Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Naar inhoud springen
Wikipediade vrije encyclopedie
Zoeken

Nikkel

Zoek dit woord op in WikiWoordenboek
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Nikkel
118
1H2Periodiek systeem1314151617He
2LiBeBCNOFNe
3NaMg3456789101112AlSiPSClAr
4KCaScTiVCrMnFeCoNiCuZnGaGeAsSeBrKr
5RbSrYZrNbMoTcRuRhPdAgCdInSnSbTeIXe
6CsBaHfTaWReOsIrPtAuHgTlPbBiPoAtRn
7FrRa↓↓RfDbSgBhHsMtDsRgCnNhFlMcLvTsOg
 
LanthanidenLaCePrNdPmSmEuGdTbDyHoErTmYbLu
ActinidenAcThPaUNpPuAmCmBkCfEsFmMdNoLr
Nikkel
Nikkel
Algemeen
NaamNikkel
SymboolNi
Atoomnummer28
GroepPlatinagroep
PeriodePeriode 4
BlokD-blok
ReeksOvergangsmetalen
KleurZilverkleurig
Chemische eigenschappen
Atoommassa (u)58,693
Elektronenconfiguratie[Ar]3d8 4s2
Oxidatietoestanden+2, +3
Elektronegativiteit (Pauling)1,91
Atoomstraal (pm)124
1eionisatiepotentiaal (kJ·mol−1)737,13
2eionisatiepotentiaal (kJ·mol−1)1753,04
3eionisatiepotentiaal (kJ·mol−1)3395,34
Fysische eigenschappen
Dichtheid (kg·m−3)8902
Hardheid (Mohs)4,0
Smeltpunt (K)1728
Kookpunt (K)3193
AggregatietoestandVast
Smeltwarmte (kJ·mol−1)17,47
Verdampingswarmte (kJ·mol−1)370,40
Kristalstructuurk.v.g. (bij kamertemp.)
Molair volume (m3·mol−1)6,59·10−6
Geluidssnelheid (m·s−1)4970
Specifieke warmte (J·kg−1·K−1)440
Elektrische weerstandΩ·cm)6,84
Warmtegeleiding (W·m−1·K−1)90,7
SI-eenheden enstandaardtemperatuur en -druk worden gebruikt,
tenzij anders aangegeven
Portaal Portaalicoon  Scheikunde

Nikkel is eenscheikundig element met symboolNi enatoomnummer 28. Het is een zilverwit/grijsovergangsmetaal.

Ontdekking

[bewerken |brontekst bewerken]

In het gebied dat tegenwoordig bekend is alsSyrië zijnbronzen voorwerpen gevonden die nikkel bevatten. De oudste sporen van het gebruik van nikkel leiden terug tot 3500 v.Chr. Uit oudeChinese geschriften blijkt dat nikkelhoudendemineralen zoalsnikkoliet werden gebruikt om glas een groene kleur te geven.

Vaak werd het roodkleurige nikkelertsnikkoliet (ook:nikkolien ofroodnikkelkies, NiAs), aangezien voorkopererts. Koper is een element waarmee nikkel veel overeenkomsten heeft. In1751 probeerdeAxel Fredrik Cronstedt koper te isoleren uit nikkoliet. Tot zijn verbazing bleef er een zilverwitpoeder over dat hijnickel noemde, naar het Duitse woordKupfernickel. Mijnwerkers gebruikten dat woord voor het erts waaruit geen koper te winnen viel en dat slechts het ongewenste nikkel opleverde. Boosaardigeaardgeesten,Nickeln, werden daarvoor verantwoordelijk gehouden. Een soortgelijkeetymologie kent het elementkobalt; hier zoudenkobolden het kwade werk verrichten.

Vanaf1860 werd nikkel gebruikt voormuntgeld in een legering met koper.

Toepassingen

[bewerken |brontekst bewerken]

Het grootste deel, circa 70%, van het wereldwijd geproduceerde nikkel wordt gebruikt bij de productie vanroestvast staal. Het wordt verder gebruikt voor allerlei anderelegeringen waaronderhastelloy,incoloy,inconel. Andere toepassingen zijn:

Opmerkelijke eigenschappen

[bewerken |brontekst bewerken]

Nikkel isferromagnetisch.[1] Deaardkern bevat naastijzer een aanzienlijke hoeveelheid nikkel.

Verschijning

[bewerken |brontekst bewerken]

De belangrijkste bronnen van nikkel zijn de mineralenlimoniet,garniriet enpentlandiet. De laatste komt alleen voor inmagma dat invulkanen naar de oppervlakte komt.

Ongeveer 35% van alle wereldwijd gedolven nikkel komt uit bronnen rondNorilsk,Rusland. Verder zijn er bronnen te vinden inCanada (30%; inOntario),Australië,Cuba enIndonesië.

Ionen

[bewerken |brontekst bewerken]

In de natuur komt nikkel niet als vrij metaal voor. Het metaal vormt voornamelijk tweewaardig positieve ionen. Zonder verdere toevoeging met betrekking tot de lading wordt naar dit ion verwezen. Onder de speciale omstandigheden van het opladen van eennikkel-cadmiumbatterij wordt ook het Ni3+-ion gevormd.

Isotopen

[bewerken |brontekst bewerken]
ZieIsotopen van nikkel voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Stabielste isotopen
IsoRA (%)HalveringstijdVVVE (MeV)VP
58Ni68,077stabiel met 30 neutronen
59Nisyn7,6×104jEV1,07259Co
60Ni26,223stabiel met 32 neutronen
61Ni1,140stabiel met 33 neutronen
62Ni3,634stabiel met 34 neutronen
63Nisyn100,1jβ3,67263Cu
64Ni0,926stabiel met 36 neutronen

In de natuur komen vijf stabiele nikkelisotopen voor, waarvan58Ni het meest. Er zijn ongeveer 20 radioactieve isotopen bekend methalveringstijden uiteenlopend van enkele seconden tot duizenden jaren.

  • 56Ni wordt in enorme hoeveelheden geproduceerd in type IIsupernova's. Via56Co vervalt dat tot het stabiele56Fe.
  • 59Ni wordt vaak gebruikt bij ouderdomsbepalingen vanmeteorieten en bij onderzoek naar hetzonnestelsel.
  • 63Ni wordt onder andere toegepast inECD (electron capture detector) bij degaschromatografie.

Toxicologie en veiligheid

[bewerken |brontekst bewerken]

In poedervorm isnikkel(II)sulfidecarcinogeen.Nikkeltetracarbonyl (Ni(CO)4) is een extreem giftig gas. Metallisch nikkel kanallergische reacties opwekken.

Wereldproductie en -reserves

[bewerken |brontekst bewerken]
Wereldnikkelproductie in tonnen, 2005

In 2011 was Rusland de grootste producent van nikkel wereldwijd met een aandeel van zo’n 20% gevolgd door Canada en Australië. De grootste nikkelreserves in Europa, maar exclusief Rusland, liggen inFinland enGriekenland. Op land zijn de reserves meer dan 130 miljoen ton, uitgaande van een concentratie van 1% of meer. Verder liggen er nog onbekende hoeveelheden nikkel op de zeebodem.[2]

De grootste producent van nikkel isNornikel, dit Russisch bedrijf heeft een wereldmarktaandeel van 18%.[3] Op nummer twee staat het BraziliaansemijnbouwbedrijfVale (14%) en het ChineseTsingshan heeft een aandeel van 8% en staat hiermee op de derde plaats. Vale heeft door de overname van het Canadese nikkelbedrijf Inco in 2006 een belangrijke positie in deze markt verkregen.

Productie en reserves
(in tonnen)
2000[2]2010[4]2015[5]2020[6]Reserves
2020
Australië168.300170.000234.000169.00021.000.000
Brazilië45.31759.100110.00077.00016.000.000
Canada190.728158.000240.000167.0002.000.000
China51.10079.000102.000120.0002.800.000
Colombia58.92772.00073.000-1.100.000[7]
Cuba68.30570.00057.000-5.500.000[7]
Indonesië98.200232.000170.000771.00021.000.000
Madagaskar-15.00049.000-1.600.000[7]
Nieuw-Caledonië127.943130.000190.000200.0008.400.000[7]
Filipijnen23.500173.000530.000334.0004.800.000
Rusland270.000269.000240.000283.0007.500.000
Verenigde Staten--26.50016.700340.000
Zuid-Afrika36.61640.00053.000-3.700.000[7]
Overig112.775127.000460.000373.00020.000.000
Wereld totaal1.250.0001.590.0002.530.0002.510.000>95.000.000

Nikkel wordt verhandeld op beurzen zoals de London Metal Exchange. Dagelijks komen vraag en aanbod bij elkaar en komt een prijs tot stand. In de onderstaande tabel de gemiddelde prijs van nikkel per jaar.

Gemiddelde nikkelprijs per kalenderjaar (in US$/ton)[8]
20052006200720082009201020112012201320142015
14.73324.26737.18121.02714.70021.80922.83117.52615.00416.89311.863
20162017201820192020202120222023
9.59510.41013.11413.91413.78718.46525.73422.000

Externe links

[bewerken |brontekst bewerken]
Bronnen, noten en/of referenties
  1. Budinski, Kenneth G. & Budinski, Michael K. (2009) "Materiaalkunde". Amsterdam: Pearson Education Benelux.ISBN 9789043016681Link.
  2. abNikkel. U.S. Geological Survey, Mineral Commodity Summaries (Januari 2002). Gearchiveerd op9 maart 2022. Geraadpleegd op9 maart 2022.
  3. Norilsk Nikkel, jaarverslag 2011, p.7. Gearchiveerd op14 maart 2013. Geraadpleegd op5 februari 2013.
  4. Nikkel. U.S. Geological Survey, Mineral Commodity Summaries (Januari 2012). Gearchiveerd op9 maart 2022. Geraadpleegd op9 maart 2022.
  5. Nikkel. U.S. Geological Survey, Mineral Commodity Summaries (Januari 2016). Gearchiveerd op9 maart 2022. Geraadpleegd op9 maart 2022.
  6. Nikkel. U.S. Geological Survey, Mineral Commodity Summaries (Januari 2022).
  7. abcdebetreft 2015
  8. (en) StatistaAverage prices for nickel worldwide from 2014 and later, geraadpleegd op 4 januari 2024
Mediabestanden
Zie de categorieNickel vanWikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
·Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet) ·Sjabloon bewerken
Platinagroep

ijzer ·kobalt ·nikkel
ruthenium ·rodium ·palladium
osmium ·iridium ·platina
hassium ·meitnerium ·darmstadtium

·Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet) ·Sjabloon bewerken
Chemische elementen en isotopen
Periodiek systeem:standaard ·alternatief ·elektronenconfiguratie ·ezelsbruggetje eerste 20 elementen ·geschiedenis
Isotopentabel:op element (compleet/ in delen) ·op atoommassa
Zie ook:lijst van chemische elementen ·abundantie
WikiWoordenboek
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nikkel&oldid=68388154"
Categorieën:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp