Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Naar inhoud springen
Wikipediade vrije encyclopedie
Zoeken

New York (stad)

Coördinaten40° 43′ NB, 74° 0′ WL
Etalagester
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
New York
Stad in deVerenigde StatenVlag van de Verenigde Staten
Bijnaam: "The Big Apple"
Situering
StaatNew York
TijdzoneUTC−5 (EST)
UTC−4 (EDT)
Coördinaten40°42'46"NB, 74°0'22"WL
Algemeen
Oppervlakte1.213,37 km²
- land783,84 km²
- water429,53 km²
Inwoners
(2020)
8,800,000
(0 inw./km²)
Politiek
BurgemeesterEric Adams (D)
(sinds 2022) - (lijst)
Websitenyc.gov
Foto('s)
Uitzicht op het centrum van Manhattan
Uitzicht op het centrum van Manhattan
Portaal Portaalicoon  Verenigde Staten
New York (stad)

New York is de grootstestad van deVerenigde Staten van Amerika. Dankzij de leidinggevende en invloedrijke rol inhandel, financiën,media,public relations,kunst,mode eneducatie geldt zij als een van de belangrijkstewereldsteden. De stad wordt ookNew York City of afgekortNYC genoemd om haar te onderscheiden van destaat New York, waarin zij ligt. New York is niet de hoofdstad van die staat, dat isAlbany.

De stad is de dichtstbevolkte grote stad in de Verenigde Staten[1][2] en heeft circa 8,8 miljoen inwoners verspreid over een gebied van 789,43 km². De stad vormt het hart van deNew York Metropolitan Area, een grootstedelijk gebied met 21,8 miljoen inwoners dat reikt tot in de naburige statenConnecticut enNew Jersey.

De stad New York bestaat uit vijfboroughs of stadsdelen:The Bronx,Brooklyn,Manhattan,Queens enStaten Island. Veelmonumenten en wijken van de stad zijn wereldberoemd en staan vaak symbool voor de Verenigde Staten in het algemeen. Zo zijn er hetVrijheidsbeeld,Wall Street,wolkenkrabbers zoals hetEmpire State Building en hetChrysler Building, het oude, in 2001door terroristen vernietigde,World Trade Center met de Twin Towers en de opvolger hiervan, het in 2014 geopendeOne World Trade Center.

New York ontstond als een handelspost in het huidige Manhattan, opgericht doorNederlandse kolonisten rond 1624. De nederzetting kreeg de naamNieuw-Amsterdam en werd in 1653 een stad. In 1664 namen de Engelsen de stad over en doopten haar om tot New York. De stad bleef onder Engelse controle tot deAmerikaanse Revolutie. Tijdens de revolutie was New York een belangrijk strijdtoneel en werd het korte tijd bezet door de Britten. Na de Amerikaanse onafhankelijkheid werd New York van 1785 tot 1790 de eerstehoofdstad van de Verenigde Staten. Later groeide de stad uit tot een economisch en cultureel centrum, mede dankzij dehaven en de grote toestroom van immigranten in de 19e en vroege 20e eeuw.

New York City is een van de belangrijkste financiële centra ter wereld, metWall Street in Manhattan als hart van de economie. De stad is economisch gezien een van de invloedrijkste metropoolregio's wereldwijd, met eenbbp van meer dan 2,1 biljoen dollar in 2022. DeNew York Stock Exchange vormt de grootste aandelenbeurs ter wereld. Hoewel New York een dag en nacht opererendmetrosysteem heeft, staat het ook bekend om het drukke autoverkeer. Het is een populaire plek voor investeerders en de duurste stad ter wereld om in te wonen, met de hoogste huurprijzen op het Amerikaanse continent. De drukte en levendigheid geven de stad de bijnaamThe City That Never Sleeps ("de stad die nooit slaapt"). Een andere populaire bijnaam isthe Big Apple.[3]

Geschiedenis

[bewerken |brontekst bewerken]
ZieGeschiedenis van New York (stad) voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Lower Manhattan in 1660, toen onderdeel vanNieuw-Amsterdam.
Gezicht op "Nieuw Amsterdam ofte Nue New Iorx opt' t.Eylant Man", omstreeks 1665.

Koloniale tijd

[bewerken |brontekst bewerken]

De benedenloop van deHudson, waar New York ligt, werd bij de ontdekking doorGiovanni da Verrazzano in 1524 bewoond door ongeveer 5.000Lenape-indianen.[4] Da Verrazzano, die in dienst van de Franse kroon voer, noemde het gebied "NouvelleAngoulême".[5] Vermoedelijk zeilde hij niet verder dan de zeestraatThe Narrows, waar nu eennaar hem vernoemde brug ligt. Met de reis vanHenry Hudson, een Engelsman in dienst van de NederlandseVOC, werd het gebied effectief in kaart gebracht. Hudson ontdekte Manhattan op 11 september 1609 en voer de stroom die nu zijn naam draagt, de Hudson, op tot aan het huidigeAlbany.

Hudson ontdekte snel dat de pelzenhandel naar Europa een lucratieve bron van inkomsten betekende. Hudson leidde maanden later Nederlandse handelsschepen naar het gebied. De handel tussen Nederland en de inheemse bevolking floreerde maar leidde niet tot permanente nederzettingen.[6]

In 1624 stichtte een groep protestantse Waalse families een eerste nederzetting op Manhattan en noemde deze "Neuf-Avesnes" (Nieuw-Avenne).[7][8] Streekgenoten en families van Duitse, Nederlandse en Britse afkomst, volgden. Het gebied werdNieuw-Nederland genoemd, in hetLatijn in die tijd:Nova Belgica ofNovum Belgium. In mei 1626 werdPeter Minuit aangewezen als eerste gouverneur van de kolonie.[9] De nederzetting kreeg later de naamNieuw-Amsterdam.

In 1626 kocht Minuit Manhattan van de indianen voor snuisterijen ter waarde van 60gulden, nu zo'n 700 euro of duizend dollar.[10] In de aanloop naar deTweede Engels-Nederlandse Oorlog in 1664 werd Nieuw-Amsterdam veroverd door de Engelsen, die de nederzetting New York noemden, naar dehertog van York.[11] In 1673 had Nederland het weer even in bezit. Nadat de naam in "Nieuw-Oranje" veranderde, werd het bij deVrede van Westminster in1674 definitief Brits. In ruil deden de Britten bij dit verdrag definitief afstand vanSuriname. Onder hetBritse bestuur groeide het belang van de handelspost. In 1754 werd deColumbia-universiteit opgericht op aanwijzing vanGeorge II van Groot-Brittannië.[12]

Rond de stad vonden gedurende deAmerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog veldslagen plaats. Ze werden bekend als deNew Yorkse veldtocht. Na deSlag bij Fort Washington inUpper Manhattan in 1776 werd de stad een Britse militaire en politieke basis tot het oorlogseinde in 1783.

18e en 19e eeuw

[bewerken |brontekst bewerken]
Mulberry Street, op deLower East Side in Manhattan, circa 1900

Vijf jaar na het einde van de Onafhankelijkheidsoorlog in 1788, werd New York de hoofdstad van de Verenigde Staten. In 1789 werdGeorge Washington in deFederal Hall uitgeroepen tot eerste president. In dat gebouw werd in hetzelfde jaar ook de eerste bijeenkomst van hetAmerikaans Congres gehouden en deBill of Rights geschreven.[13] In 1790 was New YorkPhiladelphia voorbijgestreefd als grootste stad van de Verenigde Staten. Philadelphia werd in dat jaar echter wel de nieuwe hoofdstad.

Op 17 mei 1792 tekenden 24 aandelenhandelaren onder eenButtonwood-boom aanWall Street hetButtonwood Agreement. DeNew York Stock Exchange was hiermee een feit, al was de naam tot 1863New York Stock & Exchange Board.

De stad veranderde in de 19e eeuw sterk door grootschalige immigratie en uitbreiding van de infrastructuur. Voorbeelden zijn hetCommissioners' Plan van 1811 om de straten in Manhattan volgens eenschaakbordpatroon te projecteren en de opening van hetEriekanaal in 1819, waardoor de Atlantische haven werd verbonden met de agrarische markten van het Noord-Amerikaanse binnenland.[14] Leden van de oude handelsaristocratie lobbyden voor de aanleg vanCentral Park, dat in 1857 het eerste naar een ontwerp aangelegde park in een Amerikaanse stad werd.

Onvrede over deconscriptie tijdens deAmerikaanse Burgeroorlog (1861-1865) leidde in 1863 tot deDienstplichtrellen. De rellen duurden slechts enkele dagen, maar er werden minstens honderd burgers gedood.

Op het eind van de 19e eeuw werden de eerste bovengrondse metrolijnen 'elevated' gebouwd. Samen met de spoorlijnen en tramnetten kon de stad van ver buiten de stad forensen aantrekken en groeide de gehele agglomeratie rond de stad snel. In 1898 werd het hedendaagse New York gevormd door het samengaan metBrooklyn (tot dan toe een zelfstandige stad), de county'sNew York (hierbij waren delen van de Bronx inbegrepen),Richmond en het westelijke deel van de countyQueens.[15] De opening van de ondergrondsemetro van New York zes jaar later, in 1904, droeg bij aan de eenwording van de nieuwe stad.

20e eeuw

[bewerken |brontekst bewerken]
Het stadsdeelManhattan in 1931

In de jaren 1920 was New York een belangrijke bestemming voorAfro-Amerikanen die gedurende deGrote Migratie het zuiden van het land verlieten. Economische groei ging gepaard met de ontwikkeling van de skyline door de constructie van concurrerende wolkenkrabbers. New York werd in de vroege jaren 1920 het meest verstedelijkte gebied ter wereld. Begin jaren 1930 werd voor het gebied de grens van 10 miljoen inwoners bereikt.[16]

De terugkomst van veteranen van deTweede Wereldoorlog en nieuweimmigranten uit Europa creëerden een naoorlogse economische groei en stimuleerden de ontwikkeling van wijken in het oosten van Queens. In 1960 werd New York getroffen door economische problemen, stijgende criminaliteit en spanningen tussen rassen die in de jaren 1970 een hoogtepunt bereikten.

In de jaren 1980 bloeide de financiële sector op en nam de stad mee in deze ontwikkeling. Tegen de jaren 1990 verminderden de rassenspanningen, daalde de criminaliteit en arriveerden er veel immigranten uit Azië en Latijns-Amerika.

21e eeuw

[bewerken |brontekst bewerken]

Op 11 september 2001 werd New York getroffen door een dubbeleterroristische aanslag, waarbij hetWorld Trade Center inLower Manhattanwerd vernietigd, waaronder de beide Twin Towers enhet oorspronkelijke 7 World Trade Center. Er vielen officieel 2750 doden; van 24 vermisten wordt aangenomen dat ze zijn omgekomen.[17]

In 2006 werd op de plaats van het oude WTC begonnen aan de bouw van het1 World Trade Center, dat op 3 november 2014 werd geopend. Op de plaats waar de Twin Towers stonden, schijnen sinds 2002 elke avond twee schijnwerpers de lucht in. Dit wordt hetTribute in Light genoemd.[18] Ook werd een monument aan het oude WTC en drie andere kantoorpanden gewijd.

In het begin van de 21e eeuw is er voor New York vooruitgang in milieu en onderwijs. Veel bedrijven vestigen zich, het inwoneraantal groeit, het toerisme herleeft en de criminaliteit daalt.

Geografie

[bewerken |brontekst bewerken]
Satellietfoto van New York
De vijfboroughs:
 Queens

Topografie

[bewerken |brontekst bewerken]

New York ligt in het noordoosten van de Verenigde Staten en in het zuidoosten van destaat New York, centraal tussen de stedenWashington enBoston. De stad is gesitueerd aan de monding van deHudson River waar deze een beschutte natuurlijke haven vormt voordat ze in deAtlantische Oceaan uitkomt. Deze geografische voordelen hebben New York sterk geholpen in zijn groei tot wereldhandelsstad. Het merendeel van de stad is op de drie eilandenManhattan,Staten Island enLong Island gebouwd. De schaarste aan grond voor uitbreidingen heeft in sommige gebieden een hoge tot zeer hoge bevolkingsdichtheid tot gevolg.

De Hudson stroomt door de Hudsonvallei (Hudson Valley) in deBaai van New York. Tussen New York en de stadTroy is de Hudson eenestuarium.[19] Waar de Hudson de grens tussen New York enNew Jersey vormt, scheidt deEast River de stadsdelenThe Bronx enManhattan vanLong Island.Harlem River, net als de East River eengetijdenrivier, verbindt de East River met de Hudson en vormt zo de grens tussen Manhattan en The Bronx.

De kustlijn van de stad is door landaanwinning in de loop van de geschiedenis sterk veranderd. Al in koloniale tijden is door deNederlanders hiermee een aanvang gemaakt. Vooral inLower Manhattan heeft de landaanwinst veranderingen teweeggebracht, diverse projecten zoals de ontwikkeling vanBattery Park City in de jaren 70 en 80 van de 20e eeuw zijn er het gevolg van.[20]

De totale landoppervlakte van de stad bedraagt naar schatting 789,43 km², terwijl de volledige oppervlakte 1214,4 km² bedraagt.[21][22] Het hoogste natuurlijke punt van New York isTodt Hill opStaten Island met een hoogte van 124,9 m boven zeeniveau. Deze kleine heuvelrug aan de kust is grotendeels met bossen bedekt en maakt deel uit van deStaten Island Greenbelt.[23]

Districten en wijken

[bewerken |brontekst bewerken]

New York is ingedeeld in vijf stadsdistricten ofboroughs, die gelijk zijn aan vijfcounty's van de staat New York. Deze structuur is uniek in de Verenigde Staten. Opvallend is dat als deze boroughs/county's steden op zich zouden zijn, vier van de vijf in detop 10 van de dichtstbevolkte steden van de Verenigde Staten zou staan.

  • The Bronx (Bronx County, bevolking: 1.373.659[24]) is de noordelijkste borough van New York, de locatie van hetYankee Stadium, de thuisbasis van deNew York Yankees. Hier bevindt zich ook de wijkCo-op City, het grootste huisvestingsproject van eenwoningbouwvereniging in de Verenigde Staten.[25] Op een heel klein stukje vanManhattan (Marble Hill) na, is The Bronx het enige deel van de stad dat zich op het Amerikaanse vasteland bevindt. The Bronx staat bekend als de geboorteplaats van derap en dehiphopcultuur.[26]
  • Brooklyn (Kings County, bevolking: 2.528.050[24]) is de borough met het grootste inwoneraantal. Het was een zelfstandige stad tot 1898. Brooklyn is bekend om zijn culturele, sociale en etnische diversiteit, zijn specifieke kunststromingen, zijn wijken met een eigen karakter en om zijn unieke architecturale erfgoed. Het is de enigeborough buiten Manhattan die een duidelijk centrum heeft. Er is een lange kustlijn met veel stranden en het bekendeConey Island, een van de eerste pretparken in de regio.[27]
  • Manhattan (New York County, bevolking: 1.620.867[24]) is de borough met de hoogstebevolkingsdichtheid en is wereldbefaamd door de wolkenkrabbers en het groteCentral Park. Manhattan is het financiële centrum van de stad en er bevinden zich hoofdkantoren van vele multinationals en internationale organisaties, zoals deVerenigde Naties. Ook zijn er belangrijke universiteiten gevestigd, evenals culturele bezienswaardigheden zoals musea, hetBroadway-theaterdistrict,Greenwich Village, enMadison Square Garden (waar o.a. theNew York Knicks thuis spelen). Manhattan is te verdelen inLower,Midtown enUpper Manhattan. Upper Manhattan is dan weer verdeeld in deUpper East Side en deUpper West Side, van elkaar gescheiden doorCentral Park. Het noordelijkste gedeelte heetHarlem.
  • Queens (Queens County, bevolking: 2.270.338[24]) is de grootste borough en is de etnisch meest diverse county in de Verenigde Staten.[28] Het zalBrooklyn in de toekomst waarschijnlijk voorbijstreven qua inwonertal. Van oorsprong is Queens een verzameling dorpjes gesticht door Nederlanders. Tegenwoordig wordt de borough hoofdzakelijk doormiddenklasse Amerikanen bewoond. Het is de enige grote county in de Verenigde Staten waar het gemiddelde inkomen van eenAfro-Amerikaan, met ongeveer 52.000dollar, hoger ligt dan dat van een blanke Amerikaan. In Queens liggen twee grote luchthavens,LaGuardia Airport enJohn F. Kennedy International Airport (JFK).
  • Staten Island (Richmond County, bevolking: 481.613[24]) is de meest voorstedelijke borough. Staten Island is met Brooklyn verbonden door deVerrazano-Narrows Bridge en met Manhattan door de gratisStaten Island Ferry, die tevens geldt als een populaire toeristische attractie. DeStaten Island Greenbelt, die centraal op Staten Island ligt en 25 km² groot is, biedt zo'n 56 km wandelpaden en een van de laatste onverstoorde bossen van de stad. DeFDR Boardwalk, gelegen langs de South Beach, is met 4 km de op drie na langste boardwalk ter wereld.

Het eilandManhattan is het centrum van de wereldstad New York. Manhattan is door bruggen en tunnels verbonden metBrooklyn,Queens enthe Bronx, en ook met de staatNew Jersey aan de andere oever van de Hudson.

Elk van deze boroughs bevat tientallen of zelfs honderden wijken, vaak met een heel eigen identiteit. Op Manhattan zijn er diverse stadsdelen, die vaak echt "dorpen in de stad" zijn. Voorbeelden zijnChinatown,Greenwich Village,Little Italy,SoHo (afkorting vanSouth ofHouston Street) enTriBeCa (afkorting vanTrianglebelowCanal Street).

Parken

[bewerken |brontekst bewerken]
Central Park in Manhattan is het meest bezochte park in de Verenigde Staten[29]

New York heeft 11.000 hectare aan gemeentelijke parken en 22 kilometer aan openbare stranden.[30] Deze oppervlakte is zo groot door de duizenden hectares van hetGateway National Recreation Area, onderdeel van deNational Park Service, dat binnen de stadsgrenzen ligt. DeJamaica Bay Wildlife Refuge is het enigenatuurreservaat binnen het Nationaal Park Systeem en beslaat met meer dan 3.600 hectare aan water en moerassige eilanden het grootste gedeelte van deJamaica Bay.

HetCentral Park in Manhattan, ontworpen doorFrederick Law Olmsted enCalvert Vaux, is met 30 miljoen bezoekers per jaar het meest bezochte park in de Verenigde Staten. Het park strekt zich uit van 59th tot 110th Street en heeft een totale oppervlakte van 341 hectare. Het duurde 16 jaar om het park aan te leggen. In 1873 was het voltooid; in 1965 werd het officieel een historisch monument en in 1974 een New York City monument.Prospect Park inBrooklyn is ook door Olmsted en Vaux ontworpen en beslaat een gebied van 36 hectare.[31]Flushing Meadows Corona Park inQueens is het op een na grootste park van de stad en was het toneel van dewereldtentoonstellingen van 1939 en van1964.Bryant Park is een groene oase tussen de wolkenkrabbers van Garment District in Midtown Manhattan. In The Bronx zijn ook drie grote parken gelegen, hetPelham Bay Park is het grootste park in New York, hetVan Cortlandt Park is het op twee na grootste.Bronx Park is gekend van deBronx Zoo en deNew York Botanical Garden.

Klimaat

[bewerken |brontekst bewerken]

New York heeft volgens deklimaatclassificatie van Köppen eenvochtig subtropisch klimaat. Volgens de klimaatclassificatie van Trewartha heeft de stad een gematigdzeeklimaat, omdat de temperatuur in de koudste maanden gemiddeld −1,5 °C is op hetJohn F. Kennedy International Airport en 0 °C inCentral Park. De stad heeft gemiddeld 234 zonnige dagen per jaar.

De zomers zijn gewoonlijk warm en vochtig met gemiddelde temperaturen van 21-25 °C.[32] De winters zijn koud, maar door de ligging van de stad aan de Atlantische kust zijn de temperaturen wat minder koud dan in het binnenland, met maximumtemperaturen net boven het vriespunt en minimumtemperaturen die net onder het vriespunt kunnen liggen.[33] Lente en herfst zijn wisselend en kunnen verschillen van koel tot heet, hoewel ze gewoonlijk mild zijn met een lage luchtvochtigheid.[32] Extremen komen ieder jaar voor. In de zomer komt de temperatuur gemiddeld 16 tot 19 dagen boven de 32 °C uit; over langere perioden van 4 tot 6 jaar komen zo nu en dan zelfs temperaturen van 38 °C voor. Ook de winter kent extremen: ieder jaar kan de temperatuur enkele dagen dalen tot −12 °C of stijgen tot 10-15 °C.[33]

De jaarlijkse regenval, die redelijk gelijk is verspreid over het jaar, bedraagt ongeveer 1.170 mm.[34] De gemiddelde sneeuwval is rond de 63,5 cm, maar verschilt behoorlijk van jaar tot jaar. De stad wordt soms getroffen door zeer hevige, alles verlammende sneeuwstormen (blizzards). Soms stevige onweersbuien zijn gedurende de zomermaanden een normaal verschijnsel. Hoewelorkanen niet direct worden geassocieerd met New York komen ze wel voor. Zo veroorzaakte in 1821 deNorfolk & Long Island-orkaan een overstroming in het zuiden van Manhattan. In 1938 vernielde de New England-orkaan het oostelijke deel van de stad. In de nacht van 29 op 30 oktober 2012 werd New York opnieuw door een orkaan getroffen:Sandy. Sandy richtte langs de hele oostkust van de Verenigde Staten enorme schade aan door zware windstoten en hoog water. Rond het tijdstip dat New York werd getroffen, was het eveneens springtij waardoor de schade nog veel groter werd.

Weergemiddelden voor New York City (Central Park)
MaandjanfebmrtaprmeijunjulaugsepoktnovdecJaar
Hoogste maximum (°C)22,223,93035,537,238,341,14038,834,428,823,841,1
Gemiddeld maximum (°C)3,351016,121,626,128,927,823,817,811,76,116,6
Gemiddeld minimum (°C)−3,3−2,21,66,612,217,220,52015,510508,6
Laagste minimum (°C)−21,1−26,1−16,1−11,106,711,1103,8−2,2−13,9−25−26,1
Neerslag (mm)104,980111108,7119,197,5117,3107,2107,497,8110,7100,31.261,9
Bron: NOAA/National Weather Service[35]

Milieu

[bewerken |brontekst bewerken]
Vergelijking van het energiegebruik van zes Amerikaanse steden in de periode 2000-2005, gemeten naar gemiddeld jaarlijks energiegebruik inkWh per inwoner

New York doet het wat milieu betreft goed in vergelijking met veel andere steden. Zo is het gebruik van openbaar vervoer in de stad het hoogste van de gehele Verenigde Staten. Daardoor is het brandstofgebruik gelijk aan het nationaal gemiddelde in de jaren 20 van de twintigste eeuw.[36] Door het intensieve gebruik van het openbaar vervoer bespaarde New York 6,8 miljoen liter olie in 2006.[37] Daarmee is de stad een belangrijke bijdrager aan energiebesparing door middel van de inzet van openbaar vervoer; het maakt New York tot een van de energiezuinigste steden van de Verenigde Staten.[38] De uitstoot vanbroeikasgassen in New York is 7,1ton per inwoner, dat is minder dan een derde van het nationale gemiddelde van 24,5 ton.[39] Gezamenlijk zijn de New Yorkers verantwoordelijk voor de uitstoot van één procent van de broeikasgassen in de Verenigde Staten,[39] terwijl New York 2,7% van de bevolking herbergt. De gemiddelde New Yorker verbruikt de helft minder elektriciteit dan een inwoner vanSan Francisco en slechts ruim een kwart van de hoeveelheid elektriciteit die verbruikt wordt door een inwoner vanDallas.[40]

New York richt zich ook op het gebruik van minder energie in stadskantoren en openbare gebouwen.[41] De stad is koploper met de bouw van energiezuinige groene kantoorpanden, zoals deHearst Tower.[42]Verder is er een groot wagenpark met energiezuinige openbaarvervoersbussen, met bussen die rijden op aardgas (cng) en ookhybride aangedreven bussen. In de stad rijdt daarnaast een aantal van de eerste hybride taxi's.[43] Ondanks deze maatregelen hebben vooral de inwoners van de armste wijken door luchtvervuiling nog altijd bovengemiddeld veel last vanastma en andere ademhalingsproblemen.[44]

Demografie

[bewerken |brontekst bewerken]
Bevolkingsontwikkeling[45][46][47]
JaarInwoners
16984.937
17125.840
173710.664
175022.000
179049.400
180079.200
1810119.700
1820152.100
1830242.300
1840391.100
1850696.100
18601.174.800
18701.478.100
18801.911.700
18902.507.400
JaarInwoners
19003.437.200
19104.766.900
19205.620.000
19306.930.400
19407.455.000
19507.892.000
19607.782.000
19707.894.900
19807.071.600
19907.322.600
20008.008.000
20058.143.200
20108.175.133
20118.244.910
Immigranten komen aan opEllis Island, in New York. Foto uit 1902

New York is de stad met het grootste inwoneraantal in de Verenigde Staten, met 8.363.710 inwoners op 1 juli 2008 (van 7,3 miljoen in 1990).[24] Dit aantal maakt ongeveer 40% uit van het totale inwoneraantal van de staat New York en ongeveer eenzelfde percentage binnen het metropoolgebied. Gedurende het laatste decennium groeide het aantal inwoners en verwacht wordt dat het New York tegen 2030 tussen de 9,2 miljoen en 9,5 miljoen inwoners zal hebben.[48]

Twee belangrijke demografische eigenschappen zijn debevolkingsdichtheid en deculturele diversiteit. De bevolkingsdichtheid van de stad is 10.194 inwoners per km², dat is de grootste dichtheid van alle gemeenten in de Verenigde Staten met een inwoneraantal hoger dan 100.000.[49] Manhattans bevolkingsdichtheid is 25.846 per vierkante kilometer, dat is de hoogste dichtheid van alle regio's in de Verenigde Staten.[50][51]

New York heeft een hoge graad van inkomensongelijkheid: in 2005 lag in het rijkste censusgebied hetmediane inkomen per huishouden op $ 188.697, terwijl dit in het armste gebied $ 9.320 bedroeg.[52] Deze ongelijkheid is groter geworden door aanhoudende salarisverhogingen voor de hogere inkomensklasse, terwijl de lonen van de middel- en lage inkomensklasse stagneerden. In 2006 was het gemiddelde weeksalaris in Manhattan $ 1453, het hoogste en snelst groeiende salaris onder de grootste county's in de Verenigde Staten.[53] Deze borough heeft te maken met eenbabyboom, een uniek gegeven voor een Amerikaanse stad. Sinds 2000 is het aantal kinderen onder de vijf jaar in Manhattan met 32% gestegen.[54]

Huiseigendom is in New York met ongeveer 33% veel lager dan het nationale gemiddelde van 69%.[55] Het percentage leegstaande huurwoningen ligt gewoonlijk tussen de 3% en 4,5%. Dit is beneden de grens van 5% die gebruikt wordt om te bepalen dat er sprake is van een huisvestingsprobleem. Het wordt gebruikt als rechtvaardiging om een deel van de huurmarkt te controleren en te stabiliseren. Ongeveer 33% van de huurprijzen worden door de overheid gereguleerd. Het vinden van huisvesting, en zeker betaalbare huisvesting, kan in New York erg moeilijk zijn.[56]

Religie

[bewerken |brontekst bewerken]

New York is een multiculturele stad en ook op religieus gebied is de stad heel divers. Ten tijde van de Nederlandse overheersing was alleen deNederduitse Gereformeerde Kerk (later Nederlandse Hervormde Kerk) toegestaan. Niet-hervormde inwoners, zoals dequakers, werden zelfs vervolgd door de overheid (Peter Stuyvesant) vanwege hun afwijkende religieuze opvattingen.

De stad bleef ook na de Britse overheersing en deAmerikaanse onafhankelijkheid lange tijd protestants. Pas door de komst van grote groepen immigranten uit Italië en Ierland werd hetrooms-katholicisme zichtbaar in het dagelijks leven. Dit zorgde voor veel argwaan onder protestanten, die in de nieuwe soort immigranten een bedreiging zagen voor hun vrijheid en onafhankelijkheid. Ze meenden dat de katholieken vooral naar het gezag van depaus zouden luisteren en er ontstonden vele antipaapserellen.

In de tweede helft van de 19e eeuw migreerden grote groepen Chinezen naar de stad. Deze immigranten bouwden in deChinatowns hun eigen religieuze gebouwen. Meestal waren ditChinese tempels die een mengsel van de drie belangrijkste religies van China bevatten:confucianisme/voorouderverering,Chinees boeddhisme entaoïsme. Pas in de 20e eeuw verrezen aparteboeddhistische tempels,taoïstische tempels en eenconfuciustempel.

Bevolkingsafkomst

[bewerken |brontekst bewerken]
Chinatown in Manhattan

De bevolkingssamenstelling van New York is bijzonder divers. Gedurende de geschiedenis is de stad altijd een belangrijk aankomstpunt geweest voor nieuweimmigranten uit vele landen. Het begripmelting pot (smeltkroes) is als eerste gebruikt om de samenstelling van de dichtbevolkte immigrantenwijken in deLower East Side aan te duiden. Tegenwoordig is 36% van de bevolking van New York geboren buiten de Verenigde Staten.[57] Van de Amerikaanse steden wordt dit aantal alleen overschreden doorLos Angeles enMiami.[51] Terwijl in die steden de immigrantengemeenschappen worden gedomineerd door een gering aantal nationaliteiten, is er in New York geen enkel land of regio van herkomst dat domineert. De tien grootste landen van herkomst van hedendaagse immigratie zijn deDominicaanse Republiek,China,Jamaica,Guyana,Mexico,Ecuador,Haïti,Trinidad en Tobago,Colombia enRusland.[58] In de stad worden ongeveer 170 verschillende talen gesproken.[59]

In het New Yorkse metropoolgebied woont de grootsteJoodse gemeenschap buitenIsraël. In New York woonden in 2000 ruim één miljoen Joden.[60] Dit is de grootste Joodse gemeenschap ter wereld, groter dan die vanTel Aviv. Ongeveer 15% van de New Yorkers is Joods. Daarnaast woont ook bijna een kwart van de Indiase Amerikanen[61] en de grootsteAfro-Amerikaanse gemeenschap van alle steden in de Verenigde Staten in New York.

De vijf grootste etnische groepen volgens de volkstelling van 2005 zijn: Puerto Ricanen, Italianen, West-Indiërs,Dominicanen en Chinezen.[62] De Puerto Ricaanse populatie in New York is de grootste buiten Puerto Rico.[63] Italianen emigreerden in grote aantallen naar de stad in de vroege twintigste eeuw. Er zijn ook veel mensen vanIerse afkomst: zij zijn de op vijf na grootste etnische groep. In New York zijn drieChinese buurten te vinden. De Chinese buurten zijn weer onder te verdelen op dejiaxiang van deChinese Amerikanen. Door sterke segregatie worden vele buurten gedomineerd door een bepaalde bevolkingsgroep.

Criminaliteit

[bewerken |brontekst bewerken]

Sinds 2005 heeft de stad de laagste misdaadcijfers van de 25 grootste Amerikaanse steden, zodat het aanzienlijk veiliger is geworden na de misdaadpieken in de jaren 80 en 90. In 2002 had New York een van de laagste misdaadcijfers van alle Amerikaanse steden met een bevolking groter dan 100.000. Gewelddadige criminaliteit in de stad daalde van 1993 tot 2005 meer dan 75%, terwijl de misdaadcijfers over de gehele Verenigde Staten stegen.[64] In 2005 was het aantal gepleegde moorden op het laagste niveau sinds 1963. In het jaar 2007 werden er minder dan 500moorden gepleegd, dat was voor het eerst sinds men in 1963 de criminaliteitscijfers begon te publiceren.

Sociologen en criminologen zijn het niet eens over de oorzaken van de daling van de misdaadcijfers. Sommigen zeggen dat het komt door de nieuwe tactieken van deNew York City Police Department. Anderen zoeken de oorzaak bij het afgenomen gebruik vancocaïne, of bijdemografische veranderingen.[65]

New York werd lange tijd geassocieerd metgeorganiseerde misdaad. Dat begon met deForty Thieves en deRoach Guards, twee Ierse straatbendes die actief waren in de krottenwijkFive Points rond 1820. In de 20e eeuw kwam de maffia op die gedomineerd werd door deFive Families.Gangs, zoals deBlack Spades lieten van zich horen tegen het einde van de 20e eeuw.[66]

Economie

[bewerken |brontekst bewerken]

Bedrijvigheid

[bewerken |brontekst bewerken]
Midtown Manhattan kijkend van bovenaf de Hudson Commons

New York is een belangrijk centrum voor financiën, verzekeringen, vastgoed, media en kunst in de Verenigde Staten en daarbuiten. Samen metLonden enTokio wordt de stad tot de financiële centra van dewereldeconomie gerekend.[67] Het metropoolgebied heeft de grootste regionale economie van de Verenigde Staten en is, na Tokio, de grootstestadseconomie van de wereld.[68][69] Veel grote bedrijven hebben een hoofdkantoor in New York, waaronder 44 bedrijven uit deFortune 500.[70] New York is ook uniek onder de Amerikaanse steden met betrekking tot het grote aantal buitenlandse ondernemingen: één op de tien banen uit de private sector in de stad komt van buitenlandse bedrijven.[71]

In New York staan enkele van de duurste gebouwen van het land en de wereld.450 Park Avenue werd op 2 juli 2007 verkocht voor $ 510 miljoen, dat is ongeveer $ 17.100 per vierkante meter. Daarmee werd het nauwelijks een maand oude record gebroken van een Amerikaans bedrijfspand aan660 Madison Avenue dat in juni 2007 $ 15.890 per vierkante meter opbracht.[72]

Midtown Manhattan is het grootstecentral business district in de Verenigde Staten en bevat de grootste concentratie wolkenkrabbers van de stad.Lower Manhattan is het op twee na grootste central business district in de Verenigde Staten. In dit gebied liggen deNew York Stock Exchange - aanWall Street - en deNASDAQ, 's werelds grootste effectenbeurzen gemeten naar gemiddeld dagelijks handelsvolume en marktkapitaal.[73] Financiële diensten tellen voor 35% mee in de werkgelegenheid van de stad.[74] Vastgoedbelegging is een belangrijk onderdeel van de economie van de stad, zo was de waarde in 2006 van alle bezittingen in New York $ 802,4 miljard.[75] HetTime Warner Center is met een waarde van 1,1 miljard het gebouw met de hoogste marktwaarde in New York.[75]

DeNew York Stock Exchange opWall Street.

De televisie- en filmindustrie is naHollywood de grootste van het land.[76]Creatieve sectoren als de nieuwe media, reclame, mode, design en architectuur vormen groeiend deel van de werkgelegenheid.[77] High-hightechindustrieën zoals biowetenschap, software-ontwikkeling, game-ontwerp en internetdiensten zijn eveneens groeiende. Deze sectoren hebben voordeel van de ligging van de stad aan het eind van meerderetrans-Atlantische glasvezelverbindingen.[78] Andere belangrijke sectoren zijn medische technologie en onderzoek, non-profitinstellingen en universiteiten.

Productie vormt een belangrijk doch afnemend deel van de werkgelegenheid. Kleding, chemicaliën, meubels en metaal- en voedselproducten zijn een aantal van de voornaamste producten.[79] De voedselbewerkingsindustrie is de stabielste productiesector van de stad.[80] Het is een industrie met een waarde van $ 5 miljard en biedt werk aan meer dan 19.000 inwoners, onder wie een groot aantal immigranten die nauwelijks Engels spreken.

Media

[bewerken |brontekst bewerken]
InRockefeller Center zijn de NBC Studio's gevestigd

In New York bevindt zich een aantal van de grootste (kranten)uitgeverijen, succesvolste televisiestations en grootste platenmaatschappijen ter wereld. Onder de gevestigde mediaconglomeraten zijnTime Warner,News Corporation, deHearst Corporation enViacom. Zeven van de acht grootstereclamebureaus wereldwijd hebben een hoofdkantoor in New York.[81] Drie van deGrote Vierplatenlabels (Universal,Sony,Warner enEMI) zijn gevestigd in de stad.Uitgeverijen, zoalsRandom House,Simon & Schuster enPenguin Group bieden gezamenlijk werk aan ongeveer 25.000 mensen.[82]

Meer dan 200 kranten en 350 tijdschriften hebben een kantoor in de stad, waaronder de twee grote krantenThe Wall Street Journal (oplage: 2,1 miljoen) enThe New York Times (oplage: 1,1 miljoen). Grote tabloids in de stad zijn deNew York Daily News (oplage: 795.000) en deNew York Post (oplage: 650.000), in 1801 opgericht doorAlexander Hamilton. De stad heeft ook een grote etnische pers, met 270 kranten en tijdschriften in meer dan 40 talen.[83]El Diario La Prensa is New Yorks grootste Spaanstalige krant met een oplage van 265.000 per dag.The New York Amsterdam News, gepubliceerd in Harlem, is een prominente Afro-Amerikaanse krant. Daarnaast zijn er nog een aantal kranten die alleen op de boroughs zijn gericht, zoals deBrooklyn Daily Eagle en deStaten Island Advance.

De televisie- en filmindustrie is een belangrijke werkgever in de stad en biedt werk aan 100.000 mensen. De vier grote Amerikaanse zendersABC,CBS,FOX enNBC hebben allemaal hun hoofdkantoor in New York. Veel kabelzenders zijn ook gevestigd in de stad, zoalsMTV,Fox News,HBO enComedy Central. In 2005 werden meer dan 100 televisieshows opgenomen in New York.[84]

HetVrijheidsbeeld is een belangrijke toeristische attractie

Toerisme

[bewerken |brontekst bewerken]
Zie ook delijst van bezienswaardigheden in New York (stad)

Toerisme is belangrijk voor New York, met ongeveer 46 miljoen buiten- en binnenlandse toeristen in 2007.[85]De bekendste bezienswaardigheid is waarschijnlijk hetVrijheidsbeeld, een belangrijke toeristische attractie en een van de bekendste iconen van de Verenigde Staten.[86] Daarnaast gelden ook bezienswaardigheden als hetEmpire State Building,Wall Street,Ellis Island, theaterproducties opBroadway, museums als hetMetropolitan Museum of Art, en andere toeristische attracties zoalsCentral Park,Washington Square Park,Brooklyn Bridge,Rockefeller Center,Times Square,Hoofdkwartier van de Verenigde Naties, hetBronx Park met daarin deBronx Zoo en deNew York Botanical Garden, winkelen aanFifth Avenue enMadison Avenue, evenementen als deHalloween Parade inGreenwich Village, deTribeca Film Festival en gratis optredens in Central Park tijdens Summerstage als toeristische trekpleisters. Na deaanslagen op 11 september 2001 werden ook de resten van hetWorld Trade Center, ook wel bekend alsGround Zero, door veel mensen bezocht.[87]

Volgens het toerismebureau kwamen in 2012 de meeste toeristen uit: Canada (1.063.000), het Verenigd Koninkrijk (1.033.000), Brazillië (806.000), Frankrijk (667.000), Duitsland (547.000), Australië (595.000), China (541.000), Midden-Oosten (478.000), Italië (449.000) en Mexico (387.000).[88]

Politiek en bestuur

[bewerken |brontekst bewerken]

Het bestuur van New York is meer gecentraliseerd dan dat van andere Amerikaanse steden, hetgeen blijkt uit de taken van het bestuur. In New York is het centrale bestuur verantwoordelijk voor het openbare onderwijs, gevangenissen, bibliotheken, openbare veiligheid, recreatiefaciliteiten, riolering, watervoorziening en sociale zekerheid. De stad omvat vijfcounty’s, dieboroughs worden genoemd:The Bronx,Brooklyn,Manhattan,Queens enStaten Island. Dit is enigszins uniek omdat steden gewoonlijk binnen een county gevestigd zijn i.p.v. in meerdere. In tegenstelling tot andere county’s hebben de county’s binnen deze stad weinig autonomie en worden door het bestuur van de gehele stad geregeerd.

Het budget van de stad is met $ 50 miljard het grootste van alle steden in de Verenigde Staten. Dit budget wordt onder andere besteed aan onderwijs (31%), sociale diensten (20%), openbare veiligheid (13%) en pensioenen (10%). De stad biedt werk aan ongeveer 250.000 mensen.[89]

Vertegenwoordigers van de Democratische partij bekleden de meeste publieke functies in de stad. Van de geregistreerde kiezers in de stad is 66% Democraat.[90] Tussen 1924 en 2016 heeft geen enkele Republikein in New York een meerderheid weten te behalen bij de presidentsverkiezing of staatsverkiezing.

DeManhattan Municipal Building huisvest veel overheidsinstanties en is een van de grootste overheidsgebouwen ter wereld

Uitvoerende macht

[bewerken |brontekst bewerken]

Deuitvoerende macht van de stad New York bestaat uit de burgemeester, dePublic Advocate, deComptroller en de vijf presidenten van deboroughs.

De burgemeester is verantwoordelijk voor alle diensten van de stad,politie enbrandweer, uitvoering van alle wetten in de stad, controle over het publieke eigendom en over de meeste publieke instellingen. De burgemeester wordt rechtstreeks gekozen voor een termijn van vier jaar en kan eenmaal herkozen worden. Door de burgemeester wordenDeputy Mayors aangesteld, die assisteren bij belangrijke zaken, zoals onderwijs, economie en gezondheidszorg. Zij hebben echter geen recht om de burgemeester op te volgen wanneer deze zijn taken niet meer kan uitvoeren.

Michael Bloomberg was van 1 januari 2002 tot en met 31 december 2013 burgemeester van New York, als opvolger vanRudy Giuliani. Bloomberg stond bekend alsDemocraat, maar wisselde kort voor de verkiezingen van partij en nam deel alsRepublikein, om zo de drukke voorverkiezingen van de Democraten te kunnen vermijden. Bloomberg won de verkiezingen met ongeveer de helft van de stemmen en werd in 2005 herkozen met 59% van de stemmen.[91] Sinds 2007 is Bloomberg onafhankelijk. Bloomberg, een voormalige zakenman, nam als burgemeester onder meer het onderwijs over van de staat en voerde een agressief gezondheidszorgbeleid, onder andere door het invoeren van een rookverbod in de horeca. Tijdens zijn tweede termijn maakte hij van schoolhervorming, armoedebestrijding en strenge wapencontrole speerpunten van zijn beleid.[92] Bloomberg werd op 1 januari 2014 opgevolgd door de DemocraatBill de Blasio, nadat deze deburgemeestersverkiezingen van 2013 met ruim 73% van de stemmen had gewonnen. De Blasio werd bij deburgemeestersverkiezingen van 2017 met ruim 66% van de stemmen herkozen voor een nieuwe ambtstermijn, die tot en met 2021 liep. Op 1 januari 2022 werdEric Adams de nieuwe burgemeester van New York.

DePublic Advocate wordt direct gekozen en is verantwoordelijk voor het verbeteren van de relatie tussen burger en overheid. Hij onderzoekt klachten omtrent stadsinstellingen, bemiddelt tussen stadsinstellingen en burgers, fungeert alsombudsman en adviseert de burgemeester op het gebied van gemeenschapsrelaties.

DeComptroller beheert de financiën en wordt ook direct gekozen door de burgers. Naast het beheren van hetpensioenfonds van de stad, adviseert de Comptroller de burgemeester en de gemeenteraad op ieder financieel gebied.

De bewoners van de boroughs kiezen door middel van directe verkiezingen een Borough President. Zij adviseren de burgemeester betreffende borough-gerelateerde zaken.

New York City Hall is de zetel van het stadsbestuur

Wetgevende macht

[bewerken |brontekst bewerken]

Degemeenteraad van New York City(City Council) is dewetgevende macht. De wetsvoorstellen worden aangenomen bij meerderheid en worden vervolgens naar de burgemeester gestuurd, die ze kan bevestigen door zijn handtekening te plaatsen. Als de burgemeester zijnveto uitspreekt over het voorstel, heeft de raad 30 dagen tijd om een tweederdemeerderheid te krijgen om het voorstel alsnog in werking te laten treden. De gemeenteraad is eeneenkamerig orgaan en bestaat uit 51 raadsleden. Zij worden door districten gekozen die ieder circa 157.000 mensen tellen. Raadsleden worden in het algemeen gekozen voor vier jaar, behalve in jaren wanneer er eenvolkstelling plaatsvindt in de jaren die deelbaar zijn door twintig. Dan worden de districten opnieuw bepaald en zijn er twee opeenvolgende termijnen nodig van twee jaar.

Het gebouw van deNew York State Supreme Court op 60 Center Street

Rechterlijke macht

[bewerken |brontekst bewerken]

De rechterlijke macht in New York bestaat uit civiele, strafrechtelijke en familierechtbanken. Deze rechtbanken zijn in alle boroughs aanwezig en hebben een jurisdictie voor de gehele stad. De civiele rechtbank behandelt alleciviele zaken met claims tot 25.000 dollar. Destrafrechtelijke rechtbank behandelt kleine strafrechtelijke zaken. Defamilierechtbank behandelt zaken die kinderen en families aangaan. Ernstige misdaden en grote civiele zaken worden door deNew York State Supreme Court behandeld. Anders dan de rest van de staat New York, heeft de stad New York geen typischeCounty Courts (regionale rechtbanken). In plaats daarvan hebben de rechtbanken jurisdictie in de vijf regio's die overeenkomen met de vijf boroughs.

Officiële zegel en vlag

[bewerken |brontekst bewerken]
Zegel van de stad New York

Hetzegel van de stad New York dat dateert uit 1686 bevat het opschriftSIGILLVM CIVITATIS NOVI EBORACI, wat simpelweg betekent"het Zegel van de stad New York".Eboracum was de Romeinse naam van de huidige stadYork, de titulaire zetel vanJacobus II als hertog van York. De twee figuren stellen de gelijkheid voor tussen de oorspronkelijke Amerikanen en de kolonisten. De vier molenwieken herinneren aan de Nederlandse geschiedenis van de stad alsNieuw Amsterdam. De bevers en de meeltonnen refereren aan de vroegste handelsgoederen van de stad.[93] Na deAmerikaanse Revolutie is boven het zegel de Amerikaanse adelaar toegevoegd. Het jaartal "1625", dat onderaan het zegel wordt vermeld, is het jaartal waarin de stad werd gesticht.

Vlag van de stad New York

Devlag van de stad New York werd aangenomen in 1915. De vlag heeft blauwe, witte en oranje banen; deze kleuren verwijzen naar deNederlandse vlag die boven de stad wapperde gedurende de Nederlandse tijd. In het midden van de vlag is in blauw het officiële zegel te zien.

Stedenbanden

[bewerken |brontekst bewerken]

Sinds 2006 heeft New York een speciaal programma voor het onderhouden van stedenbanden, genaamdNew York City Global Partners. Sinds de uitrol van dit programma heeft New York een uitgebreid netwerk van zustersteden over de hele wereld.

Afrika

Australië

Azië

Europa

Noord-Amerika

Zuid-Amerika

Cultuur

[bewerken |brontekst bewerken]

Architectuur

[bewerken |brontekst bewerken]

De gebouwen die het meest worden geassocieerd met New York, zijn de wolkenkrabbers. De bebouwing van de stad veranderde al in de 19e eeuw van traditionele Europese laagbouw naar hoogbouw in de zakendistricten. In augustus 2008 stonden er in New York 5.538 hoge gebouwen, waarvan 50 wolkenkrabbers hoger dan 200 meter.[97] Dit is meer dan enig andere stad in de Verenigde Staten en tweede in de wereld naHongkong.[98] Het omgeven zijn door water, de bevolkingsdichtheid en de hoge vastgoedprijzen in de zakendistricten zorgden voor de grootste verzameling van vrijstaande kantoor- en woontorens in de wereld.[99]

In New York staan gebouwen in breed scala van architectonische stijlen. Een van de meest opvallende isWoolworth Building uit 1913, een wolkenkrabber metneogotische stijlelementen die vanaf de straat goed te zien zijn.

Brownstone-rijtjeshuizen in Harlem uit de 19e eeuw

Na de bouw van hetEquitable Building werd deZoning Resolution in 1916 aangenomen. Deze eiste van nieuwe gebouwen dat ze trapsgewijs gebouwd zouden worden en stelde voorwaarden aan de hoogte van torens om te voorkomen dat ze te veel zonlicht weg zouden nemen.[100] Hetart-deco-ontwerp van hetChrysler Building uit 1930 met zijn kegelvormige top en stalen spits, is een weerspiegeling van deze nieuwe eisen. Het wordt door veel kenners gezien als het mooiste gebouw van New York. Een goed voorbeeld van deInternationale Stijl in de Verenigde Staten is hetSeagram Building (1957).

De elegantebrownstone-rijtjeshuizen enappartementen zijn kenmerkend voor de grote woonwijken die gebouwd werden tijdens de snelle groei van de stad tussen 1870 en 1930.[101] Steen en baksteen waren eerste keus bouwmaterialen nadat de bouw van houten huizen aan banden werd gelegd na deGrote Brand van 1835.[102] Anders dan inParijs, waar eeuwenlang vrijwel uitsluitend werd gebouwd met steen uit nabije kalksteengroeven, kwamen de bouwmaterialen voor New York uit verschillende groeven waardoor de gebruikte stenen variëren in structuur en kleur.[103] Typerend voor veel van de gebouwen in de stad is de aanwezigheid van houtenwatertorens op de daken. Het bestuur verordende de installatie van watertorens voor gebouwen hoger dan zes verdiepingen omdat de hoge waterdruk die anders nodig was te vaak de leidingen zou doen barsten.[104] DeTuinsteden in de buitengebieden zoalsJackson Heights inQueens werden populair gedurende de jaren 1920. Ze waren gemakkelijk bereikbaar na de uitbreiding van de metro.[105]

Musea

[bewerken |brontekst bewerken]
HetGuggenheim Museum

In New York bevinden zich talloze kleine en grote musea en galeries. HetMetropolitan Museum of Art (The Met), opgericht in 1870, is een van de grootste en belangrijkste kunstmusea ter wereld. Het bevindt zich ten oosten vanCentral Park. De permanente collectie bevat meer dan 2 miljoen kunstwerken waaronder vele schilderijen en beeldhouwwerken van over de hele wereld. Er zijn schatten uit deKlassieke Oudheid en werk van praktisch elke Europese meester alsmede een uitgebreide collectie Amerikaanse kunst. Een aparte vestiging genaamd "The Cloisters" staat inUpper Manhattan en omvat middeleeuwse kunst.

HetMuseum of Modern Art (MoMA) in Manhattan is een van de meest toonaangevende musea voor moderne en hedendaagse kunst ter wereld. De collectie bestaat uit schilder- en beeldhouwkunst van de 20e eeuw, films en foto's en een uitgebreide collectie boeken. In Manhattan is ook hetMuseum of Arts and Design gevestigd. HetBrooklyn Museum is naThe Met het grootste museum van New York en bevat 1,5 miljoen kunstwerken. Getoond wordt Egyptische kunst, hedendaagse kunst en kunst van verschillende culturen. HetAmerican Museum of Natural History (AMNH), opgericht in 1869, is eennatuurhistorisch museum. Het museum toont onder andere opgezettezoogdieren uit de hele wereld en overblijfselen vandinosaurussen en vroege voorouders van de mens. In New York bevindt zich ook hetGuggenheim Museum waar vooral schilderkunst van de 20e eeuw te zien is en dat mede door de bijzondere architectuur vanFrank Lloyd Wright een van de belangrijkste musea voor moderne kunst ter wereld is. Vanaf de82nd tot de104th Street loopt deMuseum Mile waaraan negen musea zijn gevestigd.

Muziek en culturele centra

[bewerken |brontekst bewerken]
HetLincoln Center, een groot complex van culturele instellingen

New York is een centrum van de Amerikaanse muziekindustrie sinds de eerste grammofoonplaatopnames in de vroege 20e eeuw. Een aantal bedrijven en organisaties van deze industrie hebben hun hoofdkantoor in New York. Daarnaast zijn ook verschillende redacties van toonaangevende muziektijdschriften in New York gevestigd, zoals die van rocktijdschriftRolling Stone.[106]

Carnegie Hall is een van de belangrijkste concertzalen ter wereld, ze wordt vooral gebruikt voor klassieke muziek, de zaal wordt geroemd om de goedeakoestiek. Het gebouw uit 1890 werd gebouwd door defilantroopAndrew Carnegie. Het raakte in verval maar werd gerenoveerd tussen 1983 en 1995.Radio City Music Hall is een grote concert- en theaterzaal gevestigd inRockefeller Center. Het is een zeldzaam voorbeeld vanart deco stijl en een belangrijke architectonische attractie.[107]

HetLincoln Center is een 61.000 m² groot cultureel centrum dat plaats biedt aan verscheidene instellingen, zoals deMetropolitan Opera,New York Philharmonic,New York City Ballet,Vivian Beaumont Theatre en deJuilliard School.[108]

Theater

[bewerken |brontekst bewerken]
Theaters aan 45th Street

De komst van elektrische verlichting leidde tot omvangrijke nieuwe theaterproducties. In de jaren 80 van de negentiende eeuw ontwikkelde zich in de theaters op Broadway en langs42nd Street een nieuw soort voorstelling die bekend werd als deBroadway-musical. Deze producties vertolkten de gevoelens van de talloze nieuwe immigranten. Het waren gespeelde belevenissen, ondersteund door zang en dans. In de liederen waren hoop en ambitie veel voorkomende thema's.

Tegenwoordig zijn de 39 grootste theaters in New York gezamenlijk bekend onder de naam "Broadway", vernoemd naar degrote straat die dwars door de theaterwijk loopt.[109] Deze theaters zijn vooral gevestigd in de buurt van Times Square in Manhattan. Veel Broadway voorstellingen zijn wereldberoemd, zoals de musicalCats enThe Phantom of the Opera. De theaterwijk is een populaire attractie voor toeristen. In het seizoen 2007-2008 werden voor de Broadwaytheaters 12,3 miljoen kaartjes verkocht die 937 miljoen dollar opbrachten.[110][111]

Kleinere theaters, met tussen 100 en 500 stoelen, wordenoff-Broadway en als ze minder dan 100 stoelen hebbenoff-off-Broadway genoemd.[112][113]

Sport

[bewerken |brontekst bewerken]
Het nieuwe Yankee Stadium, de thuisbasis van de New York Yankees, dat in 2009 in gebruik is genomen

New York heeft teams in de vier grote Noord-Amerikaanse professionele sportcompetities.

New York is een van de weinige plaatsen in de Verenigde Staten waarhonkbal populairder is danAmerican football.[114] Er zijn veertienWorld Series toernooien (een toernooi tussen de kampioenen van de twee honkbalcompetities, deAmerican League en deNational League) geweest tussen honkbalteams uit New York. De twee huidige honkbalteams uit New York in de overkoepelendeMajor League Baseball zijn deNew York Yankees en deNew York Mets. De Yankees hebben 27 World Series titels gewonnen, wat de Yankees het meest succesvolle honkbalteam ooit maakt in deMajor League Baseball, en de Mets twee. De Yankees speelden tot 2008 hun thuiswedstrijden in hetoude Yankee Stadium. In april 2009 werd hetnieuwe Yankee Stadium geopend in de Bronx. De Mets spelen de thuiswedstrijden in het stadionCiti Field in Queens. Ooit was de stad ook thuisbasis van de New York Giants (tegenwoordig deSan Francisco Giants) en de Brooklyn Dodgers (tegenwoordig deLos Angeles Dodgers). Beide teams gingen naar Californië in 1958.

Met American football wordt de stad in deNational Football League vertegenwoordigd door deNew York Jets enNew York Giants (officieel de New York Football Giants). Beide teams spelen hun thuiswedstrijden in hetGiants Stadium dat aan de overzijde van de Hudson inNew Jersey ligt.

DeUS Tennis Open in Queens is een van de vier Grand Slams

De ijshockeyclubNew York Rangers vertegenwoordigt de stad in deNational Hockey League. In het metropoolgebied zijn nog twee andere teams,New Jersey Devils en deNew York Islanders die opLong Island spelen.Bij voetbal wordt New York in deMajor League Soccer vertegenwoordigd door deNew York Red Bulls enNew York City FC. De Red Bulls spelen hun thuiswedstrijden in deRed Bull Arena in New Jersey terwijl New York City FC, totdat hun eigen stadion klaar is, voor thuiswedstrijden hetYankee Stadium gebruikt.

In deNational Basketball Association speelt de basketbalclubNew York Knicks en in deWomen's National Basketball Association speelt het teamNew York Liberty, dat de vrouwelijke tegenhanger is van de Knicks. In het metropoolgebied bevindt zich ook nog het NBA teamBrooklyn Nets.

In wereldstad New York worden nog vele andere sportevenementen georganiseerd. In Queens, in hetFlushing Meadows-Corona Park, wordt deUS Open gehouden, een van de vier belangrijkeGrandslamtoernooien. DeNew York City Marathon is 's werelds grootste met de meeste lopers die de eindstreep halen. Vanwege zijn populariteit is er een limiet gesteld van 37.000 deelnemers. In 1994 was New York met het Giants Stadium speelstad bij hetWK voetbal.

Eten en drinken

[bewerken |brontekst bewerken]

De eetcultuur van New York is erg beïnvloed door de immigranten die in groten getale naar de stad zijn gekomen. Zij introduceerden tal van gerechten. Oost-Europeanen en Italianen maakten de stad beroemd om zijnbagels,kwarktaart enpizza. In New York zijn veel verschillende eetgelegenheden, van ontbijtbars en cafés tot bistro's en restaurants, Amerikaans of buitenlands, van goedkoop tot heel chic. Het aantal buitenlandse eetgelegenheden is ook zeer divers, zo zijn erItaliaanse,Franse,Spaanse,Duitse,Russische,Engelse,Griekse,Marokkaanse,Chinese,Indiase enJapanse restaurants. Een aantal restaurants is in deMichelingids van Noord-Amerika (2005) bekroond metdrie sterren. Massaal aanwezig zijn ook de diverse ketens vanfastfoodrestaurants zoalsMcDonald's,Burger King,Pizza Hut enKentucky Fried Chicken. Verder vormt de koffieketenStarbucks een bekend onderdeel van het straatbeeld.

Onderwijs

[bewerken |brontekst bewerken]
Hoofdgebouw van deNew York Public Library

In New York bevinden zich meer dan 1.200 openbare basis- en middelbare scholen, die les geven aan ongeveer 1,1 miljoen scholieren.[115] Daarnaast zijn er nog ongeveer 900 particuliere scholen op seculiere- of religieuze basis, waarvan een aantal behoort tot de meest prestigieuze van de Verenigde Staten.[116] Hoewel er ongeveer 594.000 studenten in New York zijn, het meest van alle steden in de Verenigde Staten, wordt de stad niet vaak een studentenstad genoemd.[117] Hoger onderwijs wordt onder andere aangeboden door deCity University of New York, die de op twee na grootste openbareuniversiteit van het land is. Daarnaast is er nog een aantal particuliere instellingen zoals deColumbia-universiteit en deNew York University.

DeNew York Public Library heeft de grootste collectie boeken van allebibliotheken in het land. De in 1895 opgerichte bibliotheek heeft 87 vestigingen verspreid over Manhattan, the Bronx en Staten Island.[118] Queens en Brooklyn worden bediend door eigen openbare bibliotheken.[118] Wanneer deze drie worden beschouwd als één bibliotheek, dan bestaat deze uit 208 vestigingen met meer dan 30 miljoen boeken. Onder de New York Public Library valt ook een aantal onderzoeksbibliotheken, zoals hetArthur Schomburg Center for Research in Black Culture.

Gezondheidszorg

[bewerken |brontekst bewerken]

Voor het eerst sinds deTweede Wereldoorlog is de levensverwachting voor New Yorkers (78,6 jaar) langer dan die voor de gemiddelde Amerikaan (77,8 jaar). Sinds 2001 groeide dit cijfer ieder jaar harder dan het nationaal gemiddelde. Het sterftecijfer voor zwarte New Yorkers lag in 2005 23% hoger dan dat voor blanke New Yorkers, in 1990 was dit nog 40%. De oorzaak van de stijging van de gemiddelde levensverwachting van de New Yorker is vooral het sterk afnemende aantal sterfgevallen onder jongeren. Het aantal moordslachtoffers, van vaak jonge mannen, daalde van 2.272 in 1990 tot 579 in 2005. Een andere belangrijke factor is de daling van het aantal doden dooraids. In 1994 gingen nog 7.100 mensen dood door aids. In 2005 was dit aantal door een betere zorg en behandeling gedaald tot 1.419 sterfgevallen. Ook de gehalveerdebabysterfte, 13,3 sterfgevallen per 1000 in 1989 tegen 6,1 per 1000 in 2004, draagt bij aan de hogere levensverwachting.[119]

Hart- en vaatziekten enkanker waren de belangrijkste doodsoorzaken in 2005, daarna volgdediabetes. In het laatste decennium is het aantal sterfgevallen door diabetes, toegenomen met bijna 20%.[120] Hogereaccijns op sigaretten en een verbod op roken in openbare ruimtes en op reclame voor tabaksproducten heeft tussen 2002 en 2007 gezorgd voor een daling van 20% van het aantal rokers in de stad. Deze daling is de grootste sinds 1965.[121]

In New York bevinden zich veel particuliere- en openbare ziekenhuizen. HetNewYork-Presbyterian Hospital, gevestigd in Manhattan, wordt gezien als het besteziekenhuis van de stad en is zesde op de ranglijst van de Verenigde Staten.[122] HetMemorial Sloan-Kettering Cancer Center is een behandel- en onderzoekscentrum voorkanker dat werd opgericht in 1884 in Manhattan. Dit ziekenhuis werd in 2007 gezien als het op een na beste behandelcentrum voor kanker in de Verenigde Staten.[123] HetBellevue Hospital Center werd opgericht in 1736 en is het oudste openbare ziekenhuis in de Verenigde Staten. Het is gevestigd in Manhattan en heeft ook een gerenommeerde psychiatrische kliniek.[124]

Verkeer en vervoer

[bewerken |brontekst bewerken]
In New York bevinden zich de twee drukste stations van de V.S. Een daarvan is deGrand Central Terminal, hier te zien.

Openbaar vervoer is veruit de belangrijkste vorm van vervoer voor de New Yorkers.[125] Ongeveer een op drie gebruikers van het openbaar vervoer en zelfs twee derde van alle treinreizigers in de Verenigde Staten woont in New York of zijn voorsteden.[126][127] Dit staat in contrast met de rest van het land, waar ongeveer 90% van de werknemers met hun auto naar het werk gaan. In New York is de gemiddelde reistijd voor woon-werkverkeer met 39 minuten het snelst van alle grote Amerikaanse steden.[128] Van de mensen die in de stad werken gebruikt 32% de metro, 25% rijdt per auto, 14% neemt de bus, 8% reist met de trein, 8% loopt naar het werk, 6%carpoolt, 1% maakt gebruik van een taxi, 0,4% gaat met de fiets en 0,4% neemt de veerpont.[129]

Openbaar vervoer

[bewerken |brontekst bewerken]
ZieOpenbaar vervoer in New York (stad) voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Het regionaal openbaar vervoer wordt verzorgd door deMetropolitan Transportation Authority. Daarnaast wordt New York aangedaan doorAmtrak, de nationale spoorwegmaatschappij voor personenvervoer in de Verenigde Staten die gebruikmaakt van hetPennsylvania Station. Amtrak biedt verbindingen naar onder andereBoston,Philadelphia enWashington.Het spoornetwerk verbindt de voorsteden in de regio met de stad via 20 verschillende spoorwegverbindingen en 250 stations.[126][130][131] De regionale spoorverbindingen komen samen opStation Grand Central Terminal enPennsylvania Station.

Het busnetwerk en spoornetwerk van New York zijn de grootste van Noord-Amerika.[126]

Demetro van New York is het grootste metronetwerk ter wereld gemeten naar het aantal operationele stations, namelijk 468. Het is het twee na grootste wanneer er gekeken wordt naar het aantal gebruikers (1,5 miljard reizigersritten in 2006).[126] Vanwege het grote belang van het metronetwerk voor veel New Yorkers is dit 24 uur per dag operationeel. Dit in tegenstelling tot de nachtelijke sluiting van veel andere metrosystemen. Er zijn op sommige lijnen 's nachts wel grote verschillen met de frequentie van overdag. Veel metrolijnen in de stad zijnviersporig waardoor er op die trajecten zowel stop- als expresdiensten kunnen rijden.

Sinds 1817 vaart deStaten Island Ferry tussenStaten Island enLower Manhattan over een afstand van 8,4 kilometer. Deze veerdienst vaart het gehele jaar door gedurende 24 uur per dag en vervoert jaarlijks 19 miljoen passagiers. De veerpont is populair onder toeristen omdat het hen mogelijk maakt de skyline van Lower Manhattan en hetVrijheidsbeeld goed te zien.

Wegverkeer

[bewerken |brontekst bewerken]
Taxi's ter hoogte van deMurray Hill Tunnel

HetCommissioners' Plan van 1811 heeft Manhattan het kenmerkendeschaakbordpatroon gegeven dat de fysieke ontwikkeling van de stad voor een groot deel heeft bepaald. Er zijn twaalfAvenues die parallel aan deHudson lopen en 220 genummerde straten (Streets) die loodrecht op de rivier staan. Sommige weg- en straatnamen, zoalsBroadway,Wall Street enMadison Avenue, worden gebruikt als synoniem voor de sectoren die er gevestigd zijn; dit zijn respectievelijk de theaters, de financiële instellingen en de reclame-instellingen.

Voor gemotoriseerd vervoer in het zuidelijke deel van Manhattan (het centrale zakendistrict) werd vanaf januari 2025 een stadstol (congestieheffing van New York) van kracht om de druk van het autoverkeer in te dijken en om verbeteringen aan het transportsysteem te betalen.

ZieTaxi's in New York (stad) voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

In New York rijden 13.000taxi's,[132] in New York ook welYellow Cab genoemd. Door de bekende gele kleur zijn het iconen van de stad geworden.

Door de aanwezigheid van een aantal rivieren zoals de Hudson en de East River is de stad afhankelijk vanbruggen en tunnels. DeBrooklyn Bridge over deEast River, voltooid in 1883, is een van de best herkenbare architectonische bouwwerken van de stad. Deze brug is 1.825 meter lang en de grootste overspanning is 486 meter. Daarmee was het tot 1903 de langste overspanning ter wereld. DeWilliamsburg Bridge en deManhattan Bridge zijn twee andere bruggen over deEast River. Tussen Queens en Manhattan ligt deQueensboro Bridge. De boroughs Staten Island en Brooklyn worden verbonden door deVerrazano-Narrows Bridge. DeGeorge Washington Bridge wordt beschouwd als een van de drukste bruggen ter wereld en verbindt de wijk Washington Heights in Manhattan metFort Lee inNew Jersey.[133]

Naast bruggen beschikt New York over een aantal tunnels. DeLincoln Tunnel ligt onder de Hudson en verwerkt dagelijks 120.000 voertuigen, waarmee het een van de drukste tunnels ter wereld is. DeHolland Tunnel, ook onder de Hudson, was de eerste mechanisch geventileerde tunnel. Twee andere tunnels die met Manhattan zijn verbonden zijn deQueens Midtown Tunnel en deBrooklyn-Battery Tunnel.

Luchtvaart

[bewerken |brontekst bewerken]
John F. Kennedy International Airport is de bekendste luchthaven van New York

De stad heeft drie internationale luchthavens:John F. Kennedy International, ook bekend als JFK,Newark Liberty International enLaGuardia. Deze drie vliegvelden verwerkten tezamen in 2005 100 miljoen passagiers.[134] JFK en Newark zijn verbonden met het regionale spoorwegnet. Beide luchthavens verwerken ook de meeste internationale vluchten en de lange binnenlandse vluchten. LaGuardia verwerkt vooral korte binnenlandse vluchten.

Scheepvaart

[bewerken |brontekst bewerken]
ZieHaven van New York en New Jersey voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De haven van New York heeft het voordeel van een beschutte diepwaterligging met een open verbinding naar deAtlantische Oceaan. Het is historisch gezien een van de belangrijkste havens in de Verenigde Staten. Het is de op twee na drukste haven van Noord-Amerika. Elk jaar wordt meer dan 25 miljoen ton goederen enbulk overgeslagen, inclusief 4,5 miljoen containers.

De haven is ook een belangrijk centrum voor passagiersschepen. Meer dan een half miljoen mensen vertrekt jaarlijks vanaf de New York Passenger Ship Terminal aan de Hudson.

Bekende New Yorkers

[bewerken |brontekst bewerken]

Geboren, overleden of wonend in New York

[bewerken |brontekst bewerken]

Literatuur

[bewerken |brontekst bewerken]
  • Robert A.M. Stern; Gregory Gilmartin; John Montague Massengale,New York 1900 : Metropolitan Architecture and Urbanism 1890-1915, Rizzoli, New York, 1983
  • Robert A.M. Stern; Gregory Gilmartin; Thomas Mellins,New York 1930 : Architecture and Urbanism Between the Two World Wars, Rizzoli, New York, 1987
  • Robert A.M. Stern; Thomas Mellins; David Fishman,New York 1960 : Architecture and Urbanism Between the Second World War and the Bicentennial, The Monacelli Press, New York, 1995
  • Robert A.M. Stern; Thomas Mellins; David Fishman,New York 1880 : Architecture and Urbanism in the Gilded Age, The Monacelli Press, New York, 1999
  • Robert A.M. Stern; David Fishman; Jacob Tilove,New York 2000 : Architecture and Urbanism Between the Bicentennial and the Millennium, The Monacelli Press, New York, 2006
  • Eric Sanderson,Mannahatta - A natural history of New York City, Abrams, New York, 2009

Zie ook

[bewerken |brontekst bewerken]

Externe link

[bewerken |brontekst bewerken]
Bronnen, noten en/of referenties
  1. Union City inNew Jersey is dichter bevolkt, maar heeft een bevolking van slechts 63.930.
  2. Demografische gegevens voor New York, 2010,United States Census Bureau. Geraadpleegd op 12 juni 2007.
  3. The Big Apple,Genootschap OnzeTaal, 17 januari 2007
  4. "Gotham Center for New York City History" Timeline 1500 - 1700
  5. Rankin, Rebecca B., Cleveland Rodgers (1948). New York: the World's Capital City, Its Development and Contributions to Progress. Harper. Gearchiveerd op15 oktober 2021.
  6. New York. Theodore Roosevelt. Gearchiveerd op5 juli 2014. Geraadpleegd op05 april 2014.
  7. Historia - 's Lands Glorie - de Belgisch staat reeks 52 nr 256 (gesticht door Jesse van Vorst en Pieter Minuit)
  8. (fr)De Neuve-Avesnes à New-York-sur-Helpe
  9. New York and its origins. New York Foundation. Gearchiveerd op1 oktober 2014. Geraadpleegd op01 april 2014.
  10. Brief uit 1626 waarin melding gemaakt wordt van de aanschaf van het eiland Manhattan voor een waarde van 60 gulden. De 60 guldens worden in de Verenigde Staten meestal omgerekend tot 24 dollars. Dit is een vergissing, aangezien 60 guldens in 1626 veel meer waard waren. De website van het International Institute for Social History, Amsterdamrekent de waarde om als 60 gulden (1626) = 753,14 euro (2012) (gearchiveerd)
  11. Homberger, Eric (2005). The Historical Atlas of New York City: A Visual Celebration of 400 Years of New York City's History. Owl Books, p. 34. ISBN 0805078428.
  12. Moore, Nathaniel Fish (1876). An Historical Sketch of Columbia College, in the City of New York, 1754-1876. Columbia College, p. 8. Gearchiveerd op15 oktober 2021.
  13. The People's Vote: President George Washington's First Inaugural Speech (1789). U.S. News and World Report. Gearchiveerd op21 oktober 2013. Geraadpleegd op1 september 2008.
  14. Bridges, William (1811). Map Of The City Of New York And Island Of Manhattan With Explanatory Remarks And References.; Lankevich (1998), pp. 67-68.
  15. The 100 Year Anniversary of the Consolidation of the 5 Boroughs into New York City, New York City. Geraadpleegd op 29 juni 2007.
  16. New York Urbanized Area: Population & Density from 1800 (Provisional)
  17. "2008 9/11 Death Toll",Associated Press, juli 2008.Gearchiveerd op5 december 2008. Geraadpleegd op11 september 2006.
  18. (en)The Municipal Art Society of New York mas.org
  19. Meer informatie over estuaria en het estuarium van de Hudson (gearchiveerd)
  20. Gillespie, Angus K. (1999). Twin Towers: The Life of New York City's World Trade Center. Rutgers University Press, p. 71. Gearchiveerd op20 oktober 2021.
  21. NYC Profile. New York City Department of City Planning. Gearchiveerd op24 augustus 2008. Geraadpleegd op22 mei 2008.
  22. Robers, Sam, It’s Still a Big City, Just Not Quite So Big. The New York Times. Gearchiveerd op15 april 2009. Geraadpleegd op22 mei 2008.
  23. Howard, David (2002). Outside Magazine's Urban Adventure New York City. W. W. Norton & Company, p. 35. ISBN 0393322122.
  24. abcdefBig Apple Coming to Its Census. New York Post. Gearchiveerd op27 december 2008. Geraadpleegd op20 maart 2008.
  25. Frazier, Ian, "Utopia, the Bronx",The New Yorker,26 juni 2006.Gearchiveerd op29 september 2007. Geraadpleegd op26 maart 2007.
  26. Toop, David (1992). Rap Attack 2: African Rap to Global Hip Hop. Serpents Tail. ISBN 1852422432.
  27. Immerso, Michael (2002). Coney Island: The People's Playground. Rutgers University Press, p. 3. ISBN 0-8135-3138-1.
  28. O'Donnell, Michelle, "In Queens, It's the Glorious 4th, and 6th, and 16th, and 25th...",New York Times,4 juli 2006.Gearchiveerd op15 april 2009. Geraadpleegd op19 juli 2006.
  29. City Park Facts. The Trust for Public Land, Center for City Park Excellence (juni 2006). Gearchiveerd op15 maart 2011. Geraadpleegd op1 september 2008.
  30. Mayor Giuliani Announces Amount of Parkland in New York City has Passed 28,000-acre Mark. New York City Mayor's Office (3 februari 1999). Gearchiveerd op4 oktober 2008. Geraadpleegd op1 september 2008.;Beaches. New York City Department of Parks & Recreation. Gearchiveerd op21 september 2008. Geraadpleegd op1 september 2008.
  31. General Information. Prospect Park Alliance. Gearchiveerd op13 september 2008. Geraadpleegd op1 september 2008.
  32. abWeatherbase, geraadpleegd op 1 september 2008
  33. abThe Climate of New York. New York State Climate Office.. Gearchiveerd op5 juli 2008. Geraadpleegd op6 november 2008.
  34. For the 30 years between 1971 and 2000, the average annual precipitation was 49.69 inches (126.2 cm) at the airport.U.S. Census Bureau,Statistical Abstract of the United States 2003, Table no. 392: "Normal Monthly and Annual Precipitation - Selected Cities", citing the U.S. National Oceanic and Atmospheric Administration,Climatograpy of the United States, No. 81
  35. Average Weather for New York, NY - Temperature and Precipitation. NOAA/National Weather Service. Gearchiveerd op26 augustus 2008. Geraadpleegd op12 augustus 2008.
  36. Jervey, Ben (2006). The Big Green Apple: Your Guide to Eco-Friendly Living in New York City. Globe Pequot Press. ISBN 0762738359.
  37. A Better Way to Go: Meeting America's 21st Century Transportation Challenges with Modern Public Transit (PDF). U.S. Public Interest Research Group (March 2008). Gearchiveerd op6 januari 2012. Geraadpleegd op23 april 2008.
  38. Owen, David, "Green Manhattan",The New Yorker,18 oktober 2004.
  39. abInventory of New York City Greenhouse Gas Emissions (PDF). New York City Office of Long-term Planning and Sustainability (april 2007). Gearchiveerd op24 augustus 2008. Geraadpleegd op1 september 2008.
  40. Global Warming and Greenhouse Gases. PlaNYC/The City of New York (6 december 2006). Gearchiveerd op25 december 2010. Geraadpleegd op1 september 2008.
  41. DePalma, Anthony, "It Never Sleeps, but It's Learned to Douse the Lights",The New York Times,11 december 2005.Gearchiveerd op15 april 2009. Geraadpleegd op1 september 2008.
  42. Pogrebin, Robin, "7 World Trade Center and Hearst Building: New York's Test Cases for Environmentally Aware Office Towers",The New York Times,16 april 2006.Gearchiveerd op9 december 2008. Geraadpleegd op1 september 2008.
  43. A Century of Buses in New York City. Metropolitan Transportation Authority. Gearchiveerd op25 mei 2006. Zie ook Sierra Club (1 juli 2005). New York City's Yellow Cabs Go Green (gearchiveerd). Gearchiveerd op15 oktober 2009.Persbericht. Geraadpleegd op1 september 2008.
  44. Jason Coburn, Jeffrey Osleeb en Michael Porter, Urban asthma and the neighbourhood environment in New York City. ScienceDirect (21 januari 2005). Gearchiveerd op13 september 2018.
  45. Data for New York city, New York,United States Census Bureau. Gearchiveerde versie.
  46. Greene and Harrington (1932). American Population Before the Federal Census of 1790, New York., as cited in:Rosenwaike, Ira (1972). Population History of New York City. Syracuse University Press, Syracuse, N.Y., p.8. ISBN 0815621558. Gearchiveerd op25 februari 2021.
  47. Gibson, Campbell.Population of the 100 Largest Cities and Other Urban Places in the United States:1790 to 1990,United States Census Bureau, juni 1998. Geraadpleegd op 12 juni 2007.
  48. New York City Population Projections by Age/Sex and Borough, 2000-2030 (PDF). New York City Department of City Planning (december 2006). Gearchiveerd op24 augustus 2008. Geraadpleegd op1 september 2008. See alsoRoberts, Sam, "By 2025, Planners See a Million New Stories in the Crowded City",New York Times,19 februari 2006.Gearchiveerd op22 mei 2008. Geraadpleegd op1 september 2008.
  49. US-13S&-CONTEXT=gct United States -- Places and (in selected states) County Subdivisions with 50,000 or More Population; and for Puerto Rico, United States Census Bureau United States Census, 2000. Geraadpleegd op 06-12-2007.
  50. "Population Density", Geographic Information Systems - GIS of Interest. Geraadpleegd op 05-17-2007. "What I discovered is that out of the 3140 counties listed in the Census population data only 178 counties were calculated to have a population density over one person per acre. Not surprisingly, New York County (which contains Manhattan) had the highest population density with a calculated 104.218 persons per acre."
  51. abCensus 2000 Data for the State of New York. U.S. Census Bureau. Gearchiveerd op17 september 2008. Geraadpleegd op1 september 2008.
  52. Roberts, Sam, "In Manhattan, Poor Make 2 Cents for Each Dollar to the Rich",The New York Times,9 april 2005. Gearchiveerd op15 mei 2012. Geraadpleegd op1 september 2008.
  53. Average Weekly Wage in Manhattan at $1,453 in Second Quarter 2006 (PDF). Bureau of Labor Statistics, U.S. Department of Labor (20 februari 2007). Gearchiveerd op7 januari 2011. Geraadpleegd op1 september 2008.
  54. Roberts, Sam, "In Surge in Manhattan Toddlers, Rich White Families Lead Way",The New York Times,27 maart 2007.Gearchiveerd op15 april 2009. Geraadpleegd op1 september 2008.
  55. Homeownership. Gearchiveerd op18 maart 2021.
  56. How to find a cheap apartment in New York City;Housing Vacancy Survey
  57. The Newest New Yorkers: 2000 (PDF). New York City Department of City Planning (2005). Gearchiveerd op8 augustus 2007. Geraadpleegd op27 maart 2007.
  58. The Newest New Yorkers, 2000. New York City Department of City Planning (2004). Gearchiveerd op28 juni 2008. Geraadpleegd op27 mei 2008. “The Dominican Republic was the largest source of the foreign-born, numbering 369,200 or 13 percent of the total, followed by China (262,600), Jamaica (178,900), Guyana (130,600), and Mexico (122,600). Ecuador, Haïti, Trinidad and Tobago, Colombia, and Russia rounded out the city's ten largest sources of the foreign-born.”
  59. Queens: Economic Development and the State of the Borough Economy (PDF). New York State Office of the State Comptroller (juni 2006). Gearchiveerd op8 augustus 2007. Geraadpleegd op21 maart 2007.
  60. Socialexplorer.com Religions 2000
  61. Census profile New York City's Indian American Population (PDF). Asian American Federation of New York (2004). Gearchiveerd op25 juli 2011. Geraadpleegd op1 september 2008.
  62. NYC2005 - Results from the 2005 American Community Survey : Socioeconomic Characteristics by Race/Hispanic Origin and Ancestry Group (PDF). New York City Department of City Planning (2005). Gearchiveerd op24 augustus 2008. Geraadpleegd op1 september 2008.;Population Division American Community Survey, New York City Department of City Planning
  63. Archive of the Mayor's Press Office (9 juni 1998). Mayor Giuliani Proclaims Puerto Rican Week in New York City.Persbericht.
  64. "Don't tell New York, but crime is going up".Gearchiveerd op23 oktober 2021.
  65. Johnson, Bruce D., Andrew Golub, Eloise Dunlap (2006). The Crime Drop in America. Cambridge University Press, "The Rise and Decline of Hard Drugs, Drug Markets, and Violence in Inner-City New York". ISBN 0521862795.;Karmen, Andrew (2000). New York Murder Mystery: The True Story Behind the Crime Crash of the 1990s. NYU Press. ISBN 0814747175.
  66. Lardner, James, and Thomas Reppetto (2000). NYPD: A City and Its Police. Owl Books, pp. 18-21.
  67. Sassen, Saskia (2001). The Global City: New York, London, Tokyo, 2nd edition. Princeton University Press. ISBN 0691070636.
  68. World's Most Economically Powerful Cities. Forbes (15 juli 2008). Gearchiveerd op10 april 2014. Geraadpleegd op12 september 2008.
  69. De 150 rijkste steden in de wereld in BBP in 2005, d.d. 11 maart 2007. Deze list is exclusief Taipei. Geraadpleegd op 3 juli 2007.
  70. NYC Business Climate - Facts & Figures. New York City Economic Development Corporation. Gearchiveerd op28 maart 2009. Geraadpleegd op1 september 2008.
  71. Wylde, Kathryn, "Keeping the Economy Growing",Gotham Gazette,23 januari 2006.Gearchiveerd op6 oktober 2008. Geraadpleegd op1 september 2008.
  72. Quirk, James."Bergen offices have plenty of space". Gearchiveerd op22 december 2007.,The Record (Bergen County), 5 juli 2007. Geraadpleegd op 5 juli 2007. "On Monday, a 26-year-old, 33-story office building at 450 Park Ave. sold for a stunning $1,589 per square foot, or about $510 million. The price is believed to be the most ever paid for a U.S. office building on a per-square-foot basis. That broke the previous record-set four weeks earlier-when 660 Madison Ave. sold for $1,476 a square foot."
  73. Electronic Finance: Reshaping the Financial Landscape Around the World (PDF). The World Bank (september 2000). Gearchiveerd op27 september 2008. Geraadpleegd op1 september 2008.
  74. Orr, James and Giorgio Topa, Challenges Facing the New York Metropolitan Area Economy (PDF). Current Issues in Economics and Finance - Second District Highlights. New York Federal Reserve (Volume 12, Number 1, januari 2006). Gearchiveerd op24 augustus 2008. Geraadpleegd op1 september 2008.
  75. abTentative Assessment Roll: Fiscal Year 2008 (PDF). New York City Department of Finance (15 januari 2007). Gearchiveerd op15 januari 2013. Geraadpleegd op1 september 2008.
  76. NYC Film Statistics. Mayor's Office of Film, Theatre, and Broadcasting. Gearchiveerd op27 december 2008. Geraadpleegd op1 september 2008.
  77. Currid, Elizabeth (2006). New York as a Global Creative Hub: A Competitive Analysis of Four Theories on World Cities.Economic Development Quarterly 20(4): pp. 330-350.ISSN:0891-2424.DOI:10.1177/0891242406292708.
  78. Telecommunications and Economic Development in New York City: A Plan for Action (PDF). New York City Economic Development Corporation (March 2005). Gearchiveerd op25 maart 2006. Geraadpleegd op19 juli 2006.
  79. Protecting and Growing New York City's Industrial Job Base (PDF). The Mayor's Office for Industrial and Manufacturing Business (januari 2005). Gearchiveerd op16 oktober 2011. Geraadpleegd op1 september 2008.
  80. More Than a Link in the Food Chain (PDF). The Mayor's Office for Industrial and Manufacturing Business (februari 2007). Gearchiveerd op22 juli 2011. Geraadpleegd op1 september 2008.
  81. Top 10 Consolidated Agency Networks: Ranked by 2006 Worldwide Network Revenue,Advertising Age Agency Report 2007 Index (25 april 2007). Geraadpleegd op 8 juni 2007.
  82. Media and Entertainment. New York City Economic Development Corporation. Gearchiveerd op16 februari 2009. Geraadpleegd op1 september 2008.
  83. "Ethnic Press Booms In New York City",Editor & Publisher,10 juli 2002. Gearchiveerd op24 maart 2009. Geraadpleegd op1 september 2008.
  84. The City of New York Mayor's Office of Film, Theater and Broadcasting (28 december 2005). 2005 is banner year for production in New York (gearchiveerd). Gearchiveerd op1 februari 2013.Persbericht. Geraadpleegd op1 september 2008.
  85. NYC Statistics. NYC & Company. Gearchiveerd op22 augustus 2009. Geraadpleegd op5 mei 2009.
  86. Statue of Liberty. New York Magazine. Gearchiveerd op3 oktober 2008. Geraadpleegd op1 september 2008.
  87. "Zero is grote trekpleister voor toeristen",RTL Nieuws, 9 september 2002
  88. NYC & Company, "NYC Statistics".Gearchiveerd op5 mei 2011. Geraadpleegd op5 mei 2009.
  89. Office of the New York State Comptroller, "2006 Annual Report on Local Governments", november 2006.Gearchiveerd op12 december 2006. Geraadpleegd op14 november 2006.
  90. New York State Board of Elections, "County Enrollment Totals",1 april 2006.
  91. Statement and Return Report for Certification: General Election 2005 (PDF). New York City Board of Elections (8 november 2005). Gearchiveerd op2 juni 2012. Geraadpleegd op1 september 2008.
  92. About Mike Bloomberg. The Official Site of Mike Bloomberg. Gearchiveerd op16 mei 2008. Geraadpleegd op1 september 2008.
  93. Karin Amatmoekrim, Hoe Nederland in de staat New York oefende met slavernij. De Correspondent (2018-04). Gearchiveerd op17 januari 2021.
  94. Recognizing Yunnan Province and Chongqing Municipality of the People's Republic of China as a "Sister City" with New York City nysenate.gov, 16 december 2012
  95. KL's Sister Cities poskod.my, 21 augustus 2013
  96. (Israel) Sister Cities Tel-Aviv.gov, 4 mei 2013
  97. High-rise Buildings of New York City. Emporis.com. Gearchiveerd op23 april 2007. Geraadpleegd op22 augustus 2008.
  98. Emporis Skyline Ranking. Emporis.com. Gearchiveerd op15 mei 2008. Geraadpleegd op16 juni 2008.
  99. About New York City. Emporis. Gearchiveerd op29 september 2007. Geraadpleegd op1 september 2008.
  100. Fischler, Raphael (1998). The Metropolitan Dimension of Early Zoning: Revisiting the 1916 New York City Ordinance.Journal of the American Planning Association 64(2).
  101. Plunz, Richar A. (1990). History of Housing in New York City: Dwelling Type and Change in the American Metropolis. Columbia University Press, "Chapters 3 [Rich and Poor] & 4 [Beyond the Tenement]". ISBN 0-231-06297-4.
  102. Lankevich (1998), pp. 82-83;Wilson, Rufus Rockwell (1902). New York: Old & New: Its Story, Streets, and Landmarks. J.B. Lippincott, p. 354.
  103. B. Diamonstein-Spielvoegel, Barbaralee (2005). The Landmarks of New York. Monacelli Press. ISBN 1-58093-154-5. See alsoWhyte, William H. (1939). The WPA Guide to New York City. New Press. ISBN 1-56584-321-5.
  104. Elliot, Debbie, Wondering About Water Towers. National Public Radio (2 december 2006). Gearchiveerd op19 november 2008. Geraadpleegd op1 september 2008.
  105. Hood, Clifton (2004). 722 Miles: The Building of the Subways and how They Transformed New York. Johns Hopkins University Press, pp. 175-177.
  106. Has the Music Scene Died in New York?. Gotham Gazette. Gearchiveerd op4 februari 2012. Geraadpleegd op7 september 2005.
  107. New York City's Radio Music Hall Recaptures Its Past. National Trust (18 oktober 2000). Gearchiveerd op8 februari 2006. Geraadpleegd op29 augustus 2005.
  108. About Lincoln Center, website Lincoln Center
  109. "ASK PLAYBILL.COM: Broadway or Off-Broadway-Part I",Playbill.com, juli 2008. Gearchiveerd op11 februari 2008. Geraadpleegd op8 februari 2008.
  110. "The Broadway League Announces 2007-2008 Broadway Theatre Season Results". livebroadway.com Press Release (28 mei 2008). Gearchiveerd op11 augustus 2012.
  111. "Broadway Season Statistics". The Broadway League. Gearchiveerd op4 januari 2009. Geraadpleegd op22 augustus 2008.
  112. League of Off-Broadway Theatres and Producers. Inc. & The Association of Theatrical Press Agents and Managers, Off-Broadway Minimum Basic Agreement. Gearchiveerd op17 november 2011. Geraadpleegd op14 december 2007.
  113. Off-Off-Broadway, Way Back When. Gearchiveerd op18 september 2008. Geraadpleegd op13 december 2007.
  114. Tourism in New York - New York Sports. Sprachcaffe. Geraadpleegd op24 februari 2009.
  115. School Enrollment by Level of School and Type of School for Population 3 Years and Over (MS Excel). New York City Department of City Planning (2000). Gearchiveerd op3 juni 2010. Geraadpleegd op1 september 2008.
  116. Private School Universe Survey. National Center for Education Statistics. Gearchiveerd op6 september 2008. Geraadpleegd op1 september 2008.
  117. https://web.archive.org/web/20061121164151/http://www.brookings.edu/es/urban/livingcities/newyork2.pdf
  118. abNation's Largest Libraries. LibrarySpot. Gearchiveerd op15 september 2008. Geraadpleegd op1 september 2008.
  119. "Why New Yorkers Last Longer",New York Magazine,13 augustus 2007.Gearchiveerd op12 april 2009. Geraadpleegd op31 mei 2009.
  120. Life Expectancy Of New Yorkers Increases Nearly Five Months In One Year: Press Release: Nyc Dohmh
  121. "New York City Sees Decline in Smoking",NPR,22 juni 2007.Gearchiveerd op27 december 2008. Geraadpleegd op24 februari 2009.
  122. New York-Presbyterian Univ. Hosp. of Columbia and Cornell - Best Hospitals
  123. Best Hospitals - US News and World Report
  124. HHC - Bellevue Hospital Center
  125. NHTS 2001 Highlights Report, BTS03-05 (PDF). U.S. Department of Transportation, Bureau of Transportation Statistics (2001). Gearchiveerd op21 september 2012. Geraadpleegd op1 september 2008.
  126. abcdThe MTA Network: Public Transportation for the New York Region. Metropolitan Transportation Authority. Gearchiveerd op3 april 2014. Geraadpleegd op1 september 2008.
  127. Pisarski, Alan, Commuting in America III: Commuting Facts (PDF). Transportation Research Board (16 oktober 2006). Gearchiveerd op24 augustus 2008. Geraadpleegd op1 september 2008.
  128. U.S. Census Bureau, American Community Survey 2006, Table S0802
  129. Table B08406. Sex of Workers by Means of Transportation for Workplace Geography - Universe: Workers 16 Years and Over. 2004 American Community Survey. United States Census Bureau. Gearchiveerd op11 februari 2020. Geraadpleegd op7 november 2008.
  130. About the MTA Long Island Rail Road. Metropolitan Transportation Authority. Gearchiveerd op22 juni 2003. Geraadpleegd op1 september 2008.
  131. Facts at a Glance (PDF). NJ Transit (2005). Gearchiveerd op18 januari 2009. Geraadpleegd op1 september 2008.
  132. New York City Taxi and Limousine Commission, "The State of the NYC Taxi",9 maart 2006.Gearchiveerd op8 augustus 2007. Geraadpleegd op18 februari 2007.
  133. George Washington Bridge turns 75 years old: Huge flag, cake part of celebration,Times Herald-Record, 24 oktober 2006. "The party, however, will be small in comparison to the one that the Port Authority of New York and New Jersey organized for 5,000 people to open the bridge to traffic in 1931. And it won't even be onwhat is now the world's busiest bridge for fear of snarling traffic." (gearchiveerd)
  134. (en)Pdf-document2005 AIRPORT TRAFFIC REPORT panynj.gov (gearchiveerd)
Mediabestanden
Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de paginaNew York City opWikimedia Commons.
Wikivoyage
Wikivoyage heeft een reisgids over dit onderwerp:New York City.
Etalagester
Dit artikel is op 28 juni 2009 indeze versie opgenomen in deetalage.
·Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet) ·Sjabloon bewerken
Grootste stedelijke agglomeraties van de Verenigde Staten (2020)

1. New York (22,5 mln) · 2. Los Angeles (18,6 mln) · 3. Chicago (10 mln) · 4. Washington D.C.-Baltimore (10 mln) · 5. San Jose-San Francisco (9,6 mln) · 6. Boston (8,3 mln) · 7. Dallas (8,2 mln) · 8. Houston (7,3 mln) · 9. Philadelphia (7,2 mln) · 10. Atlanta (6,9 mln) · 11. Miami (6,9 mln) · 12. Detroit (5,3 mln) · 13. Phoenix (5,1 mln) · 14. Seattle (5 mln) · 15. Orlando (4,2 mln) · 16. Minneapolis (4 mln) · 17. Cleveland (3,6 mln) · 18. Denver (3,6 mln) · 19. San Diego (3,3 mln) · 20. Portland (3,3 mln) · 21. Tampa (3,2 mln) · 22. Saint Louis (2,9 mln) · 23. Charlotte (2,8 mln) · 24  Salt Lake City (2,7 mln) · 25. Sacramento (2,7 mln) · 26. San Antonio (2,6 mln) · 27. Pittsburgh (2,6 mln) · 28. Columbus (2,5 mln) · 29. Kansas City (2,5 mln) · 30. Indianapolis (2,5 mln)

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=New_York_(stad)&oldid=70059707"
Categorie:
Verborgen categorieën:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp