2001:[1] 73,6% katholiek (afgenomen naar 58% in 2016) 4,7% protestants 4,2% moslim (toegenomen naar 7% in 2016) 3,5% anders 2% niet nader beschreven 12% geen
Oostenrijk ligt in deAlpen en heeft een oppervlakte van 83.871 km², waarvan slechts 32% onder de 500 meter ligt. De hoofdstad isWenen, die ook met afstand de grootste stad van het land is. Van de inwoners spreekt het merendeelDuits, dat ook de officiële taal is.
Staatkundig gezien is Oostenrijk eenfederaleparlementaire republiek metnegen deelstaten. Het staatshoofd is deBondspresident, deBondskanselier is het regeringshoofd. Oostenrijk is lid van deEuropese Unie, deVerenigde Naties en een groot aantal andere internationale organisaties. Echter is Oostenrijk sinds de Tweede Wereldoorlog militair neutraal en daarom geen lid van de militaire alliantie NAVO, net als haar buurland Zwitserland.
Nadat het land doorRomeinen,Hunnen,Longobarden,Ostrogoten,Beieren enFranken veroverd en overheerst werd, werden de verschillende hertogdommen in Oostenrijk van de 10e tot de 13e eeuw geregeerd door deBabenbergers. De Babenbergers werden opgevolgd door deHabsburgers, die deze landen tot de 20e eeuw bleven regeren. De Habsburgers breidden hun macht vooral via erfopvolging uit over vele andere landen. Zodoende werden zij heersers over een grote staatkundige eenheid, die deHabsburgse monarchie wordt genoemd.
In 1804 werd hetKeizerrijk Oostenrijk uitgeroepen, toen duidelijk werd dat hetHeilige Roomse Rijk, waar Oostenrijk deel van had uitgemaakt, ten dode was opgeschreven. In 1848 kwamen de Hongaren in opstand tegen de Oostenrijkse regering. Dezeopstand werd neergeslagen, maar na de Oostenrijkse nederlaag tegenPruisen in dePruisisch-Oostenrijkse Oorlog werd er alsnog een compromis bereikt met de Hongaren. Door dezeAusgleich werd in 1867 het keizerrijk vervangen door deOostenrijk-Hongaarse dubbelmonarchie. Dit rijk deelde één monarch, één leger, één buitenlandpolitiek en één ambtelijke taal, de Duitse.
Na de nederlaag in deEerste Wereldoorlog werd deze dubbelmonarchie opgesplitst in verschillende onafhankelijke landen en bleef Oostenrijk uiteindelijk in zijn huidige vorm over, waarbij Vorarlberg, Burgenland en Karinthië via volksraadplegingen besloten bij Oostenrijk te willen blijven.
In 1918 werd Oostenrijk eenrepubliek. Deze republiek,Deutschösterreich, hield stand tot 1919. Als gevolg van hetVerdrag van Saint-Germain werd zij weer ontbonden en ontstond de Republiek Oostenrijk. Deze Eerste Republiek zou tot 1938 stand houden, hoewel kanselierEngelbert Dollfuss na 1933 als een dictator regeerde.12 maart1938 werd Oostenrijk vreedzaam bezet en daarna ingelijfd bij hetDerde Rijk (deAnschluss).
Na de nederlaag van de nazi's werd Oostenrijk door degeallieerden bezet tot 1955. Het land werd toen een volledig zelfstandig land onder voorwaarde dat het altijdneutraal zou blijven. Na deval van het communisme in Oost-Europa werd Oostenrijk meer betrokken bij de Europese politiek. In 1995 werd het land lid van deEuropese Unie en in 2002 voerde het deeuro in.
DeAlpen strekken zich over een groot deel van Oostenrijk uit: driekwart van het land behoort tot dit berggebied. De hoogste berg in Oostenrijk is deGroßglockner met 3797 meter. Andere hoge bergen zijn deWildspitze (3768 m), deWeißkugel (3739 m), deGroßvenediger (3674 m), deHintere Schwärze (3628 m) en deSimilaun (3606 m). In het oosten langs deDonau kenmerkt het landschap zich door glooiende heuvels en vlaktes. Het laagste punt van Oostenrijk isHedwighof inBurgenland met 114 meter bovenzeeniveau. Het natuurschoon van bijvoorbeeldTirol,Salzkammergut,Innsbruck, de Oostenrijkse Alpen, de stadSalzburg en de aantrekkelijkheid vanWenen tezamen met andere culturele centra, hebben Oostenrijk tot een Europees toeristencentrum gemaakt.
De belangrijkste twee rivieren zijn deDonau en zijn zijrivier deInn. Evenals de Inn stromen ook deIsar,Enns enTraun rechtstreeks in de Donau. DeLech is een bekende zijrivier van de Donau. Het grootste meer is hetNeusiedler Meer, dat zich bevindt op de grens met Hongarije en op een hoogte van 115 m.
Het heuvelland, de laagvlakten en de dalen hebben eenlandklimaat. Boven de 1500 meter heerst eenhooggebergteklimaat. Het westelijk deel van het land is aanzienlijk natter dan het oosten. Gebieden aan de zuidkant van deAlpen hebbenmediterrane trekken. Deföhnwind is van invloed op de temperatuur en weerverloop.
De enige steden in Oostenrijk met meer dan 250.000 inwoners zijnWenen enGraz, Wenen is veruit de grootste stad van het land en is goed voor ongeveer 22 procent van de totale bevolking van het land.
Volgens devolkstelling van 2001 was in dat jaar 73,6% van de Oostenrijkers geregistreerd alskatholiek.[1] Daarnaast was 4,7%protestant (voornamelijkluthers), 4,2%moslim, hing 3,5% andere religies aan en had 12% geen religie.[1]
In 1933 werd de verhouding tussen de Katholieke Kerk en de staat geregeld in eenconcordaat. Dit concordaat werd buiten werking gesteld na de aansluiting bij Duitsland maar in 1957 in principe opnieuw erkend en daarna op verscheidene punten herzien en aangevuld.
Historisch verloop grootste religieuze groeperingen in Oostenrijk[5]
In het bisdom Wenen is het aantal katholieken in 2008 gedaald naar 51% van de bevolking (1,315.545 op een totale bevolking van 2,563.580).
De zondagse kerkgang is in 2008 gedaald naar 698.527 deelnemers (8% van de totale bevolking).[6]
Ook hetlutheranisme – de tweede veel kleinere kerk van Oostenrijk – loopt terug, tussen 2001 en 2008 nam het aantal lutheranen af met 50.000 – van 5 naar 4% van de Oostenrijkse bevolking.
Hetlutheranisme boekte in de 16e eeuw in het tegenwoordige Oostenrijk grote successen, maar werd door deKatholieke Reformatie grotendeels teruggedrongen. In 1861 kregen de protestanten door het zogenaamdeProtestantenpatent gelijke rechten als de katholieken. In 1925 sloten de luthersen engereformeerden zich aaneen tot deEvangelische Kirche Augsburgischen und Helvetischen Bekentnisses Oesterreich met aan het hoofd ervan eenbisschop. DeProtestantenwet van 1961 verleende aan de Evangelische Kirche volledige autonomie en de garantie van financiële steun van staatswege.
Sinds 1945 bood Oostenrijk onderdak aan bijna twee miljoenvluchtelingen van elders uitEuropa, hoewel veel van deze vluchtelingen op doortocht naar andere streken zijn gegaan.
Oostenrijk wordt geregeerd onder de herzienegrondwet van 1929. Het land is eenrepubliek met een gemengde presidentieel-parlementaire regeringsvorm. Debondspresident, die door stemming voor een termijn van zes jaar wordt gekozen, benoemt debondskanselier. Hetkabinet, dat door de bondskanselier wordt geleid, is verantwoording schuldig aan deNationalrat van hetparlement, dat algemeen volgens evenredige vertegenwoordiging wordt gekozen. DeBundesrat wordt gekozen door de provinciale assemblage.
Oostenrijk is eenbondsstaat en is bestuurlijk onderverdeeld innegen deelstaten ofBundesländer. Onderstaande tabel toont de Oostenrijkse deelstaten met hun hoofdsteden:
De bosbouw, de veehouderij en de zuivelproductie zijn overwegend geconcentreerd in de alpiene provincies;Vorarlberg heeft een oude textielindustrie. Ongeveer 5% van de bevolking is actief in (meestal kleinschalige) landbouw. Het land is bijna zelfvoorzienend in termen van voedselproductie. InOpper- enNeder-Oostenrijk en inBurgenland overheerst de landbouw: de belangrijkste gewassen zijnaardappels,suikerbieten,fruit,gerst,rogge enhaver.
De productie is divers en vertegenwoordigt ongeveer 35% van hetbruto nationaal product. Meer dan de helft van de industrieën is geconcentreerd in het bassin vanWenen;Linz,Steyr,Graz,Leoben,Innsbruck enSalzburg zijn de andere industriële centra. Veel van de industrieën van het land werden genationaliseerd na deTweede Wereldoorlog samen met de grootste handelsbanken. De industrie is met name verantwoordelijk voor de productie van machines, voertuigen, ijzer en staal, levensmiddelen, elektrische producten, textiel, chemische producten en kantoorproducten. Velemineralen noodzakelijk voor de industrie (grafiet,ijzer,magnesium,koper,zink enbruinkool) worden gevonden in Oostenrijk. Het land heeft reserves vanaardolie,aardgas,zout enuranium en is rijk aan hydro-elektrische energie. De laatste jaren[bron?] is de dienstensector, waaronder een groot bankwezen, belangrijk voor de economie van Oostenrijk geworden. In deze sector zijn nu meer dan de helft van het aantal arbeidskrachten van de natie actief. De belangrijkste handelspartners zijnDuitsland,Italië,Oost-Europa,Japan en deVerenigde Staten.
Een belangrijke bron van inkomsten is het wintertoerisme in de veleskigebieden. In de zomer wordt er in het Alpengebied veel gewandeld en wordt aldaar veelvuldig de klimsport beoefend.
Het land produceerde 12 miljoenton olie-equivalent (Mtoe) in 2014. (1 Mtoe = 11,63 TWh, miljard kilowattuur.) De energiebronnen waren voor 78% duurzaam. Dat was niet genoeg voor de energievoorziening, het TPES (total primary energy supply): 32 Mtoe. Het land importeerde 22 Mtoe fossiele brandstof meer dan het exporteerde.
Van de energie ging ongeveer 3 Mtoe verloren bij conversie in de energie-industrie. 2 Mtoe werd gebruikt voor niet-energetische producten zoals smeermiddelen, asfalt en petrochemicaliën. Voor energie eindgebruikers resteerde 27 Mtoe waarvan 5,2 Mtoe = 60 TWh elektriciteit die voor 83% duurzaam opgewekt werd, vooral met waterkracht.[11] In de periode 2012–2014 groeide de opwekking van zonne- en windstroom 66%.[12][13]
De uitstoot van kooldioxide was 61 megaton, dat is 7 ton per persoon,[14] meer dan het wereldgemiddelde (4,5 ton per persoon).[15]
Voor het berijden vanOostenrijkse snelwegen en enkele andere wegen is aankoop van eentolvignet verplicht. Het land kent vele bergpassen, waarvan een groot deel in de winter als gevolg van sneeuwval wordt afgesloten voor het verkeer. Er is circa 133.361 kilometer wegennet. Het spoorwegennet heeft een lengte van circa 6023 kilometer en wordt bediend door deÖsterreichische Bundesbahnen (ÖBB), dat ook enkele internationale (nacht)treindiensten naar het buitenland beheert. Verder zijn er internationaleluchthavens in Wenen, Linz, Salzburg, Graz, Klagenfurt en Innsbruck.
In de bergen zijn diversekabelbanen om naar boven te gaan en die voornamelijk gebruikt worden in de winter omskigebieden te bereiken en in de zomer om te wandelen.
Buiten de hoofdstroom van de Oostenrijkse kunst ontwikkelde zich tijdens de vorige eeuw ook een stroming van kunstenaars, schrijvers, en toneelregisseurs, die zeer kritisch stonden ten opzichte van het eigen land. Deze kunstenaars kritiseerden de politieke situatie, het Katholicisme, de omgang met het (oorlogs)verleden, en de Oostenrijkse cultuur in het algemeen, die in hun ogen werd gekenmerkt door hypocrisie, onderdrukking en bekrompenheid. Tot deze stroming behoren onder andere de schrijversElfriede Jelinek enThomas Bernhard, toneelauteurWerner Schwab, filmmakerUlrich Seidl en de kunstenaars van hetWeense Aktionisme. Deze kunstenaars kregen wel het verwijt hun vaderland te verraden en nestbevuilers te zijn.
Wenen is al lange tijd vooral een belangrijk centrum van muzikale vernieuwing. 18e- en 19e-eeuwse componisten werden naar de stad getrokken als gevolg van het beschermheerschap van de Habsburgers en maakten van Wenen de Europese hoofdstad van deklassieke muziek. Tijdens de barok werd de Oostenrijkse muziek beïnvloed door Slavische en Hongaarse volksmuziek.
De stad Wenen begon haar opkomst als een cultureel centrum in de vroege 16e eeuw dat werd opgebouwd rond instrumenten, waaronder deluit. De Duitse componistLudwig van Beethoven bracht het grootste deel van zijn leven door in Wenen. Het huidigeOostenrijkse volkslied wordt toegeschreven aan Mozart en is na de Tweede Wereldoorlog gekozen als vervanger van het traditionele Oostenrijkse volkslied van Joseph Haydn.
Oostenrijk heeft ook een opmerkelijke jazz-muzikant,Joe Zawinul. De pop- en rockmuzikantFalco werd internationaal geprezen tijdens de jaren 1980, vooral voor zijn nummer "Rock Me Amadeus". De drummerThomas Lang werd in Wenen geboren in 1967 en is nu wereldwijd bekend om zijn technische bekwaamheid en speelde met artiesten alsGeri Halliwell enRobbie Williams. In Wenen woont de bekende Nederlandse bluesgitarist en zangerHans Theessink.
Er worden in Oostenrijk ieder jaar diverse festivals en concertseries georganiseerd. Regelmatig wordt hier ook door internationale groepen aan deelgenomen. Dit samen met de toeristische aantrekkelijkheid van Oostenrijk maakt dat dit land een geliefde bestemming is voor bijvoorbeeld koren uit allerlei landen. HetWiener Philharmoniker is een wereldberoemdsymfonieorkest uit Oostenrijk. Verder vindt hetDonauinselfest, het grootste gratis openluchtfestival ter wereld met meer dan drie miljoen bezoekers op drie dagen tijd, plaats op een langgerekt kunstmatig eiland tussen deDonau en deNieuwe Donau.
De Oostenrijkse keuken is afgeleid van die van hetOostenrijks-Hongaarse Rijk, en vooral in de traditie van de hofkeuken ("Hofküche"). Zij is beroemd om haar evenwichtige variaties van rund- en varkensvlees en talloze variaties van groenten. De "Mehlspeisen" bakkerij maakt lekkernijen alsSachertorte, Krapfen (een soortdonuts meestal gevuld met abrikozenjam of vla),Apfelstrudel, Topfenstrudel en Millirahmstrudel. Naast de inheemse regionale tradities is de keuken beïnvloed door de Hongaarse, Boheemse, Tsjechische, Joodse, Italiaanse, de Balkan en de Franse keuken van waaruit zowel de gerechten en methoden van voedselbereiding vaak zijn overgenomen. De Oostenrijkse keuken is dan ook een van de meest multiculturele en transculturele in Europa.
DeOostenrijkse wijncultuur heeft een lange geschiedenis. De wijnproducerende regio's zijn gelegen inNeder-Oostenrijk,Burgenland,Stiermarken enWenen. DeGrüner Veltliner druif biedt veelwitte wijnen enZweigelt is de meest aangeplanterode wijndruif. Het Burgenland kent als specialiteitAusbruch enUhudler. In Opper-Oostenrijk, Neder-Oostenrijk, Stiermarken en Karinthië wordt op grote schaal "Most" geproduceerd, een soortcider ofperenwijn.Oostenrijks bier wordt verkocht in 0,2 liter (Pfiff), 0,3 liter (Seidel) en 0,5 liter (Krügerl) maat. De meest populaire biersoorten zijn pils (Märzen) van nature troebelZwickelbier enwitbier. Tijdens de feestdagen zoals Kerstmis en Pasen is ook Bockbier beschikbaar. In het land wordtschnaps gedronken van vaak tot 60% alcohol. Deze wordt gemaakt van vruchten, zoals abrikozen en lijsterbessen. De opbrengst van kleine privé-schnapsdistilleerderijen, waar daar ongeveer 20.000 van zijn, staat bekend als Selberbrennter of Hausbrand. Een hoog percentage schnaps heet "Umblachter" en heeft tot 85% alcohol. Ook destrohrum komt uit Oostenrijk.
.jpg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)