Nicola Pisano (1220 - circa1278) was eenItaliaansebeeldhouwer uit dehooggotiek. Hij geldt als een van de eerste grote Italiaanse beeldhouwers.
Pisano werd vermoedelijk geboren in de Zuid-Italiaanse streekApulia. Hij is de vader vanGiovanni Pisano. Hij werd opgeleid in de werkplaats vankeizer Frederik II, in een stijl waarin klassieke elementen met Christelijke tradities werden vermengd. Uit deze periode zijn weinig werken van zijn hand bewaard gebleven.
Zijn eerste grote werk was het marmeren, Zeshoekigepreekgestoelte in hetBaptisterium inPisa uit1259. In september 1265 kreeg hij zijn volgende grote opdracht, wederom een marmeren preekgestoelte, ditmaal voor dekathedraal van Siena. Hij voltooide het werk in 1268, waarmee het het oudst bewaarde kunstwerk uit de kathedraal is.
In debasiliek van San Domenico teBologna is in 1268 het lichaam van de heiligeDominicus, de stichter van dedominicanen, in een door Nicola Pisano gebouwd grafmonument geplaatst.
In juli 1273 kreeg hij de opdracht het altaar van San Jacopo in de kathedraal van San Zeno te beeldhouwen. Hij werkte hier samen met zijn zoon Giovanni aan. Het werk is niet bewaard gebleven, want in 1786 werd de kathedraal verwoest.
Zijn laatste grote opdracht was deFontana Maggiore inPerugia (1277-1278). Opnieuw werkte zijn zoon mee aan de voltooiing van het werk.
