New York (ook archaïschNieuw Jorck) is een van destaten van de Verenigde Staten. De standaardafkorting voor de "Empire State", zoals de bijnaam luidt, is NY. De hoofdstad isAlbany. De staat behoort tot de Midden-Atlantische en noordoostelijke regio's van deVerenigde Staten en is de op zes na dichtstbevolkte staat van het land. New York deelt zijn grenzen met de statenNew Jersey enPennsylvania in het zuiden enConnecticut,Massachusetts enVermont in het oosten. De staat heeft ook een maritieme grens met de staatRhode Island ten oosten vanLong Island. Verder grenst New York aan deCanadese provinciesOntario in het westen enQuebec in het noorden. Vaak verwijst men naar de staat metNew York State om onderscheid te maken met de gelijknamigestad New York, die dan alsNew York City wordt aangeduid.
New York (City) is de grootste stad van de staat en ook van de hele Verenigde Staten. Het staat historisch bekend als toegangspoort voor immigranten die de Verenigde Staten binnenkwamen viaEllis Island en ook vanwege zijn financiële, culturele en industriële status. Zowel de staat als de stad werden vernoemd naar Jacobus Stuart, de zeventiende-eeuwsehertog van York die later koningJacobus II van Engeland werd.
New York werd aan het begin van de zeventiende eeuw, toenNederlanders enFransen zich in de regio vestigden, bewoond door de inheemse volkenAlgonkin, deIrokezen en deLenni-Lenape. Het gebied werd voor het eerst officieel opgeëist doorHenry Hudson in 1609 waarna Nederlandse forten ter hoogte vanFort Oranje werden opgericht in 1614, niet ver van de huidige hoofdstad Albany. De Nederlanders koloniseerden de gebieden van Albany enManhattan in 1624 en deBritten annexeerden vervolgens Manhattan en de kolonie in 1664.
De grenzen van de Britse kolonie met de naamProvincie van New York waren in grote mate gelijk aan die van de huidige staat. Ongeveer een derde van alle veldslagen van deAmerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog vonden plaats in New York. De staat verklaarde zich onafhankelijk op 9 juli 1776 en bekrachtigde zijn grondwet in 1777. Op 26 juli 1788 ratificeerde de staat New York als 11e staat van de Verenigde Staten deAmerikaanse grondwet.
Het gebied van deAlgonkin, deIrokezen en deLenni-Lenape dat nu de staat New York heet, werd begin 17e eeuw door deNederlanders gekoloniseerd, dieFort Nassau en laterFort Oranje stichtten bij wat nuAlbany is. Zij stichtten ookNieuw-Amsterdam op het eilandManhattan. In 1664 kregen deEngelsen de macht, waarna zij Nieuw-Amsterdam omdoopten totNew York, ter ere van dehertog van York. Tijdens deDerde Engels-Nederlandse Oorlog was de kolonie van 1673 tot 1674 weer tijdelijk in Nederlandse handen.
New York was een van dedertien koloniën die in de18e eeuw in opstand kwamen tegen deBritse overheersing. Omdat de hoofdstad New York tijdens de opstand in Engelse handen bleef, werdKingston in 1777 de voorlopige hoofdstad van de opstandige kolonie New York.George Clinton werd de eerste gouverneur.
Op26 juli1788 werd New York formeel, als 11e, een staat van de Verenigde Staten.Bij de midterm verkiezingen van 6 november 1918 werd aan de (mannelijke) kiezers het voorstel voorgelegd, om het kiesrecht op deelstaatsniveau ook open te stellen voor vrouwen. Dit voorstel werd aangenomen. Ook werd de katholieke DemocraatAl Smith gekozen tot gouverneur.In 1932 werden inLake Placid, New York, de 3eOlympische Winterspelen gehouden.
De staat New York beslaat 141.205 km², waarvan 122.409 km² land. Het hoogste punt is de top van Mount Marcy op 1629 m bovenzeeniveau.
New York grenst in het noorden en westen aanCanada en de merenEriemeer enOntariomeer. In het zuiden grenst het aan de statenPennsylvania enNew Jersey, en in het oosten aanConnecticut,Massachusetts enVermont.
New York is rijk aan meren en rivieren. Het groteChamplainmeer vormt een gedeelte van de grens metVermont. De belangrijkste rivier is deHudson die in de staat ontspringt en bij de stad New York in deAtlantische Oceaan stroomt. Bekend zijn tevens deNiagarawatervallen op de grens met Canada. De belangrijkste eilanden zijnManhattan,Long Island enStaten Island.
| Verloop populatie |
|---|
| Jaar | Populatie | %± |
| 1790 | 340.120 | - |
| 1800 | 589.051 | 73,2% |
| 1810 | 959.049 | 62,8% |
| 1820 | 1.372.851 | 43,1% |
| 1830 | 1.918.608 | 39,8% |
| 1840 | 2.428.921 | 26,6% |
| 1850 | 3.097.394 | 27,5% |
| 1860 | 3.880.735 | 25,3% |
| 1870 | 4.382.759 | 12,9% |
| 1880 | 5.082.871 | 16,0% |
| 1890 | 5.997.853 | 18,0% |
| 1900 | 7.268.894 | 21,2% |
| 1910 | 9.113.614 | 25,4% |
| 1920 | 10.385.227 | 14,0% |
| 1930 | 12.588.066 | 21,2% |
| 1940 | 13.479.142 | 7,1% |
| 1950 | 14.830.192 | 10,0% |
| 1960 | 16.782.304 | 13,2% |
| 1970 | 18.236.967 | 8,7% |
| 1980 | 17.558.072 | -3,7% |
| 1990 | 17.990.455 | 2,5% |
| 2000 | 18.976.457 | 5,5% |
| 2006 | 19.306.183 | 1,7% |
In2000 telde New York 18.976.457 inwoners (134 per km²), waarmee het de derde staat qua inwoners is naCalifornië enTexas. De economie van New York is de tweede grootste van de VS na die van Californië. Het bruto product van de staat bedroeg in1999 755 miljard dollar.Landbouw en industrie zijn er niet onbelangrijk, maar New York - vooral de stad New York - is toch het meest bekend als financieel centrum van de wereld (zieNew York Stock Exchange enWall Street).
Omdat de wereldstad New York in het zuidelijkste deel van de staat zo verschillend is van de rest van de staat, wordt het gebied ten noorden van de stad vaakUpstate New York genoemd. Upstate New York is landelijker, dunner bevolkt en politiek gezien conservatiever dan de stad New York.
De belangrijkste steden in de staat zijnNew York,Buffalo,Rochester,Syracuse en de hoofdstadAlbany. Demilitaire academieWest Point bevindt zich in de gelijknamige plaats. De staat ligt in deEastern-tijdzone.
New York is een langzaam groeiende staat, met een hoogimmigrantengehalte. In New York is 15,8%Afro-Amerikaans, 14,4% heeft eenItaliaanse achtergrond, 14,2% eenLatijns-Amerikaanse (vaak alsLatinos aangeduid), 12,9% eenIerse en 11,1% heeft zijn wortels inEngeland.
De godsdienstige voorkeuren van de populatie in New York:
New York is onderverdeeld in 62county's.
Aan het hoofd van de uitvoerende macht van de staat New York staat een gouverneur, die direct gekozen wordt door de kiesgerechtigden in de staat. In 2010 isAndrew Cuomo van deDemocratische Partij verkozen tot gouverneur van de staat. Op 10 augustus 2021 maakte hij, na beschuldigingen van seksuele intimidatie, bekend af te treden. Twee weken later werd hij opgevolgd door plaatsvervangend gouverneurKathy Hochul, die daarmee de eerste vrouwelijke gouverneur van New York werd.[2]
De wetgevende macht bestaat uit hetVolksvergadering van New York (New York State Assembly) met 150 leden en deSenaat van New York (New York State Senate) met 62 leden.
.svg)
