Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Naar inhoud springen
Wikipediade vrije encyclopedie
Zoeken

Metamorfose (biologie)

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Metamorfose (afkomstig van hetGriekseμεταμόρφωσιςmetamórphosis) betekent in dezoölogie:gedaanteverwisseling en duidt vaak op de morfologische en fysiologische veranderingen die een organisme ondergaat tijdens zijnontwikkeling. Veelgeleedpotigen (zoalsinsecten enkreeftachtigen),amfibieën,weekdieren,neteldieren,stekelhuidigen enmanteldieren ondergaan een metamorfose, die meestal gepaard gaat met veranderingen inhabitat engedrag.

Metamorfose bijMedusozoa (Cnidaria (neteldieren))

Dieren

[bewerken |brontekst bewerken]
Zie ook artikelVolledige gedaanteverwisseling enOnvolledige gedaanteverwisseling

Amfibieën

[bewerken |brontekst bewerken]
larve van degewone pad
Bijna functionelebruine kikker, poten net uit de nog zichtbare kieuwzak en kaak is nog in ontwikkeling

Zowelkikkers,padden alssalamanders, die alle tot de amfibieën behoren, komen uit het ei als een larve met uitwendige kieuwen (kikkervisje).

Bij amfibieën wordt de metamorfose geregeld door de concentratie vanthyroxine, dat de metamorfose stimuleert enprolactine dat de metamorfose remt. De specifieke gebeurtenissen hangen af van de gevoeligheid van de weefsels voor deze hormonen. Aangezien de embryonale ontwikkeling vaak voor een groot gedeelte buiten het moederlichaam of het ei plaatsvindt zijn er allerlei aanpassingen aan specifieke ecologische omstandigheden, waardoor de larven ook al gespecialiseerde organen hebben moeten ontwikkelen (rasptandjes, voelsprieten, vinzomen etc.). Na de metamorfose zijn deze aanpassingen niet meer nodig en worden de organen weergeresorbeerd.

Kikkers en padden

[bewerken |brontekst bewerken]

Bijkikkers en padden worden na enige tijd de uitwendigekieuwen vervangen door inwendige en vormen zich longen. De achterpoten worden ook al snel zichtbaar. De meest ingrijpende en snelle metamorfose vindt echter plaats bij de overgang van het algen-etende stadium naar het carnivore stadium. De grote darm verdwijnt, evenals de slurfvormige bek met de schraaptandjes. De kaak wordt sterk vergroot, de voorpoten die al daarvoor al wel waren ontwikkeld, maar zich in de kieuwholte bevonden, verschijnen en de achterpoten worden functioneel. Ook de ogen groeien in een hoog tempo. Verder wordt ook nog een tong gevormd en dit alles wordt nog gecomplementeerd met aanleg van bijbehorendeneuronen en deceldood van overbodig geworden neuronen.

Deze gedaanteverwisseling kan binnen een dag plaatsvinden. Het kan nog enige dagen duren totdat de staart geheel is geresorbeerd. De resorptie van de staart vindt pas plaats bij wat hogerethyroxineconcentraties. Hierdoor is het dier altijd voorzien van eenvoortbewegingsapparaat.

Salamanders

[bewerken |brontekst bewerken]

De metamorfose van salamanders is een langzaam ontwikkelingsproces. Longen en poten zijn al snel functioneel, maar de larven blijven vaak nog lang in het water en behouden dan hun uitwendige kieuwen. Sommige soorten als deaxolotl ontwikkelen zich niet verder en planten zich voort in hun juveniele gedaante. Dit verschijnsel wordtneotenie genoemd en kan ook bij de in Nederland en België inheemsekleine watersalamander optreden.

Salamandergeslachten met neotenie zijn:Siren,Necturus,Eurycea enAmbystoma.Tijgersalamander (Ambystoma tigrinum) enAmbystoma gracilus metamorfoseren alleen bij hogere temperatuur. Salamanders van de geslachtenSiren enEurycea metamorfoseren niet bij een grote dosis extern aangevoerd schildklierhormoon.

Het hormoonprolactine zorgt ervoor dat salamanders weer in de waterfase komen: de huid wordt weer dun en er worden vinzomen gevormd.

Geleedpotigen

[bewerken |brontekst bewerken]

Geleedpotigen, waaronder deinsecten, hebben eenexoskelet, wat betekent dat ze moeten vervellen om te kunnen groeien. Bij geleedpotigen die zich na hetlarve-stadiumverpoppen is sprake van eenvolledige gedaanteverwisseling (vlinders,kevers). Bij een volledige gedaanteverwisseling kunnen verschillende stadia worden onderscheiden.

Geleedpotigen die als larve al op het volwassen dier lijken, maar nog geen vleugels hebben, zoalswantsen ensprinkhanen, hebben eenonvolledige gedaanteverwisseling. Bij een onvolledige gedaanteverwisseling kunnen verschillende stadia worden onderscheiden.

Er zijn ook geleedpotigen die er als jong exemplaar net zo uitzien als in het volwassen stadium; die vervellen wel, maar hebben geen gedaanteverwisseling.

 eicelbevruchtingzygotegroei en ontwikkeling → een of meernimfenstadia → uitsluipen → 
→ (subimago ) →imago (volwassen insect)geslachtelijke voortplantingeicel
 eicelbevruchtingzygotegroei en ontwikkelinglarve[m 1]verpopping → popstadium → 
→ ontpopping
imago (volwassen insect)geslachtelijke voortplantingeicel
  1. Soms zijn er verschillendelarvestadia (instar) te onderscheiden.

Planten

[bewerken |brontekst bewerken]

Bijplanten heeft de term 'metamorfose' eenevolutionaire betekenis: het betreft deaanpassing (adaptatie) in debouw enfunctie van de soort aan demilieuomstandigheden in de loop van defylogenie. Metamorfose bij planten heeft plaatsgevonden bij de drie basale organen:wortel,stengel enblad. Hieruit zijn verschillende gevormde afgeleide organen ontstaan, die dushomoloog zijn.

Blad

[bewerken |brontekst bewerken]
Middelste waterranonkel met twee typen bladeren.

Bijbladeren zijn er zeer veel mogelijkemetamorfosen met gewoonlijk een specifieke functie.

Bijwaterplanten is soms een duidelijk verschil tussen de onderwaterbladeren en de (eventuele)drijfbladeren. Huidmondjes voor degaswisseling bevinden zich bij de drijfbladeren op de bovenzijde (bij de meeste niet-waterplanten aan de onderzijde van de bladeren).

Bij aan droog klimaatecologisch aangepaste soorten (xerofyten) zoals bijcactussen, zijn de bladeren vaak klein en kunnen water opslaan. Ook is het aantal huidmondjes beperkt.

Bijzonderebladvormen komen voor bij bijvoorbeeld bijvleesetende planten de vangbekers, zoals van de geslachtenNepenthes enSarracenia en de vangblaasjes bij het geslachtblaasjeskruid (Utricularia), of andere vangbladen als de kleefval bijzonnedauw-soorten (Drosera spp.), en de klapval van devenusvliegenvanger (Dionaea muscipula).

Stengel

[bewerken |brontekst bewerken]

Bij destengels zijnwortelstokken,uitlopers,takdoorns,fyllocladia entakranken afgeleide vormen.

  • Metamorfosen van stengel en wortel
  • Aardappel wortelstokken
    Aardappel
    wortelstokken
  • Radijs wortel
    Radijs
    wortel

Wortel

[bewerken |brontekst bewerken]

Bij dewortel zijn onder andereluchtwortels, hechtwortels, steltwortels en wortelknollen te vinden.

·Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet) ·Sjabloon bewerken
Levenscyclus envoortplanting van organismen
Ongeslachtelijke voortplanting:apomixis ·automixie ·binaire deling ·maagdelijke voortplanting · parthenogenese ·vegetatieve vermeerdering ·knopvorming
Geslachtelijke voortplanting:mannelijk (♂) ·vrouwelijk (♀) ·eenslachtig ·tweeslachtig () ·geslachtsverdeling ·eenhuizig (dichogamie ·protandrie ·protogynie) ·tweehuizig
Metamorfose:gedaanteverwisseling (volledige gedaanteverwisseling -onvolledige gedaanteverwisseling) ·ei ·imago ·instar ·larve ·nimf ·pop ·subimago ·vervelling
Parasitisme:ectoparasiet ·endoparasiet ·gastheer ·gastheerwisseling ·infestatie ·parasiet ·tussengastheer ·tussenwaardplant ·vector ·waard ·waardplant
Mijlpalen van de levenscyclus:meiose, reductiedeling ·gameet (eicel,zaadcel) ·bevruchting (plasmogamie ·karyogamie) ·zygote
Generatiewisseling:monogenetische cyclus ·digenetische cyclus ·trigenetische cyclus ·gametofoor ·gametofyt ·gametogenese ·generatie ·spore ·sporofyt ·voorkiem
Kernfasewisseling:dikaryon ·diplofase ·diplohaplofasische cyclus · diplohaplont ·diplofasische cyclus · diplont ·diploïdie ·haplofase ·haploïdie ·kernfase ·haplofasische cyclus · haplont ·heterofasische cyclus
Meiotische deling:gametische meiose ·intermediaire meiose · sporische meiose ·zygotische meiose
Ploïdie:haploïdie ·diploïdie ·diploïdisatie ·fractionatie ·triploïdie ·tetraploïdie ·hexaploïdie ·octoploïdie ·euploïdie (alloploïdie ·autoploïdie) ·aneuploïdie ·polyploïdie
Afwisseling van individuen:haplobiont ·diplobiont
Verdere:levenscyclus (zaadplanten) ·levensfase ·zwangerschapsontwikkeling (mens) ·embryogenese
·Overleg sjabloon ·Sjabloon bewerken
Beschrijvende plantkunde: terminologie voorzaadplanten
Algemeen,habitus
Levensvorm,groeivorm:boom ·boomkruin ·bladverliezend ·chamefyt ·dwergstruik ·eenjarige plant ·epifyt ·fanerofyt ·fenologie ·fytografie ·geofyt ·grasachtige plant ·groeivorm ·groenblijvend ·halfstruik ·hapaxant ·heester ·helofyt ·hemikryptofyt ·horst ·houtige plant ·hydrofyt ·klimplant ·kruidachtig ·kussen ·levensduur ·levensvorm ·liaan ·loofboom ·loofverliezend ·mat ·meerjarige plant ·mesofyt ·monocarpisch ·naaldboom ·overblijvend kruid ·overblijvende plant ·pol ·rozet ·struik ·succulent ·teloomtheorie ·thallus ·therofyt ·tweejarige plant ·vaste plant ·vetplant ·waterplant ·xerofyt ·zode
Levenscyclus, bloei, voortplanting
Bloem,sporangium,spore:actinomorf ·androecium ·androfoor ·androgynofoor ·anthofoor ·anthere ·anthotaxis ·bijkelk ·bloemstengel ·bloeiwijze · bloemgestel ·bloem ·bloembodem ·bloembekleedsel · bloemdek ·bloemdekblad ·bloemkroon ·bloemschede ·bloemstengel ·bractee ·calyx ·carpel ·carpofoor ·caulis ·connectivum ·corolla ·discus ·epicalyx ·estivatie ·filament ·funiculus ·gametofyt ·gynoecium ·gynofoor ·helmbindsel ·helmdraad ·helmhokje ·helmhokje ·hypanthium ·inflorescentie ·integument ·katje ·kelk · kelkblad ·knopligging ·kroon ·kroonblad ·macrospore ·meeldraad ·meeldraaddrager ·microspore ·nucellus ·omwindsel ·ovarium ·ovulum ·periant ·perigoon ·petaal ·pollenbuis ·receptaculum ·schijf ·schutblad ·sepaal ·sporangium ·spore ·sporofyl · sporophyllum ·sporofyt ·stamper ·stamperdrager ·stempel ·stengel ·stigma ·stijl ·stylopodium ·strobilus ·tepaal ·theca ·vruchtbeginsel ·vruchtblad ·zaadknopkern ·zygomorf
Zaadvruchtkieming:carpel ·cotyl ·cryptocotylair ·embryo ·endosperm ·epigeïsch ·fanerocotylair ·hypogeïsch ·integument ·kegelvrucht ·kieming ·kiemopening ·kiemwit ·micropyle ·micropylaire buis ·mierenbroodje ·navelstreng ·perisperm ·placenta ·pluimpje ·schijnvrucht ·vaatmerk ·vrucht ·vruchtbeginsel ·vruchtblad ·zaad ·zaadbeginsel · zaadknop ·zaadhuid ·zaadlijst ·zaadlob ·zygote
Organen, orgaanstelsels
Wortel:bijwortel ·centrale cilinder ·diktegroei ·endodermis ·exodermis ·luchtwortel ·medulla · merg ·penwortel ·pericambium ·pericykel ·rhizodermis ·rizoïde ·secundaire diktegroei ·centrale cilinder ·topmeristeem ·wortel ·wortelhaar ·wortelmutsje ·zijwortel
Stengel,stam:bast ·cambium ·centrale cilinder ·concaulescentie ·cortex ·diktegroei ·doorn ·fyllodium ·knoop ·lenticel ·metatopie ·stekel ·stele ·spil ·stengel ·tak ·topmeristeem ·schors ·stam ·uitloper ·vertakking ·wortelstok
Blad:ader ·blad ·bladgroen ·bladkussen ·bladmoes ·bladnerf ·bladschede ·bladschijf ·bladstand ·bladsteel ·bladvoet ·bloemschede ·catafyl ·cladodie · cladofyl ·cladoprofyllum ·chloroplast ·chlorenchym ·fyllocladium ·fyllotaxis ·hoofdnerf ·hoogteblad · hypsofyl ·kokertje ·laagteblad ·ligula ·nerf ·nervatuur ·prefoliatie ·ptyxis ·steunblaadje ·tongetje ·tuitje ·vernatie ·zaadlob ·zijnerf
Cellen enWeefsels:apoplast ·bladgroenkorrel ·celwand ·chloroplast ·collenchym ·cortex ·cuticula ·eicel ·epidermis ·felleem ·fellogeen ·felloderm ·floëem ·gameet ·gametofyt ·haar ·houtvat ·huidmondje ·hypodermis ·intercellulair ·klierhaar ·kurk ·kurkcambium ·kurkschors ·merg ·meristeem ·middenlamel ·palissadeparenchym ·parenchym ·periderm ·plantaardige cel ·plastide ·schors ·sclereïde ·sclerenchym ·spermatozoïde ·sponsparenchym ·steencel ·stippel ·symplast ·thyllen ·topmeristeem ·trachee ·tracheïde ·vaatbundel ·vacuole ·vrucht ·xyleem ·zaadcel ·zeefvat ·zygote
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Metamorfose_(biologie)&oldid=70050214"
Categorieën:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp