Eennokkenas is eenas voorzien vanexcentrieken die dienen om de draaiende beweging van de as om te zetten in een op- en neergaande beweging.
In de motortechniek wordt een nokkenas toegepast om dekleppen van eenverbrandingsmotor te bedienen. Een nokkenas kan zowel bovenliggend als onderliggend zijn. Bij eenbovenliggende nokkenas ligt de nokkenas boven in decilinderkop. Bij een onderliggende nokkenas onder in hetmotorblok.
Tegenwoordig worden vrijwel uitsluitend bovenliggende nokkenassen toegepast. Bij een onderliggende nokkenas worden de kleppen aangedreven door stoterstangen en tuimelaars. Bij bovenliggende worden de kleppen aangedreven door klepstoters, al dan niet hydraulisch of door tuimelaars. Bijboxermotoren enV-motoren worden meerdere nokkenassen toegepast. Bij motoren worden ookdubbele bovenliggende nokkenassen toepast. Deze motoren hebben dan meestal vier kleppen per cilinder, al komen er soms ook drie kleppen per cilinder voor.
De ruimte die tussen de klepsteel en de tuimelaar of de stoterstang noodzakelijk is, heetklepspeling.
De aandrijving van de nokkenas door dekrukas wordt distributie genoemd. De nokkenas draait bij eenviertaktmotor altijd met de halve snelheid van de krukas. De verhouding krukassnelheid : nokkenassnelheid (2 : 1) noemt men de distributieverhouding. De nokkenas kan op haar beurt weer andere componenten aandrijven, zoals destroomverdeler, deoliepomp, de waterpomp en debrandstofpomp.
Afhankelijk van de plaats van de nokkenas in de motor kan deze aandrijving op verschillende manieren gerealiseerd zijn:
Doordat de nokkenas meestal boven in decilinderkop is geplaatst (bovenliggende nokkenas), kan de klep directer worden aangedreven. Dit kan indirect via eentuimelaar of meer direct, als de nokkenas direct boven de klep is geplaatst. Dit gebeurt altijd via een nokvolger om de horizontale component van de draaiende nokbeweging op te nemen. Hoe directer de klep kan worden aangedreven, hoe meer vermogen er kan worden behaald. Dit komt door de vermindering aan bewegende onderdelen en dus ook verminderde trillingen, wat hogeretoerentallen mogelijk maakt.
Als de nokkenas dicht bij de krukas is geplaatst, moet de beweging via nokvolgers en een stoterstang worden overgebracht op de kleppen (onder andereHarley-Davidson enMoto Guzzi).
