Nepal (uitspr.:/ˈneːpɑl/), officieel deFederale Democratische Republiek Nepal (Nepalees: संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपाल,Sanghiya Loktantrik Ganatantra Nepāl), is een land inAzië, gelegen in deHimalaya tussenIndia enChina (Tibet). Het zuidelijke gedeelte van Nepal ligt op hetIndische subcontinent.
Nepal heeft een lange geschiedenis die teruggaat tot voor het begin van de christelijke jaartelling. Het is de geboorteplaats van deBoeddha.
In 1962 kreeg Nepal een nieuwe grondwet. De macht van de koning werd zeer uitgebreid en politieke partijen werden verboden. Daarvoor in de plaats kreeg Nepal hetPanchayatmodel, een partijloze "democratie", die volgens de koning beter bij de volksaard paste. Alle volwassenen moesten voortaan 15% van de partijloze leden voor de Nationale Panchayat (parlement) kiezen, terwijl de overige 85% van de leden door de koning werden benoemd. In 1972 volgdeBirendraMahendra op als koning. Na een volksopstand in 1990 schafte koning Birendra het Panchayatmodel af en voerde een democratische grondwet in. Sindsdien wordt Nepal geregeerd door deNepalese Congrespartij. In 1994-1995 stond een communist aan het hoofd van de regering.
In februari 1996 raakte het land verwikkeld in deNepalese Burgeroorlog. Op 1 juni 2001 werd het koningshuisbijna uitgeroeid door kroonprinsDipendra. Hij was boos op zijn ouders omdat die zijn keuze voor een echtgenote niet accepteerden. Daarom schoot hij zijn vader, koning Birendra, en zijn moeder, koningin Aishwarya, dood en vermoordde daarnaast een aantal andere leden van de koninklijke familie. Vervolgens schoot hij zichzelf neer. Hij overleed niet meteen, en terwijl hij incoma lag, werd hij tot nieuwe koning uitgeroepen. Drie dagen na de slachtpartij overleed hij alsnog, waarna zijn oom, de broer van zijn vader,Gyanendra Bir Bikram Shah Dev, de nieuwe koning werd. In 2002 trok koning Gyanendra tijdelijk de macht naar zich toe, maar herstelde later dat jaar dedemocratie.
Het land bleef ondertussen lijden onder de burgeroorlog. Met hun 10.000 tot 15.000 strijders bezetten demaoïstische opstandelingen meer dan 60% van Nepal. Hun grootste doel was om de koning Gyanendra af te zetten en een communistische natie te beginnen zoalsChina na de revolutie. Ondanks het feit dat Gyanendra veel buitenlandse steun genoot bleven de rebellen terrein winnen. Op 1 februari 2005 nam koning Gyanendra alle macht in handen en stelde de grondwet buiten werking. Hij ontsloeg minister-presidentSher Bahadur Deuba van deNepalese Congrespartij en nam zelf het premierschap op zich. De koning verweet Deuba dat hij niet in staat was de rust in het land te herstellen. Koning Gyanendra regeerde sindsdien als autoritair monarch, maar werd in 2006 gedwongen zijn macht op te geven. Op 21 november 2006 werd tussen de democratische regering en de maoïstische rebellen een vredesovereenkomst gesloten. De burgeroorlog had op dat moment meer dan tien jaar geduurd en aan meer dan 12.000 mensen het leven gekost.
In juni 2011 werd de laatstelandmijn in Nepal onschadelijk gemaakt en werd het land landmijnvrij verklaard.
Op 28 december 2007 stemde een overgrote meerderheid in het Nepalese parlement voor afschaffing van de monarchie. DeNepalese Grondwetgevende Vergadering besloot op 28 mei 2008 deze wet officieel in werking te stellen, waarmee hetKoninkrijk Nepal overging in de Democratische Federale Republiek Nepal. De democratie bracht echter een toename van de bureaucratie en corruptie. Het bestuursapparaat is een van de grootste en minst efficiente ter wereld. In 2015 kwam men, zeven jaar na de afschaffing van het koningshuis, eindelijk tot een nieuwe grondwet. Deze kon echter niet op universele steun rekenen: etnische groepen in de Terai voelden zich erdoor achtergesteld ten opzichte van de bergbewoners. Demonstranten blokkeerden in 2015 enkele maanden lang de grens met India, wat tot nijpende tekorten in brandstoffen en goederen leidde.
Een groot gedeelte van Nepal is bergachtig. Van de veertienbergtoppen boven 8000 meter in de wereld liggen er acht in Nepal, waaronder de hoogste berg ter wereld, deMount Everest, die op de grens metTibet (China) ligt. In het zuiden van het land langs de grens met India zijn de (veel) lager gelegen gebieden. Ongeveer 20% van de oppervlakte van Nepal is bruikbaar voor de landbouw. Van het zuiden naar het noorden kent Nepal drie zones, het laagland (de regio Terai) in het zuiden, heuvels en lage bergen in het centrum, en de Himalaya in het noorden.
Debotsing tussen deIndische plaat en hetEuraziatische continent, die begon in hetPaleogene tijdperk en nog steeds doorgaat, produceerde deHimalaya en het Tibetaanse Plateau. Nepal ligt volledig binnen dezebotsingzone, en ligt hiermee in de centrale sector van de Himalaya boog, over bijna een derde van de 2400 km lange Himalaya.
DeIndische plaat blijft bewegen in noordelijke richting ten opzichte van deEuraziatische plaat met een snelheid van ongeveer 45–50 mm per jaar. Gezien de grote omvang van de schollen van de aardkorst, is dit opmerkelijk snel, ongeveer twee keer de groeisnelheid van de menselijke vingernagels. De sterkeIndische plaat duikt onder de relatief zwakke Tibetaanse korst, de Himalaya omhoog duwend.
Op basis van een in 2014 gepubliceerde studie[6] over de Main Frontal Thrust komt een grote aardbeving gemiddeld elke 750± 140 en 870 ± 350 jaar voor in het oosten van de regio Nepal. Een studie uit 2015 vond een gat van 700 jaar tussen aardbevingen in de regio. De studie suggereert ook, dat als gevolg van de overdracht van tektonische spanning, deaardbeving tussen Nepal en Bihar in 1934 en deaardbeving in Nepal in 2015 zijn verbonden – hiermee een historisch aardbevingspatroon volgend.
Erosie van de Himalaya is een zeer belangrijke bron van sediment, dat via verschillende grote rivieren, de Indus, de Ganges en de Brahmaputra, naar de Indische Oceaan stroomt.
Door de grote hoogteverschillen kent het land veel uiteenlopendeklimaatgebieden, van een hooggebergteklimaat in de Himalaya tot een subtropisch klimaat langs de grens met India.
In het oosten van Nepal valt er ongeveer 2500 mm regen per jaar, in het midden rond Kathmandu ongeveer 1420 mm en in het westen ongeveer 1000 mm.
De bevolking van Nepal woont voornamelijk in de laaggelegen gebieden langs de grens met India en in de vallei rond Kathmandu. De gemiddeldelevensverwachting in Nepal is 66,16 jaar. De bevolking groeit met ongeveer 1,6% per jaar.[7]
Nepal kent vele kasten/etnische groepen waaronder deChhetri (17%), de Brahmanen (12%), de Magar (7%), de Tharu (7%), de Tamang (6%) en deNewah (5%).[8] Onder de Tibetaanse groepen in het noorden van Nepal bevinden zich deSherpa's, die bekend zijn als gidsen en dragers in het alpinisme.
De meerderheid van de bevolking (81,3%) belijdt hethindoeïsme. De grondwet bepaalt dat Nepal eenhindoekoninkrijk is, maar het hindoeïsme is niet ingesteld alsstaatsgodsdienst. Ook hetboeddhisme is er belangrijk: 9% van de bevolking hangt deze religie aan. Hiernaast hangt 4,4% van de bevolking deislam aan, 3,1% is aanhanger van het inheemsekirantgeloof[8] en 1,4% ischristen. Op 19 mei 2006 verklaarde het Huis van Afgevaardigden dat Nepal eenseculier land is, ook al bleef het wel het enige officiële hindoeland in de wereld.
De officiëletaal van Nepal is hetNepalees, dat door 44,6% van de bevolking wordt gesproken. De taal wordt in hetDevanagarischrift geschreven. Het Nepalees kent net als hetHindi zijn oorsprong in hetSanskriet.
Naast het Nepalees worden er nog meer dan honderd andere lokale talen endialecten gesproken, waaronder hetMaithili (11,7%), hetBhojpuri (6%), het Tharu (5,8%) en het Tamang (5,1%).[8]
Twee derde van de +5-jarigen is geletterd. De uitersten: in het districtKathmandu 86%, in het districtRautahat 42%.
De koning van Nepal was tot 1990 eenabsolute monarch. In dat jaar voerde koningBirendra na eenreferendum staatshervormingen door en vormde hij Nepal om tot eenparlementaire democratie. De moeilijkheden tussen de verschillende politieke partijen leidden echter tot eenburgeroorlog. De laatste koning,Gyanendra, kwam in 2001 aan de macht na eendramatische schietpartij in het koninklijk paleis, waarbij koning Birendra en andere edelen om het leven kwamen. Gyanendra probeerde meer macht naar zich toe te trekken en hoopte zo effectiever de opstand en andere problemen te kunnen aanpakken. Op 5 februari 2005 nam hij na een periode van grote schendingen van demensenrechten in Nepal alle macht in handen. Daarbij nam hij ook het premierschap op zich. Op 18 mei 2006 ontnam het parlement hem zijn gezag over het leger, zijn juridische immuniteit en zijn vrijstelling van het betalen van belasting. Volgens toenmalig premierKoirala weerspiegelde deze uitspraak, die unaniem werd aangenomen, de stemming onder het volk. Gyanendra verloor ook zijn formele positie als staatshoofd. De termZijner Majesteits regering werd vervangen doorde Nepalese regering. De koning trad terug na wekenlange straatprotesten. Ook buurlandIndia drong erop aan dat hij het veld zou ruimen.
Sinds 28 mei 2008 is Nepal, na een besluit van het parlement, eenrepubliek.[9]
Het laatste staatshoofd van het koninkrijk Nepal, van juni 2001 tot mei 2008, waskoning Gyanendra. Nadat Nepal in 2008 een republiek was geworden werd de post vanpresident in het leven geroepen om als staatshoofd te dienen.Ram Baran Yadav (arts, voormalig minister van Gezondheidszorg) werd dat jaar verkozen tot de eerste president van de republiek Nepal.[10]
Het presidentschap van Nepal is vooral eenceremoniële functie.[11] Wel speelt de president een rol bij de vorming van een regering en benoemt hij de premier.[10] De president wordt gekozen door het parlement.
Het huidige staatshoofd van Nepal is sinds maart 2023 presidentRam Chandra Poudel.
De premier van Nepal is sinds december 2022Pushpa Kamal Dahal (alias Prachanda) van deVerenigde Communistische Partij van Nepal. Hij bekleedde het premierschap al twee keer eerder (2008–2009, 2016–2017). Naast leden van zijn eigen partij telt zijn kabinet ook ministers van demarxistisch-leninistisch Communistische Partij, de Nationale Onafhankelijke Partij (Rastriya Swatantra Party), de Nationale Democratische Partij (Rastriya Prajatantra Party) en de Publieke Opinie Partij (Janamat Party).
Sinds het einde van de jaren 40 bestaat de politiek in Nepal uit drie verschillende politieke stromingen:
Congres: DeNepalese Congrespartij is een gematigd socialistische partij, waarin de familie Koirala veel invloed heeft, zoals de voormalige premierGirija Prasad Koirala. Was vroeger een voorstander van een constitutionele monarchie in het land, maar sinds het einde van deburgeroorlog heeft de partij het idee geaccepteerd van de vorming van een republiek.
Communisten: De Communistische Partij van Nepal werd in1949 opgericht, maar viel later uiteen in een gematigde partij, genaamd deCommunistische Partij van Nepal (Verenigd Marxistisch-Leninistisch), en een radicale partij, genaamd de Communistische Partij van Nepal (Eenheidscentrum). De Communistische Partij van Nepal (VML) werd een dominante politieke partij in het parlement. De Communistische Partij van Nepal (EC) viel in1994 uiteen, waaronder deCommunistische Partij van Nepal (maoïstisch). Deze partij werkte voor het einde van de burgeroorlog buiten het parlementair systeem, maar neemt sinds het einde actief deel aan het parlementair systeem.
Nepal is staatkundig onderverdeeld in 7provincies, die op hun beurt onderverdeeld zijn in75 districten.Op het laagste bestuurlijke niveau zijn er 3915dorpscommissies en 58steden, waaronder 4sub-metropolitaanse en 1metropolitaanse stad.
Landbouw is de belangrijkste sector van de economie. Deze verschaft werk aan bijna 80% van de bevolking. De waarde van de landbouw bedraagt ongeveer 40% van hetbnp. De productie in de landbouw stijgt met ongeveer 5% per jaar, wat meer is dan de bevolkingsgroei van 1,596%.
De industrie verwerkt voornamelijk landbouwproducten zoalsjute,suikerriet,tabak engraan. De productie vantextiel entapijten kent een snelle groei. Bijna 80% van de waarde van de export bestaat uit industriële producten. De waarde van de industrie bedraagt ongeveer 22% van het bnp. Nepal heeft een vrij kleinedienstensector, er zijn veel meer mensen die in deprimaire sector werken.
Hettoerisme vormt een belangrijke bron van inkomsten voor het land. De toeristen worden voornamelijk getrokken door de relatieve ongereptheid van het land en de Himalaya. Trekken in de Himalaya is voor veel toeristen een van de voornaamste redenen om naar Nepal te gaan. Het toerisme is ook een van de weinige sectoren waarin buitenlandse investeringen plaatsvinden.
Op 25 apr 2014 werd door deNPO de aflevering "Nepal"[15] uitgezonden, uit de 6-afleveringen-reeks "Peter R. over de grens", waarinPeter R. de Vries "stuit op bizarre uitwassen, waarbij kinderen worden weggegeven of verkocht door hun straatarme ouders om vervolgens stelselmatig te worden uitgebuit door welgestelde burgers."
De tijdrekening in Nepal geschiedt volgens eenmaankalender.
Uit het gebied van de Gurungs komen de beroemdeGurkhasoldaten die bij het Britse leger dienen. Zij staan bekend als zeer trouw en blijven overeind tijdens de erbarmelijkste omstandigheden.
Nepal is het enige land ter wereld met een niet-rechthoekige of vierkante vlag.
