| Mond | ||||
|---|---|---|---|---|
| Os | ||||
 | ||||
Schets van de mondholte uitChirurgie et Médecine Ambroise Paré, 1652 | ||||
| Gegevens | ||||
| Orgaanstelsel | spijsverteringsstelsel | |||
| ||||
Demond van demens is eenorgaan in de vorm van een holte in hethoofd, dat de belangrijkste ingang van hetmaag-darmstelsel vormt.Voedsel endrank komen normaal gesproken door de mond hetlichaam in. Hetovereenkomstige orgaan dat bij de meestedieren aanwezig is, wordt vaakbek genoemd.
Delippen enwangen vormen de uitwendige afgrenzingen van de mond. Aan de binnenzijde hiervan ligt de mondholte, daarin zittentanden. De mondholte wordt ook welcavum oris genoemd. Deze geheel metslijmvlies,mucosa, beklede holte wordt aan de bovenzijde door hetverhemelte begrensd, aan de onderkant door demondbodem en aan de beide zijkanten door hetwangslijmvlies. Gehemelte en verhemelte zijn synoniem,Latijn:palatum. De slijmvliezen aan de binnenzijde van de wangen bevatten tevens deoorspeekselklier,glandula parotis, en de wangkauw- ofmasseterspier.
Deboven- enonderkaak, de beide tandenbogen, liggen voorin de mondholte en zijn eveneens met slijmvlies bekleed. Hierin bevinden zich hettandvlees en detandkassen, met daar weer detanden enkiezen in. Dit alles bij elkaar vormt hetgebit en zorgt ervoor dat wij kunnenkauwen.
De mondholte wordt aan de bovenzijde wordt door het harde enzachte verhemelte van deneusholte afgegrensd. In de mondbodem, die de onderkaak verbindt met hettongbeen, bevinden zich eerst de plica sublingualis en caruncula sublingualis en daaronder tweespeekselklieren, deonderkaakspeekselklier en deondertongspeekselklier. Detong zit direct boven de mondbodem. Dit is een van voren geheel beweeglijk orgaan dat onder meer een centrale rol speelt bij hetproeven en dearticulatie vanspraakklanken, grotendeels uitspieren bestaat en met detongriem aan de mondbodem vastzit.
De mondholte eindigt aan de achterkant in deisthmus faucium, een gebied dat bestaat uit de voorste en achterste gehemeltebogen en dehuig. Deisthmus faucium vormt de overgang van de mondholte naar dekeel, meer specifiek het bovenste gedeelte van de keel, deorofarynx.[1]
De mond is door verschillende spieren omgeven, onder meer door de verschillendegelaatsspieren. Deze dienen vooral voor degelaatsexpressies.
De mond is bij mensen een orgaan met veel verschillendefuncties en vormt een belangrijk onderdeel van hetspraakkanaal. Allemedeklinkers enhalfklinkers worden mede gevormd doordat de tong contact maakt met andere delen van de mondholte, met tanden, tandkassen, harde of zachte verhemelte, of, bijlabialen, door een specifieke articulatie van de lippen. De tong heeft bij de vorming vanklinkers geen contact met andere delen van de mondholte.
Het orgaan is verder de opening naar hetdigestief systeem, waaraan het bijdraagt door de het voedsel tekauwen, waarbijamylase wordt geproduceerd enemulgatie plaatsvindt door middel vanspeeksel. Dit vormt de eerste stap in despijsvertering. Amylase zorgt voor eenontledingsreactie van hetzetmeel, maar daarna vindt er weer door het speekselslijm eencombinatiereactie plaats, zodat er geen voedsel deluchtpijp in komt. Desmaakpapillen op de tong zorgen voor desmaak. De smaak, eenzintuiglijke gewaarwording beschermt bij het in de mond voorverwerken van voedsel en het proeven van drank. Een aantal giftige stoffen kunnen worden herkend en er kan een onderscheid worden gemaakt in de voedselbehoeften van het lichaam.
De mond dient behalve deneus bij deademhaling als doorgang voor hetlucht, maar is niet speciaal voor deze functie voorzien. Door de mond ademhalen is dan ook, vooral wanneer het vaak gebeurt, minder goed voor delongen, omdat de ingeademde lucht niet wordt gereinigd en verwarmd.[2] Dat gebeurt bij door de neus ademen wel.
Zowel het mondslijmvlies als degebitselementen zijn in hoge mate vatbaar voor een groot aantalafwijkingen en aandoeningen. Een goedemondhygiëne is daarom belangrijk om aandoeningen in en rondom de mondholte te voorkomen. Daarbij is dagelijks tanden poetsen van groot belang, desnoods aangevuld met het gebruik vanmondwater. De tong kan met behulp van eentongschraper schoon worden gehouden.
Behalve de bovengenoemdebiologische functies heeft de menselijke mond bepaaldecultuurgebonden functies, bijvoorbeeld op het gebied van desociale omgang maar ook met betrekking toterotiek. De mond speelt een centrale rol bijvoedselerotiek en bij het bedrijven vanorale seks, terwijl de lippen altijd worden gebruikt bij hetzoenen. Daarbij wordt vooral het contact met de lippen en de tong als sensueel ervaren.
.jpg)
Vooral vrouwen gebruiken vaaklippenstift enlipgloss om hun lippen te versieren, maar zowel mannen als vrouwen laten in en rondom de mond geregeldlichaamsversieringen aanbrengen, vooralpiercings. Het bekendst zijn de lip- en detongpiercing, maar ook tongsplijting is een vorm van bodyart.
Daarnaast zijn er de verschillendekauwspieren in de onderkaak en wangen. Deze spieren zorgen er onder meer voor dat de onderkaak beweeglijk is, waardoor de mond open en dicht kan:
De tong kent zelf een aantal intrinsieke en uitwendige spieren:
In het zachte verhemelte bevinden zich enkele spieren waardoor dit gedeelte beweeglijk is:
In en rondom de mond kunnen zich allerlei ziektes en afwijkingen voordoen, bijvoorbeeld als gevolg vanvirussen. Deze aandoeningen kunnen soms ook al door eentandarts worden herkend. Problemen met het gebit kunnen soms ook de omliggende weefsels beïnvloeden, maar kunnen vaak door de tandarts of eenkaakchirurg worden behandeld. Voorkomende ziektes en afwijkingen zijn:
gearchiveerd
