Ninianus, ook welNynia,Ninias,Rigna,Trignan,Ninnidh,Ringan,Ninus, ofDinan genoemd (Groot-Brittannië, ca.360 - Groot-Brittannië, ca.432) was eenKeltischbisschop die volgens sommige bronnen de eerste christelijkemissionaris inSchotland was, en een groot aantal Kelten tot hetchristendom bekeerde.[1] Recente onderzoekers nemen aan dat hij dezelfde persoon is alsFinnian van Moville: Ninianus is waarschijnlijk een onjuiste transcriptie van Uinniau, een van de namen waaronder Finian van Moville bekend is.[2][3]
Dat Ninianus de eerste bisschop vanGalloway was, is vrij zeker. De biografische bronnen waar men over beschikt, zijn echter schaars, en vanuit historisch oogpunt niet alle even betrouwbaar.
VolgensBeda's 8e-eeuwseKerkelijke geschiedenis van het volk der Angelen (Historia ecclesiastica gentis Anglorum) was hij een Brit van afkomst en stond zijn bisschopszetel in de plaats die "Ad Candidam Casam" (Bij het Witte Huis) genoemd werd, naar de stenen kerk die hij daar had gebouwd, het huidigeWhithorn.[4]
Ook meldt hij dat de zuidelijkePicten beweerden, dat ze door Ninianusgekerstend waren. In zijnhagiografieVita Sancti Niniani (Leven van Sint-Ninianus) schreefAelred van Rievaulx over hem dat hij als zoon van een bekeerde Britse hoofdman naarRome reisde, waar hij tot bisschop werd gewijd. Nadien zou hij als missionaris doorGallië zijn getrokken.