| Deel van de serie over kerkelijk gerei gebruikt in deliturgie | ||
|---|---|---|
 | ||
Liturgisch vaatwerk Vasa non sacra Paramenten Koorkledij Kerklinnen Kerkinterieur Liturgische boeken Overige |
Eenmissaal ofmisboek is hetboek waarin deliturgische gebeden voor derooms-katholiekemis staan opgetekend. Er wordt onderscheiden tussen het grotealtaarmissaal en het handzame volksmissaal.
Het altaarmissaal wordt door depriester-celebrant van de viering gebruikt. Dit altaarmissaal bevindt zich gedurende de mis op hetaltaar. De priester leest uit dit boekwerk de bij de dag behorende gebeden en/of zangverzen voor, alsook de lezingen van deMis van de betreffende dag. De grote oude altaarmissaals waren vóór1968 in de meeste rooms-katholieke kerken in hetLatijn vervat en hadden een groot lettertype. Het missaal wisselt tijdens de mis volgens deTridentijnse ritus geregeld van plaats (epistelzijde/rechterkant naar evangeliezijde/linkerkant).
De thans gebruikelijke altaarmissaals zijn vervat in het Latijn of de volkstaal en hebben een relatief klein lettertype en kleine omvang. In deinstructieLiturgiam Authenticam uit 2001 werd aan de bisschoppenconferenties gevraagd om de bestaande vertalingen van het missaal in de volkstaal te herzien en te verbeteren. Voor Nederland en Vlaanderen richtte deCongregatie voor de Goddelijke Eredienst en de Regeling van de Sacramenten hiertoe op 4 juni 2009 de Bisschoppelijke Commissie voor de vertaling van liturgische teksten in de Nederlandse taal op. Hierbij zal ook rekening moeten gehouden worden met de vraag van deCongregatie voor de Goddelijke Eredienst en de Regeling van de Sacramenten om de consecratiewoordenHic est enim calix sanguinis mei, novi et aeterni Testamenti (mysterium Fidei) qui pro vobis et pro multis effundetur in remissionem peccatorum uiterlijk tegen oktober 2008 juist te vertalen.[1] Vlaanderen is in de commissie vertegenwoordigd doorMgr. De Kesel enMgr. Bonny, Nederland doorMgr. Hurkmans enMgr. van den Hende. In 2018 is het resultaat van hun werk nog steeds niet gekend.
Voordat in grote delen van de Katholieke Kerk vanaf 1965-1968 de Mis volgens deTridentijnse ritus plaatsmaakte voor eennieuwe liturgie (Novus Ordo Missae) die vrijwel overal in de volkstaal gevierd wordt, gebruikten de meeste gelovigen een volksmissaal, dat ook wel handmissaal genoemd wordt of eenvoudigweg missaaltje. Dit misboek voor de leken-gelovigen die de Mis meevieren is klein en gemakkelijk mee te nemen. Het bevat de vertaling van de Latijnse misgebeden naar de betreffende volkstaal, zodat iedere gelovige de gebeden en Bijbelteksten zelf kan meebidden en begrijpen. De uitgave van deze volksmissaals werd veelal verzorgd door de liturgische apostolaten van verschillende kloosters. Vooral deBenedictijnen enNorbertijnen waren actief bij de verspreiding van de volksmissaals.
HetGemeenschapsmissaal voor Zon- en Feestdagen[2] volgens het momenteel in voege zijndeRomeins Missaal van 1970 werd voor Vlaanderen in 1973 uitgegeven bijBrepols en werd verzorgd door deBenedictijnen van deSint-Andriesabdij en deNorbertijnen van de abdijen vanAverbode,Postel enTongerlo.
In Nederland en Vlaanderen is het gebruik van het volksmissaal thans sterk verminderd. Deze tendens wordt mede veroorzaakt door het feit dat vele priesters nog steeds ongeoorloofde gebeden en Bijbelse vertalingen gebruiken, waardoor ze het missaal de facto onbruikbaar maken. Zelfs het altaarmissaal is vaak afwezig, of in ieder geval minder prominent aanwezig op het altaar, of is soms, zoals in deAbdij van Grimbergen, zelfs vervangen door een kaft met teksten van eigen makelij. Kerken en kapellen waar men de mis volgens de Tridentijnse ritus opdraagt, vormen hierop een uitzondering.
In Nederland wordt sinds 1979 door de Vereniging voor Latijnse Liturgie zowel een Romeins missaal voor de zon- en feestdagen als voor de weekdagen uitgegeven. Op de website van deVereniging voor Latijnse Liturgie vindt men tevens een lijst van kerken waar Latijnse missen worden opgedragen[3].
