerekend. Papaveretum is een gestandaardiseerde samenstelling van opiumalkaloïden voorhartpatiënten.
DeOpiumwet is een Nederlandse wet uit 1928, als vervolg op een wet uit 1919, die erop is gericht misbruik van opiaten, in het bijzonder illegale handel, te voorkomen. De verbodenhandel in drugs is sindsdien ook onder de Opiumwet komen te vallen.
