| Nederlandse Top 40 | ||||
|---|---|---|---|---|
| Diskjockey | Domien Verschuuren (sinds 4 januari 2019) | |||
| Type programma | hitlijst | |||
| Uitzendingen | ||||
| Tijdstip | vrijdag: 14.00-18.00 uur zaterdag: 15.00-18.00 uur (samenvatting) | |||
| Zender | Radio Veronica (1965-1974) Radio Mi Amigo (1974) Hilversum 3 /Radio 3 (1974-1993) Radio 538 (1993-2018) Qmusic (2019-heden) | |||
| Periode | 1965-heden | |||
| ||||
DeNederlandse Top 40 is een Nederlandse wekelijksehitlijst die door de zeezenderRadio Veronica werd geïntroduceerd. Op zaterdag 2 januari 1965 verscheen de eerste Top 40;I Feel Fine van deBeatles stond toen op nummer één. Het programma over de actuele lijst wordt sinds vrijdag 4 januari 2019 uitgezonden door de Nederlandse commerciële radiozenderQmusic.
De Top 40 was niet de eerste Nederlandse hitparade. Al lang voor 1965 stelden diverse instanties hitlijsten samen, waaronder het bladElsevier en het radioprogrammaTijd voor Teenagers. Sommige van die lijsten werden niet altijd wekelijks samengesteld: de hitparade vanElsevier verscheen bijvoorbeeld maandelijks. En op de radio presenteerdePete Felleman al in 1949 een hitparade.
Joost den Draaijer was de initiatiefnemer van de Top 40 inNederland. In november 1964 was hij op studiereis in deVerenigde Staten. Hij kwam terug met een idee: volgens hem had Radio Veronica een eigen hitparade nodig. Hij wist de directie van de zeezender te overtuigen met deze hitlijst te beginnen.
Met ingang van 2 januari 1965 was deze lijst iedere zaterdagmiddag tussen 14.00 en 16.00 uur te beluisteren via Radio Veronica. Den Draaijer was ook de eerste presentator van deze hitparade, die in gedrukte vorm verscheen vanaf 9 januari 1965.
De Top 40 heette in het begin nog "Nederlandse Hitparade", dat op 21 mei 1966 werd omgedoopt in "Veronica Top-40". De uitzending van deze wekelijkse lijst met de 40 populairste platen van Nederland groeide in de loop der jaren uit tot (een onderdeel van) "De nationale zaterdagmiddaggebeurtenis", waarvan ook deTipparade met deAlarmschijf deel uitmaakten. Het programma bleek zó succesvol, dat op de op maandag 11 oktober 1965 opgerichte publieke concurrentHilversum 3, deVPRO in 1967 een eigen top 20 begon die uitgroeide tot deHilversum 3 Top 30, laterDaverende Dertig,Nationale Hitparade enMega Top 50 (van 1997 tot 2002 ook onder de naam Mega Top 100).
De laatste vanaf dezeezender Radio Veronica uitgezonden Veronica Top 40 ging de ether in op zaterdagmiddag 31 augustus 1974, "the day the music died" (de dag dat de muziek stierf), toen de zeezenders moesten stoppen met hun uitzendingen. De exploitatie van de Top 40 werd daarop overgenomen door de op 7 september 1974 opgerichte Stichting Nederlandse Top 40, opgericht doorLex Harding enRob Out. Op de vier zaterdagmiddagen van september 1974 en ook op zaterdagmiddag 5 en 12 oktober 1974 werd de Top 40 uitgezonden op de zeezenderRadio Mi Amigo (dat was doorgegaan met uitzenden, hierbij de "anti-Veronicawetten" negerende) met presentatie doorFrans van der Drift. Daarna, vanaf donderdag 3 oktober 1974, nam deTROS de uitzendingen van de Tipparade (van 14:00 tot 16:00 uur) en de Top 40 (van 16:00 tot 18:00 uur) over (metdj'sHugo van Gelderen enFerry Maat). De TROS haalde de tiplijst, de hitlijst en de hittipAlarmschijf als A-omroep naarHilversum 3, met tussen 3 oktober 1974 en 20 mei 1976 mega-luistercijfers voor de Tipparade en vanaf dan de Nederlandse Top 40 tijdens "De nationale donderdagmiddaggebeurtenis" op Hilversum 3.
Volgens een podcast-interview dat oud-TROS-djFerry Maat op 27 februari 2018 gaf aan eveneens oud-TROS-djPatrick Kicken voor het platformSpreekbuis, luisterden tussen 3 oktober 1974 en 20 mei 1976 op de TROS donderdag zo een 3,5 tot 4 miljoen luisteraars naar de Nederlandse Top 40 opHilversum 3 en heeft daarmee (samen met een uitzending van deNationale Hitparade in 1977 door deNOS) het absolute luistercijfer record op de Nederlandse radio in handen.
Vanaf zaterdag 3 januari 1976 werd de Top 40 als herhaling nogmaals uitgezonden viaHilversum 2, waarbij het laatste uur ook op de FM was te ontvangen (omdat de FM-zender Hilversum 4 vanaf dat tijdstip ophield met uitzenden, werd vanaf dat tijdstip deze zender gekoppeld aan de zender van Hilversum 2).
Als aspirant-omroep (sinds 1 januari 1976) kreeg Veronica (in de vorm van deVOO) de Tipparade, de Nederlandse Top 40 en de Alarmschijf op Hemelvaartsdag 27 mei 1976 weer terug van de TROS (de TROS ging vanaf deze datum de zeer goed beluisterde en populaireTROS Europarade en dePolderpopparade op de donderdagmiddag uitzenden). Vanaf dan werd de Top 40, beginnende op 28 mei 1976, iedere vrijdagavond (in een tijdsbestek van slechts één uur en in een overzicht) uitgezonden door Veronica op Hilversum 3 (tegenwoordig NPO 3FM geheten) en gepresenteerd door Lex Harding. Nadat Veronica in oktober 1978 de C-status had bereikt, verschoof de Top 40-uitzending vanaf 6 april 1979 naar de vrijdagmiddag en was er meer tijd voor beschikbaar, nu van 15:30 tot 18:00 uur, met van 14:00 tot 15:20 uur de Tipparade met Bart van Leeuwen. Bij het bereiken van de B-status in mei 1982 werd vanaf 8 oktober 1982 de volledige Nederlandse Top 40 nu op vrijdagmiddag tussen 15:00 en 18:00 uur uitgezonden op Hilversum 3, gepresenteerd doorLex Harding, voorafgaand vanaf 13:00 uur door deTipparade metBart van Leeuwen. Dit zou ook zo blijven tot 1 december 1985, toen in Hilversum de zenderprofilering en herindeling/schema's van de publieke radiozenders werd ingevoerd en de naam van de nationale publieke popzender werd veranderd inRadio 3. Veronica kreeg door het bereiken van de A-status vanaf 6 december 1985de Volle Vrijdag op Radio 3 toebedeeld.
Vanaf vrijdag 6 april 1979 tot en met de laatste uitzending op Radio 3 op zaterdag 18 december 1993 behoorde de Nederlandse Top 40, in Veronica-zendtijd bij de publieke omroep, steevast tot de best beluisterde programma's op de Nederlandse radio met gemiddeld 3 miljoen luisteraars.
Lex Harding zou de Nederlandse Top 40 op Radio 3 nog blijven presenteren tot en met vrijdag 12 mei 1989 (zijn laatste uitzending presenteerde Harding via een satelietverbinding met Hilversum vanuit zijn villa op Curaçao). Vanaf de week erna namErik de Zwart de presentatie van de hitlijst over. Hij zou dat doen tot de laatsteVolle Vrijdag op Radio 3 werd uitgezonden op 2 oktober 1992. Door het invoeren van de nieuwe horizontale programmering op het vanaf dan eveneens vernieuwde Radio 3 verhuisde de vaste uitzenddag van Veronica per 10 oktober 1992 naar de zaterdag, waar de Top 40 nu tussen 14:00 en 17:00 uur werd uitgezonden. Omdat Erik de Zwart na het presenteren van zijn laatste uitzendingen op zaterdag 31 oktober 1992 met een groot deel van het Veronica Radio 3 dj-team vertrok naar het net opgerichte Radio 538, nam per zaterdag 7 november 1992Gijs Staverman de presentatie van de Nederlandse Top 40 op Radio 3 over. Hij zou de hitlijst tot en met zaterdag 18 december 1993 presenteren.
Op 2 juli 1977 bestond de Top 40 12½ jaar en ter gelegenheid van dit jubileum werd doorHans van Hemert de studiogroepVeronica Unlimited bij elkaar gebracht die met het nummerWhat kind of dance is this de tweede positie bereikte. In 1983 wasBlue Monday vanNew Order de eerste plaat die alleen als 12-inch de Nederlandse Top 40 behaalde.[1]
Op vrijdag 13 april 1984 werd de duizendste Top 40 uitgezonden opHilversum 3. In deze extra lange jubileum uitzending van 13:00 tot 18:00 uur waren diverse dj's die de hitlijst ooit presenteerden te gast, te wetenJoost den Draaijer,Lex Harding,Bart van Leeuwen,Ferry Maat en toentertijd invallerErik de Zwart.
In januari 1993 besloten de publieke omroepen op Radio 3 nog maar één hitlijst uit te gaan zenden, om een einde te maken aan de veelheid aan hitlijsten op die zender. De lijst die overbleef was deMega Top 50 (tegenwoordig 3FM Mega Top 30), (aanvankelijk vanaf zondag 7 februari 1993 alsTop 50, vanaf 6 maart 1993 hernoemd naarMega Top 50) uitgezonden door de TROS op de zondagmiddag tussen 15:00 en 19:00 uur en gepresenteerd doorDaniël Dekker enMartijn Krabbé, vanaf zaterdag 1 januari 1994 doorVeronica, in samenwerking metTROS Radio 3 en gepresenteerd doorGijs Staverman en met als eindredacteur TROS-djDaniel Dekker, nu uitgezonden tussen 14:00 en 17:00 uur. De Top 40 verhuisde per vrijdag 18 juni 1993 naarRadio 538, waar de hitlijst t/m 28 december 2018 werd uitgezonden.
Op zaterdag 11 december 1993 presenteerde Gijs Staverman voor de laatste maal (uit vrije wil) de Nederlandse Top 40 bij Veronica op de frequenties van Radio 3. De Nederlandse Top 40 was inmiddels sinds vrijdag 18 juni 1993 ook te horen op Radio 538. Radio 3 vond dit belachelijk en wilde daarom stoppen met de uitzending. De Stichting Nederlandse Top 40 diende echter een kort geding hier tegen in wegens contractbreuk. De rechter gaf de stichting gelijk en daarom moest op zaterdag 18 december 1993 nog een Top 40 uitgezonden worden door Radio 3. Ook in deze laatste uitzending was Staverman de presentator.Tot slot was de lijst ook nog korte tijd te horen geweest op Happy RTL-radio met presentatorBart van Leeuwen.
Op televisie was de Top 40 vanaf zaterdag 9 april 1988 te zien bij het publieke Veronica, waar het programma achtereenvolgens werd gepresenteerd doorJeroen van Inkel,Erik de Zwart enGijs Staverman. Vanaf oktober 1993 verhuisde de tv-versie naar het toen net gestarte commerciëleRTL 5, waarTim Immers enAnnette Barlo de lijst presenteerden. In januari 1996 verhuisde de lijst naarSBS6 voor de tv-uitzendingen (gepresenteerd doorBart Ettekoven en later doorJeroen Nieuwenhuize). Vanaf 1999 was de Top 40 te zien opTMF (met in 2003 een korte uitstap naarMTV), waar achtereenvolgensErik de Zwart enJeroen Nieuwenhuize de lijst presenteerden. Later in 2013 keerde de lijst terug op televisie, maar dan op 538 TV met Jeroen Nieuwenhuize als presentator.
Op 22 juni 2018 stopte Nieuwenhuize na twaalf jaar met het presenteren van de radio-uitzending van de Top 40, om te worden opgevolgd doorIvo van Breukelen.
Op 24 september 2018 maakte Talpa Radio bekend dat de Top 40 vanaf november 2018 niet meer op Radio 538 zou worden uitgezonden, vanwege mislukte gesprekken met de Stichting Nederlandse Top 40.[2] De Stichting Nederlandse Top 40 spande vervolgens een rechtszaak aan en dwong Radio 538 om de lijst tot het einde van het jaar 2018 uit te zenden. De Stichting Nederlandse Top 40 won deze rechtszaak. Op vrijdag 28 december 2018 was de laatste Top 40 te horen op Radio 538. Sinds 4 januari 2019 is de lijst te horen opQmusic.[3]
Op vrijdag 13 januari 2023 werd de drieduizendste Top 40 uitgezonden op Qmusic.[4][5]
De Top 40 startte op 2 januari 1965 als "Nederlandse Hitparade". Na één jaar werd de lijst omgedoopt tot Veronica Top 40. Toen Radio Veronica op 31 augustus 1974 zijn uitzendingen vanaf zee moest staken, ging de lijst vanaf donderdag 3 oktober 1974 inTROS-zendtijd opHilversum 3 verder onder de naam Nederlandse Top 40. Dit zou ook zo blijven vanaf 28 mei 1976, toen Veronica als publieke omroep de hitlijst weer zelf ging uitzenden op Hilversum 3 en vanaf 6 december 1985 op vanaf dan Radio 3.
Vanwege sponsoring heeft de hitlijst ook wel bekendgestaan als deRabo Top 40 (1993-2000),Wanadoo Top 40 (2001-2003) enMedia Markt Top 40 (2011-2018).[6][7]
Vanaf vrijdag 4 januari 2019 heet de hitlijst weer Nederlandse Top 40.
Van september 1974 tot eind 2006 was de samenstelling van de Top 40 in handen van de Stichting Nederlandse Top 40 enGfK Mega Charts. Sinds begin januari 2007 worden Top 40 en Tipparade samengesteld doorSoundAware, onder toezicht van een bestuurslid van de Stichting Nederlandse Top 40.[8]
Bij de start van de Top 40 in 1965 gaven de singleverkopen (en later ook de cd-verkopen) een betrouwbaar beeld van de populariteit van de hits in de leeftijdsgroep 13 tot 35 jaar. Tot 1999 werd de Top 40 wekelijks samengesteld alleen op basis van de verkoopcijfers. Van februari 2014 tot en met december 2018 werden alleen nog de winkelverkoopcijfers vanMedia Markt meegenomen.
Sinds de Top 40 van 7 mei 2005 werden legaalgedownloade singles ook in de samenstelling van de Top 40 meegewogen. De downloadcijfers zouden makkelijk te manipuleren zijn en gaven uiteraard slechts een representatief beeld van het legale downloadgedrag. Omdat streaming in populariteit toenam, is in februari 2014 ook besloten om downloads helemaal niet meer mee te nemen in de samenstelling.
Net als andere grote hitlijsten in Nederland (de 538 Top 50 en de inmiddels opgeheven Mega Top 30), maar in tegenstelling tot deB2B Single Top 100, teltairplay ook mee in de samenstelling: hoe vaker een plaat op de radio gedraaid wordt, hoe hoger deze in de Top 40 staat. Sinds de Top 40 van 10 juli 1999 wordt airplay meegeteld. Om te voorkomen dat één bepaald radiostation een te groot stempel op de lijst zou kunnen drukken, telt de Top 40 de airplay gewogen mee van NPO Radio 1, NPO Radio 2, NPO 3FM, NPO Radio 5, NPO FunX, Radio 538, Radio Veronica, Radio 10,Qmusic,Sky Radio,SLAM! en100% NL. De Top 40 kent dus een andere weging van airplay dan de 3FM Mega Top 30 en de 538 Top 50. De airplay- en luistercijfergegevens worden aangeleverd door het Kijk- en Luisteronderzoek (KLO).
Vanaf 2017, week 40, brengt de Stichting Nederlandse Top 40 drie nieuwe hitlijsten: de Airplay Top 40, de Global Top 40 en de Streaming Top 40. De Stichting Nederlandse Top 40 komt met de nieuwe hitlijsten om meer inzicht te geven in de consumptie van muziek.
“De muzieksamenstelling van radiostations is gebaseerd op gedegen en diepgaand onderzoek naar de muzikale voorkeur van de luisteraar. De uitkomsten daarvan vertalen zich in afspeelmomenten op de radio en tonen muziekconsumptie vanuit een ander perspectief; zichtbaar in de Airplay Top 40 die iedere dinsdag gepubliceerd zal worden”, aldus De Zwart.
Sinds februari 2014 wordenstreaminggegevens vanSpotify,Deezer enJuke meegenomen.
Erik de Zwart, voorzitter van de Stichting Nederlandse Top 40, ziet dat er een steeds grotere diversiteit is ontstaan in de manier waarop muziek wordt geconsumeerd: "We zien dat streaming de afgelopen jaren een enorm hoge vlucht heeft genomen en een bijzondere dynamiek laat zien. Die beweging gaan we nu iedere donderdag laten zien in een hitlijst die is gebaseerd op de actualiteit van de belangrijkste streamingplatformen."
Op 1 november 2008 werd ook het CMO (Continu Muziek Onderzoek) onderdeel van de wekelijkse samenstelling van de 40 populairste liedjes. Onderzoeksbureau DVJ Insights verzorgde het CMO. Het mat wekelijks de muziekvoorkeur van 200 (steeds wisselende) deelnemers tussen de 13 en 39 jaar aan een muziekpanel, representatief voor de Nederlandse bevolking, waarbij het ging om liedjes die niet ouder waren dan tien weken. Het bestuur van de Stichting Nederlandse Top 40 besloot tot deze stap omdat:
Sinds 1 januari 2016 wordt consumentenonderzoek niet meer meegeteld in de samenstelling van de Top 40.
Sinds de lijst van 10 januari 2015 telt de Top 40 ooksociale media mee bij de samenstelling, namelijk de dienstenTwitter,Facebook,Instagram enYouTube. Alle onderzoeksresultaten worden wekelijks verzameld door SoundAware.[9]
Door de jaren heen is er altijd kritiek geweest op de manier van samenstellen van de Top 40.[bron?] Zo vindt men dat airplay te zwaar wordt meegewogen.[bron?] Ook zou het moeilijker zijn om de hits van nu te vergelijken met de hits van vroeger (in, bijvoorbeeld, een aller tijdenlijst). De aanpassingen in de samenstelling van de Nederlandse Top 40 zouden moeten leiden tot een beter en natuurgetrouwer beeld van de muzikale voorkeur van het jongere deel van de Nederlandse bevolking.
In de lijst wordt met een zogenaamde "stip" aangegeven welke platen zich snel omhoog bewegen. Een stip wordt gegeven aan hits die:
Sinds de lijst van 20 augustus 1983 worden - naast stipnoteringen - ook superstipnoteringen toegekend aan hits die:
In het verleden werd de hoogste binnenkomer aangeduid als "klapper van de week".
Sinds 2012 gelden er geen specifieke regels meer voor de hitlijst. Op elk van de onderstaande regels, die daarvoor wel golden, is in dat jaar wel een of meer uitzondering(en) gemaakt:
Re-entry's kwamen sinds 2005 niet meer voor. TotMichael Jackson in 2009 overleed. Sindsdien kwamen re-entry's alleenpostuum voor, maar vanaf 2012 zijn 'normale' re-entry's vaker voor gaan komen.
Sinds 4 januari 2019 is de Nederlandse Top 40 elke vrijdagmiddag van 14.00 tot 18.00 uur te beluisteren op de Nederlandse commerciële radiozenderQmusic en wordt gepresenteerd doorDomien Verschuuren. Naast de 40 populairste platen bevat het programma enkele vaste onderdelen. Zo wordt rond 15.50 uur deAlarmschijf van de komende week bekendgemaakt, die door Qmusic wordt gekozen,[10] en wordt er geregeld een 'tip voor de top' gedraaid, vaak afkomstig uit deTipparade.
Op zaterdag wordt de lijst, zonder de vaste onderdelen, in de herhaling uitgezonden door Stephan Bouwman van 15.00 tot 18.00 uur.
Sinds 2 januari 2019 presenteertDomien Verschuuren elke maandag t/m donderdag om 18.00 uur (sinds 1 januari 2025 om 18.30 uur) opQmusic de Top 40-update. Hierin zijn vier op dat moment populaire platen te horen. De Top 40-update wordt gebaseerd op de lijst van de afgelopen week, actuele onderwerpen en nieuwe muziek.
N.B.: invallers worden hier niet vermeld.
Radio Mi Amigo zond de Top 40 tot en met 1978 elke zondagmiddag uit. Waar er bij de publieke omroep slechts één uur zendtijd per week beschikbaar werd gesteld voor de Top 40, kon Radio Mi Amigo de lijst volledig uitzenden. Dit was echter niet legaal.

Vanaf de tweede uitzending, op 9 januari 1965, was de Top 40-lijst ook wekelijks in gedrukte vorm (het gedrukte exemplaar) bij veel platenwinkels verkrijgbaar. In 2003 werd hiermee gestopt vanwege de hoge kosten. Van 2 september 2005 tot en met 31 mei 2008 werd de Top 40 in een wekelijkse uitgave van deFree Record Shop opgenomen, waarbij ook de samenstelling werd gewijzigd: alleen singleverkopen van de Free Record Shop Holding (FRS, Van Leest en Fame) werden nog meegeteld. Op 31 mei 2008 verscheen de Top 40 voor het laatst in het FreeChartsexemplaar. De publicatie ervan was stopgezet na het opzeggen van de overeenkomst tussen Free Record Shop en Stichting Nederlandse Top 40. Met ingang van augustus 2008 verscheen weer wekelijks een gedrukt exemplaar (met de Tipparade op de achterkant) dat in de winkels vanMusic Store verkrijgbaar was t/m oktober 2010 (juni en juli 2008 werden later nagedrukt). Vanaf 22 januari 2011 was het gedrukte exemplaar wekelijks te verkrijgen in alle filialen van Media Markt, totdat zij geen sponsor meer waren. Sinds 2019 is het gedrukte exemplaar alleen te verkrijgen door middel van een abonnement viaMuseum RockArt.
Vanhet gedrukte exemplaar van 26 december 1970 (Kersteditie genoemd) is bekend dat er twee versies bestaan, de ene met normale Alarmschijfsymbolen, de ander met kerstkaarsen in plaats van de gebruikelijke Alarmschijfsymbolen. Het andere opmerkelijke feit van deze lijst is dat deze geheel identiek is aan de week daarvoor. Het commentaar onder aan deze Top 40-lijst liet daar ook geen twijfel over bestaan: "Kerstmis valt dit jaar op de piekdagen in platenverkoop, wij hebben daarom de Top-40 ongewijzigd gelaten." Ook deTipparade van die week was ongewijzigd gelaten.
Van 1976 tot en met 1990 zijn door EMI jaarlijks de verzamelalbumsHet beste uit de Top 40 van het jaar op vinyl dubbel-lp uitgebracht. Het album van 1989 was eenmalig een drie-dubbel-lp. Vanaf 1986 tot en met 1995 en in 2002, 2007, 2008 en de laatste in 2009 zijn de verzamelalbums o.a. door EVA (EMI, Virgin en Ariola), Arcade, RPC Entertainment en Universal op cd uitgebracht.
De begintune van het programma met de Top 40 is afkomstig uit het nummerBlue Tango van het orkest van Sid Ramin, gecomponeerd door Leroy Anderson en Mitchell Parish. Het eind van dit nummer werd voor de tune aan de eerste minuut van Blue Tango geplakt. Nog steeds zijn er delen uit deze tune herkenbaar in de huidige versie, die overigens meer beat heeft gekregen.
De uitzending van de Nederlandse Top 40 op de vrijdagmiddag, destijds Radio 538, is in 2009 onderscheiden met eenMarconi Award voor het beste radioprogramma in Nederland van het afgelopen jaar.
Almere heeft een eigen Top 40 Plein. Dit was een cadeau van de gemeente aan de Stichting Nederlandse Top 40, omdat de Top 40 op 2 januari 2005 precies veertig jaar bestond. Op die dag werd het straatbord officieel onthuld door de Almeerse burgemeesterAnnemarie Jorritsma en djErik de Zwart. Die laatste presenteerde de hitlijst zelf jarenlang op zowel de publieke radio (Hilversum 3 en Radio 3) en televisie (Nederland 2) en de commerciële radio (Radio 538) en televisie (TMF). Het Top 40 Plein ligt in de Almeerse Muziekwijk.
Naar aanleiding van deEre-Zilveren Reissmicrofoon die de Top 40 in 2021 kreeg, werd het radioprogramma in juni 2023 met twee glasplaten geëerd in de Wall of Fame van Beeld & Geluid in Hilversum.[11] Op de twee glasplaten staan "Mister Top 40" Erik de Zwart en oprichter Willem van Kooten.