| Matchless G15-serie | ||
|---|---|---|
 | ||
Matchless G15 CSR uit 1968 | ||
| Algemeen | ||
| Merk | Matchless /Norton-Villiers | |
| Aka | Norton N15 CS enAJS Model 33 | |
| Categorie | Toermotor,Sportmotor enScrambler | |
| Productiejaren | 1962-1966 | |
| Voorganger | Matchless G12-serie | |
| Opvolger | Norton P11 | |
| Motor | ||
| Motortype | Kopklepmotor | |
| Bouwwijze | Staandeparalleltwin (Norton) | |
| Koeling | Lucht | |
| Boring | 73,0 mm | |
| Slag | 89,0 mm | |
| Cilinderinhoud | 745,0 cc | |
| Brandstofsysteem | 2Amal Monobloc 28mm-carburateurs | |
| Ontstekingssysteem | Lucas-magneet | |
| Smeersysteem | Dry-sump | |
| Compressieverhouding | 7,5:1 | |
| Prestaties | ||
| Vermogen | 55 pk bij 6.800tpm | |
| Topsnelheid | 165,76 km/uur (gemeten)[1] | |
| Aandrijving | ||
| Primaire aandrijving | Ketting | |
| Koppeling | Meervoudige natte plaat | |
| Versnellingen | 4 (Norton) | |
| Secundaire aandrijving | Ketting | |
| Rijwielgedeelte | ||
| Frame | Dubbel wiegframe | |
| Voorvork | Norton-Long Roadholder | |
| Achtervork | Swingarm met tweeGirling veer/demperelementen | |
| Remmen | Trommelremmen | |
| Tankinhoud | 16 liter (G15 CS: 9 liter) | |
| Droog gewicht | 186 kg (rijklaar) | |
DeMatchless G15-serie was een seriemotorfietsen die het Britse merkMatchless produceerde van1963 tot1966. De machines waren bijna identiek aan deNorton N15 CS en deAJS Model 33-serie.AJS, Matchless enNorton behoorden totAssociated Motor Cycles, dat door middel vanbadge-engineering identieke modellen onder meerdere merknamen aanbood.
Associated Motor Cycles was al in1948 begonnen met de productie vanparalleltwins, vooral voor deAmerikaanse markt, waar de concurrentie metTriumph,BSA enNorton zeer groot was. Het eerste model was de 500cc-Matchless G9, die als zustermodel hetAJS Model 20 kreeg (Norton maakte toen nog geen deel uit van AMC, maarAJS wel). Al bij het uitkomen van de G9 was het model feitelijk al achterhaald, omdat de concurrentie inmiddels 650cc-modellen aanbood. De Amerikaanse importeur Frank Cooper ontwikkelde op eigen initiatief de 550cc-Matchless G9B, maar pas in1956 kreeg de G9 een officiële opvolger in de 600cc-Matchless G11 (AJS Model 30). Het blok was toen wat deboring aan het einde van zijn Latijn. Er was geen ruimte over om verder op te boren. Toen uiteindelijk in 1958 de 650cc-Matchless G12 (AJS Model 31) verscheen, was decilinderinhoud vergroot door deslag langer te maken.
Beginjaren zestig werd het Amerikaanse importeurschap overgenomen doorJoe Berliner. Daarmee werd hij importeur van AJS, Matchless en Norton, maar hij vertegenwoordigde ookDucati enZündapp. Berliner accepteerde niet zomaar de producten die hem uit Europa werden aangeboden. Hij eiste van zijn leveranciers dat ze modellen voor de Amerikaanse markt, die hij als geen ander kende, gingen bouwen. Zo kwam het bijvoorbeeld tot hetprototype van deDucati Apollo, een 1260cc-V4 die het moest opnemen tegen de zwareV-twins vanHarley-Davidson, maar ook de door Berliner zelf bedachte 125cc-Ducati Bronco, deDucati 450 Scrambler, deZündapp Suburbanette-scooter, deNorton Atlas, deNorton P11 en later deMoto Guzzi V7 Ambassador, deMoto Guzzi V7 850 California en deMoto Guzzi V7 850 Eldorado. Omdat AMC in 1959 eigenaar was geworden van de naamIndian, die in 1962 overging naar de Berliner Motor Corporation, bracht Berliner onder die naam ook motorfietsen met Britse motorblokken uit. Aanvankelijk waren dat 700cc-blokken vanRoyal Enfield, maar later ook 650cc-blokken van deMatchless G12. Net als eerder Frank Cooper was Berliner op zoek naar een sterke Desert Racer, liefst met een 750cc-motor. Terwijl sportieve Britse rijders graagcaféracers wilden, zochten de Amerikanen het interreinmotoren, want in de VS was dewegrace niet zo populair.
Om Berliner tegemoet te komen werd de Matchless G12 in 1962 toch nog verder opgeboord. Met eenboring van 77 mm en eenslag van 79,3 mm ontstond een 738cc-motor, die alsMatchless G15/45 werd verkocht. Het getal 45 stond voor 45 kubieke inches, gelijk aan 750 cc. In de VS werd de machine ook simpelwegMatchless 45 genoemd. Het werd een teleurstelling. De problemen die de G12 al had, zoals motortrillingen en matige betrouwbaarheid bij hoge snelheden, werden bij de G12/45 nog uitvergroot en na 212 exemplaren werd de productie in 1963 beëindigd. Berliner moest zijn plan voor een sterke desert racer voorlopig laten varen.
In 1963 verkeerde AMC al in grote problemen. Een deel daarvan werd opgelost door de verouderde en inefficiënte Norton-fabriek aan Bracebridge Street inBirmingham te sluiten en de volledige productie van Norton over te brengen naarWoolwich. In1964 kreeg de 650cc-Matchless G12 CSR al eenNorton-frame entelescoopvork en in1965 verscheen de 750cc-Matchless G15. Nu was de "M" op de tank nog van Matchless, maar het motorblok kwam van deNorton Atlas en het paste zonder veel aanpassingen in het G12-frame. DeRoadholder fork was voorzien van metalen buizen over de normaal gesproken bloot liggendeschroefveren. Ook deze motor had last van trillingen, die deels werden opgelost door decompressieverhouding te beperken tot 7,5:1. De machine heette officieelMatchless G15 Mk II om het onderscheid te maken met de G15/45. Het AMC-zustermodel was hetAJS Model 33.
In 1965 kreeg Joe Berliner 200 exemplaren van deNorton N15 CS, eenscrambler metMatchless G12 CS-frame en Norton Atlas blok. Na deze eerste zending ging de machine echterMatchless G15 CS heten. Dit was het 750cc-terreinmodel waar de Amerikanen om vroegen. De machine kreeg de 5 cm langereNorton Long Roadholder-voorvork (met het binnenwerk van een AMC-teledraulic) en de verlichting was snel te verwijderen voor deelname aan wedstrijden. De metalen buizen op de voorvork waren vervangen door rubberengaiters.
Een tijd lang werd de Matchless G15 CS verkocht onder de beide merken Matchless en Norton. Het onderscheid werd gemaakt door de toevoeging "/M" voor Matchless en "/N" voor Norton.
Nu de Matchless G15 CS de Amerikaanseallroadmarkt bediende, bracht AMC voor de binnenlandse markt hetsportmodelMatchless G15 CSR uit. Deze machine had geen sterkere motor dan de Matchless G15 Mk II, maar was voorzien vanswept back pipes, een laag sportstuur en naar achter verplaatste voetsteunen. De machine had ook smallere.verchroomde spatborden, terwijl de G15 Mk II diepe gespoten spatborden had. Het bijna identieke AJS-model was deAJS 33 CSR. De AJS-modellen werden meestal in lichtblauw uitgevoerd, de Matchless-modellen in bordeauxrood.
Vooral de Matchless G15 CS had de redding voor Associated Motor Cycles moeten worden. Dat gebeurde niet: in 1966 ging AMC failliet. De boedel werd overgenomen doorDennis Poore, die zich met zijn bedrijfManganese Bronze Holdings vooral bezig hield met de productie vanlagers, maar die zich ook tot doel stelde de Britse motorfietsindustrie te redden. Daarom had hij al in 1964 hetinbouwmotormerkVilliers overgenomen. Poore richtte zich vooral op de grote naam van Norton. Sommige Matchless-modellen bleven nog even, zoals de 350cc-trialmotorMatchless G3/LCS en de 500cc-Matchless G80 CS en de 500cc-crossmotorMatchless G85 CS. Dat was niet zo vreemd, want Matchless had in de terreinsporten (meer dan Norton) een naam hoog te houden en concurreerde daar met deBSA Gold Star. Voor de G15-serie viel het doek. Het laatste restant was deNorton P11. Die was door de Californische dealerBob Blair voor Joe Berliner ontwikkeld met het frame van de Matchless G85 CS en het Norton-motorblok.
