DeNorNed-kabel is een 580 km langegelijkstroom-hoogspanningskabel over de bodem van deNoordzee tussenNoorwegen enNederland. De kabel kwam in mei 2008 in gebruik.[1] De verbinding wordt door het NederlandseTenneT en het NoorseStatnett geëxploiteerd.[2]
Nederland importeert meer elektriciteit dan Noorwegen en was alleen in 2010 een netto exporteur van stroom naar Noorwegen.
Voor de aanleg van een elektriciteitskabel was in 1991 al in een principeakkoord tussen de NederlandseSEP en het NoorseStatkraft vastgelegd. Door de opheffing van de SEP, de privatisering van de elektriciteitssector en de lage brandstofprijzen is het project een tijd geschorst.
TenneT maakte op 19 januari 2004 bekend samen met het NoorseStatnett een hoogspanningskabel over de bodem van deNoordzee te willen leggen. Deze kabel zou de import van elektriciteit uit Noorwegen mogelijk maken en zou tevens een verbinding vormen tussen deenergiemarkten vanScandinavië enWest-Europa. De bedrijven zouden samen 600 miljoen euro investeren in de kabel. De aanleg is in april 2008 voltooid en het commerciële gebruik is op 6 mei 2008 gestart.
De kabel heeft een capaciteit van 700 MW, te vergelijken met ongeveer de productie van een grote elektriciteitscentrale. Het doel van de kabel is om overdag goedkope metwaterkracht opgewekte, dus schone elektriciteit uit Noorwegen te importeren. Goedkope Nederlandse nachtstroom kan 's nachts worden gebruikt om Noorwegen te voorzien zodat het water in de bassins van de Noorsewaterkrachtcentrales voor de piekvraag kan worden gespaard. Eventueel kan zelfs de goedkope nachtstroom gebruikt worden om water omhoog in het spaarbekken te pompen, om er dan overdag, als er grote behoefte is aan stroom, weer elektriciteit mee op te wekken. De stuwmeren inNoorwegen worden op die manier gebruikt om energie op te slaan, die weer terug kan worden gewonnen. Hetrendement van deze opslag van elektrische energie ligt een stuk hoger dan bij het gebruik vanelektrische accu's, vooral als bij een overschot door rechtstreekse levering aan de Noorse consumenten de spaarbekkens van de waterkrachtcentrales kunnen worden omzeild. Waterkracht is veel voorspelbaarder danwindenergie. De Nederlandse elektriciteitscentrales kunnen dankzij deze kabel gelijkmatiger en efficiënter draaien.
Aanvankelijk was er kritiek op de stroom uit Noorwegen inNederland die alsgroene stroom wordt aangemerkt. Deze stroom is dan wel opgewekt door waterkracht maar dankzij dezelfde kabel ontving Noorwegen 's nachts Nederlandse stroom opgewekt door gas- en kolencentrales. Er werd dus niets extra aan waterkracht opgewekt.[3]. De kabel is destijds gelegd om kolencentrales 's nachts door te kunnen laten draaien en dus minder verlies te geven. Maar door de groei van zonne- en windenergie gaat er inmiddels, vooral in de zomer, juist overdag stroom van Nederland naar Noorwegen. Om vanaf 's avonds weer als in de stuwmeren opgeslagen waterkracht terug te kunnen leveren.[4]
Waterkracht is dan wel voorspelbaarder dan wind- en zonne-energie, maar in december 2002 dreigde in Noorwegen een stroomtekort als gevolg van een laag waterniveau in de stuwmeren. Dankzij de kabelverbindingen met Nederland,Duitsland enDenemarken is de kans op elektriciteitstekorten als gevolg van lege stuwmeren kleiner.[5]
De verbinding werkt methoogspanningsgelijkstroom (HVDC). Bij gelijkstroom is er geenskineffect en laat toe om twee niet-synchone netten te koppelen. De kabel heeft twee aders, wordt op een spanning van±450 kV bedreven en kan een vermogen aan van 700 MW. Aan de beide uiteinden bevinden zich omvormers die dewisselstroom vanuit de nationale netten gelijkrichten eninverters, die de gelijkstroom omvormen naardriefasen wisselstroom, waarmee de nationale netten worden gevoed.
De kabel loopt 420 km in ondiep water, tot 50 m diep, en 160 km in diep water, tot maximaal 409 m.
De kabel is sinds mei 2008 in gebruik. Nederland importeert meer elektriciteit dan Noorwegen en was alleen in 2010 een netto exporteur van stroom naar Noorwegen.
| jaar[6] | invoer uit Noorwegen | uitvoer naar Noorwegen | saldo |
|---|---|---|---|
| 2008 | 3155 | 333 | 2822 |
| 2009 | 2813 | 1263 | 1550 |
| 2010 | 1327 | 2437 | −1110 |
| 2011 | 3358 | 1550 | 1808 |
| 2012 | 5645 | 93 | 5552 |
| 2013 | 4172 | 249 | 3923 |
| 2014 | 5463 | 107 | 5356 |
| 2015 | 5768 | 12 | 5756 |
| 2016 | 4197 | 281 | 3916 |
| 2017 | 4981 | 114 | 4867 |
| 2018 | 3877 | 334 | 3543 |
| 2019 | 2634 | 1340 | 1294 |
| 2020 | 4621 | 110 | 4511 |
| 2021 | 3501 | 364 | 3137 |
| 2022 | 1803 | 419 | 1384 |
| 2023 | 2924 | 671 | 2253 |
| verbinding | landen | capaciteit MW | spanning kV | jaar in gebruik | |
|---|---|---|---|---|---|
| NorNed-kabel | Nederland | Noorwegen | 700 | 450 | 2008 |
| BritNed-kabel | Nederland | Engeland | 1000 | 450 | 2011 |
| Nemo Link | België | Engeland | 1000 | 400 | 2019 |
| COBRA-kabel | Nederland | Denemarken | 700 | 320 | 2019 |
| NordLink | Duitsland | Noorwegen | 1400 | 500 | 2020 |
| NorGer-kabel | Duitsland | Noorwegen | 1400 | 450 - 500 | 2021 |
| North Sea Link | Noorwegen | Engeland | 1400 | 525 | 2022 |
De eerste kabel die in gebruik werd genomen was de Cross-Skagerrak tussen Noorwegen en Denemarken in 1977, door hetSkagerrak.