Bij eenoligarchie (Oudgrieks: ὀλίγος (oligos) = 'weinig' en ἄρχειν (archein) = 'heersen') is de macht in handen van een kleine groep van mensen die behoren tot een bevoorrechteklasse ofstand.[1] In deoudheid was het de heersendekaste die over hetmachtsmonopolie beschikte: eenerfelijke sociale groepering die door religie, verwantschap, economische status, prestige en soms zelfs taal is afgescheiden van de rest van de maatschappij. Dergelijke elites hebben de neiging om macht uit te oefenen in het belang van hun eigen kaste.[2]
In een oligarchischeregeringsvorm is derechtsgeldigheid van de wetten gebaseerd op hetgoeddunken (groepswillekeur) van deze gesloten elite. Het is een van de vijfstaatsvormen beschreven doorPlato, die de oligarchie identificeert als de 'slechte' variant vanaristocratie omdat de oligarchie uitsluitend de bevoordeling van de eigen klasse voor ogen heeft.
De beroemdste oligarchischepolis wasMassalia (het latereMarseille), waarvan destaatsinrichting gedurende de oudheid de bewondering van velen genoot. Ook depoleisSparta,Korinthe enAthene zijn ooit voorbeelden geweest van oligarchieën, evenals enkeleNederlandse steden in de17e en18e eeuw. Ook deFenicische handelsstadCarthago was een oligarchie.
De term 'oligarch' werd weer veel gebruikt toen na hetuiteenvallen van de Sovjet-Unie, en met name onder presidentBoris Jeltsin, verschillendetopmensen uit de Russische zakenwereld nauwe banden bleken te onderhouden met de politiek en zo hun invloed konden aanwenden bij politieke besluitvorming. Om dezelfde reden worden deVerenigde Staten[3][4][5] enOekraïne[6] tegenwoordig ook steeds vaker als oligarchie getypeerd.
Voorbeeld van een door een oligarchie bestuurd land in de huidige tijd isSaoedi-Arabië, waar de macht gedeeld wordt door een duizendtal prinsen die deel uitmaken van hetHuis van Saoed.[bron?]
SocioloogRobert Michels stelde dat alle organisatievormen, onafhankelijk van het democratische of autocratische gehalte in het begin, onvermijdelijk oligarchisch worden.[7] Daarmee sluit dezeijzeren wet van de oligarchie aan bij deelitetheorie vanPareto enMosca.
Bronnen, noten en/of referenties
- ↑Van Dale Groot Woordenboek der Nederlandse Taal. Elfde, herziene druk. 1989.
- ↑oligarchy (government), Encyclopaedia Britannica
- ↑A. Kroll,The New American Oligarchy, Truthout 2 december 2010.
- ↑P. Starr,America on the Brink of Oligarchy, New Republic 24 augustus 2012.
- ↑S. Johnson,The Quiet Coup, The Atlantic 1 mei 2009.
- ↑Oekraïne keurt omstreden wet goed die invloed oligarchen aan banden moet leggen. Het Laatste Nieuws (23 september 2021). Gearchiveerd op24 september 2021.
- ↑R. Michels,Zur Soziologie des Parteiwesens in der modernen Demokratie. Untersuchungen über die oligarchischen Tendenzen des Gruppenlebens, Klinkhardt, Leipzig, 1911.
