| Nypa fruticans | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||||||||
| Nypa fruticans langs een rivier in de Filipijnse provincieSarangani | |||||||||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| Soort | |||||||||||||||||||||
| Nypa fruticans Wurmb (1779) | |||||||||||||||||||||
Afbeeldingen op Wikimedia Commons | |||||||||||||||||||||
Nypa fruticans op Wikispecies | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Nypa fruticans, ook wel bekend als 'Attap Palm' (Singapore), 'Nipa Palm' (Filipijnen), en 'Mangrove Palm' of 'Nipah palm' (Indonesië,Maleisië), 'Dừa Nước' (Vietnam), 'Gol Pata' (Bangladesh) of 'Dani' (Myanmar) is de enigemangroveplant onder depalmen. De plant komt voor inZuid-Azië enNoord-Australië.
Dit is de enige nu bestaande soort uit het geslachtNypa. In het verleden, toenNypa een veel groter verspreidingsgebied had, was dat mogelijk anders: er zijnfossiele noten van het geslacht gevonden bijBournemouth enLonden daterend uit hetTertiair en hetEoceen[1].
De palm heeft een horizontale stam die onder de grond groeit. Slechts de takken, bladeren en bloemen komen boven de oppervlakte uit. De bladeren kunnen tot zo'n 9 m hoog kunnen worden. Debloemen bevinden in een bolvormigebloeiwijze gegroepeerd aan een steel. Het is eeneenhuizige palm. De vrouwelijke bloemen bovenin lijken opkatjes en zijn rood van kleur. De mannelijke bloemen zijn wat lager te vinden en zijn geel van kleur. Dezaden die uit de bloemen voortkomen zijn samengebald in een houtachtig cluster van maximaal 25 cm doorsnee. Rijpe zaden vallen van de bol af en drijven op het water weg. Soms komen de zaden al uit terwijl ze nog op het water drijven.
Nypa fruticans groeit in zachte moddergrond, in langzaam stromendgetijdenwater en rivieren die denutriënten voor de plant aanvoeren. De palm wordt in het binnenland aangetroffen tot daar waar het getij de drijvende zaden kan meevoeren. De plant komt veelvuldig voor langs de kusten en rivieren vanBangladesh tot op de eilanden in deGrote Oceaan. De plant kan een kortstondige droogval van haar leefomgeving overleven.
De lange. veervormig samengestelde bladeren van de palm worden door de lokale bevolking in de Filipijnen gebruikt als materiaal voor denipa-hut. Ook in Brunei, Indonesië, Maleisië en Singapore gebruikt men de plant als materiaal voor de 'atap dwellings' (lokale huisjes). Daarnaast worden de bladeren ook veel gebruikt voor het maken van allerlei vormen van manden en ander vlechtwerk. De jonge bladeren worden gebruikt omtabak in te draaien om vervolgens op te kunnen roken. Jonge scheuten van de palm zijn ook eetbaar. Grote takken worden in Myanmar wel gebruikt om te leren zwemmen vanwege het drijfvermogen.
Tevens kan hetkroonblad van de bloemen gebruikt worden om aromatische zakdoeken mee te maken.
De onrijpe vruchten worden wel gebruikt als zoete doorzichtige, gelatine-achtige balletjes als dessert in Maleisië en Singapore. Op de eilandenRoti enSavoe wordt het sap ook gevoerd aan de varkens gedurende hetdroge seizoen, het vlees van de varkens zou hierdoor een zoetere smaak krijgen.
De bloeiwijzen kunnen worden afgetapt voordat ze uitkomen. Het sap vanNypa fruticans is erg rijk aan suiker. Dit levert een zoet eetbaar sap op dat gebruikt wordt om een alcoholische drank genaamd 'tuba' te maken. Tuba wordt in de Filipijnen ook wel enkele weken opgeslagen in 'tapayan' (ballonvormige vazen) om erazijn van te maken. Dit azijn staat bekend alsSukang Paombong; pure azijn die veel geproduceerd wordt in deprovincie Bulacan.Fermentatie naarethanol levert per hectare zo'n 15.000 tot 20.000 literbiobrandstof op. Dit is vergeleken metsuikerriet (5000 tot 8000 liter) ofmaïs (2000 liter) erg veel.
