In het gebied dat tegenwoordig bekend is alsSyrië zijnbronzen voorwerpen gevonden die nikkel bevatten. De oudste sporen van het gebruik van nikkel leiden terug tot 3500 v.Chr. Uit oudeChinese geschriften blijkt dat nikkelhoudendemineralen zoalsnikkoliet werden gebruikt om glas een groene kleur te geven.
Vaak werd het roodkleurige nikkelertsnikkoliet (ook:nikkolien ofroodnikkelkies, NiAs), aangezien voorkopererts. Koper is een element waarmee nikkel veel overeenkomsten heeft. In1751 probeerdeAxel Fredrik Cronstedt koper te isoleren uit nikkoliet. Tot zijn verbazing bleef er een zilverwitpoeder over dat hijnickel noemde, naar het Duitse woordKupfernickel. Mijnwerkers gebruikten dat woord voor het erts waaruit geen koper te winnen viel en dat slechts het ongewenste nikkel opleverde. Boosaardigeaardgeesten,Nickeln, werden daarvoor verantwoordelijk gehouden. Een soortgelijkeetymologie kent het elementkobalt; hier zoudenkobolden het kwade werk verrichten.
Vanaf1860 werd nikkel gebruikt voormuntgeld in een legering met koper.
Het grootste deel, circa 70%, van het wereldwijd geproduceerde nikkel wordt gebruikt bij de productie vanroestvast staal. Het wordt verder gebruikt voor allerlei anderelegeringen waaronderhastelloy,incoloy,inconel. Andere toepassingen zijn:
In de natuur komt nikkel niet als vrij metaal voor. Het metaal vormt voornamelijk tweewaardig positieve ionen. Zonder verdere toevoeging met betrekking tot de lading wordt naar dit ion verwezen. Onder de speciale omstandigheden van het opladen van eennikkel-cadmiumbatterij wordt ook het Ni3+-ion gevormd.
In de natuur komen vijf stabiele nikkelisotopen voor, waarvan58Ni het meest. Er zijn ongeveer 20 radioactieve isotopen bekend methalveringstijden uiteenlopend van enkele seconden tot duizenden jaren.
56Ni wordt in enorme hoeveelheden geproduceerd in type IIsupernova's. Via56Co vervalt dat tot het stabiele56Fe.
59Ni wordt vaak gebruikt bij ouderdomsbepalingen vanmeteorieten en bij onderzoek naar hetzonnestelsel.
63Ni wordt onder andere toegepast inECD (electron capture detector) bij degaschromatografie.
In 2011 was Rusland de grootste producent van nikkel wereldwijd met een aandeel van zo’n 20% gevolgd door Canada en Australië. De grootste nikkelreserves in Europa, maar exclusief Rusland, liggen inFinland enGriekenland. Op land zijn de reserves meer dan 130 miljoen ton, uitgaande van een concentratie van 1% of meer. Verder liggen er nog onbekende hoeveelheden nikkel op de zeebodem.[2]
De grootste producent van nikkel isNornikel, dit Russisch bedrijf heeft een wereldmarktaandeel van 18%.[3] Op nummer twee staat het BraziliaansemijnbouwbedrijfVale (14%) en het ChineseTsingshan heeft een aandeel van 8% en staat hiermee op de derde plaats. Vale heeft door de overname van het Canadese nikkelbedrijf Inco in 2006 een belangrijke positie in deze markt verkregen.
Nikkel wordt verhandeld op beurzen zoals de London Metal Exchange. Dagelijks komen vraag en aanbod bij elkaar en komt een prijs tot stand. In de onderstaande tabel de gemiddelde prijs van nikkel per jaar.
Gemiddelde nikkelprijs per kalenderjaar (in US$/ton)[8]