De aanduidingongelovige wordt in de regel gebruikt door personen die een bepaaldereligie aanhangen en duidt dan iemand aan die betreffend geloofssysteem niet accepteert en/of in hun ogen een verkeerde religie aanhangt. In algemene zin betekent 'ongelovige' iemand die nietgelooft dat bovennatuurlijke wezens zoalsgoden,engelen,demonen en vergelijkbare wezens bestaan; ook dan wordt de term meestal gebruikt vanuit het perspectief van degene die dat wel gelooft, de 'gelovige'. De neutrale aanduiding voor 'ongelovige' is 'niet-gelovige'.[1]
Gelovigen die ongelovige worden, worden door hun eerdere geloofsgenoten vaakafvalligen genoemd.
Ongelovige wordt ook welironisch gebruikt als iemand een bepaalde theorie of systeem betwijfelt of moeilijk te overtuigen is. Als iemand dat bij alles doet, wordt hij ook wel een "ongelovige Thomas" genoemd, naar deapostelTomas, die zei niet te geloven datJezus uit de dood was opgestaan totdat hij zijn vinger in Jezus' wonden zou leggen (Johannes 20:24-29).[2]
Het begrip ongelovige wordt soms gelijkgesteld met begrippen alsheiden of hetislamitischekafir. Er zijn echter verschillen tussen deze begrippen. Zo kan het woord heiden duiden op iedereen die geen religie aanhangt, maar ook op andersgelovigen of enkel op mensen die een niet-abrahamitische religie aanhangen in het bijzonder; de uitdrukking een heidens geloof draagt dan ook volstrekt geen interne tegenspraak in zich. Diverse vormen van heidendom, waaronder hetneopaganisme, kunnen zelfs uitdrukkelijk als vormen van geloof worden gezien.
In de islam wordt een onderscheid gemaakt tussen ongelovigen enerzijds enjoden enchristenen anderzijds, die zij, samen met de moslims,mensen van het Boek noemen. HetArabische woordkafir wordt wel geïnterpreteerd als ongelovige, afvallige, maar ook hier hangt het weer van context en cultuur af wat er precies wordt bedoeld. Door sommigemoslims wordt het woord vertaald met ondankbare, mede omdat in deKoran ook deduivel (Iblis) eenkafir wordt genoemd.