| Martin JRM Mars | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
| Algemeen | ||||
| Rol | patrouille-bommenwerper, vracht- en blusvliegtuig | |||
| Bemanning | 11, 4 als blusvliegtuig | |||
| Status | ||||
| Eerste vlucht | 23 juni 1942 | |||
| Aantal gebouwd | 7 | |||
| Gebruik | Amerikaanse marine | |||
| Afmetingen | ||||
| Lengte | 35,7 m | |||
| Hoogte | in water: 11,7 m op land: 15,0 m | |||
| Spanwijdte | 61,0 m | |||
| Vleugeloppervlak | 342,4 m² | |||
| Gewicht | ||||
| Leeggewicht | 34.279 kg | |||
| Max. gewicht | 74.843 kg | |||
| Krachtbron | ||||
| Motor(en) | 4×Wright R-3350 Duplex-Cyclone 18 cilinderstermotor | |||
| Propeller(s) | 4 bladen | |||
| Vermogen | 4× 1900 kW | |||
| Prestaties | ||||
| Kruissnelheid | 310 km/h | |||
| Topsnelheid | 356 km/h | |||
| Vliegbereik | 8000 km | |||
| Dienstplafond | 4500 m | |||
| ||||
DeMartin JRM Mars is een grote, viermotorigevliegboot voor het vervoer van vracht. Het is een ontwerp van de AmerikaanseGlenn L. Martin Company voor deAmerikaanse marine tijdens deTweede Wereldoorlog. Het was destijds de grootste geallieerde vliegboot die in productie ging. Er zijn slechts zeven exemplaren gebouwd, waarvan vier later zijn omgebouwd voor civiel gebruik alsblusvliegtuig.
De Amerikaanse marine gaf in augustus 1938 de opdracht voor de ontwikkeling van een patrouillevliegtuig en bommenwerper voor grote afstanden over de oceaan. Het toestel moest 5000 zeemijl kunnen afleggen zonder bij te tanken. De opdracht gaf het toestel de aanduiding XPB2M-1 Mars mee, maar het ging later in productie als de JRM Mars.
De Glenn L. Martin Company ging met deze opdracht aan de slag en gebruikte de bestaandeMartin PBM Mariner als basis. In december 1941 rolde hetprototype uit de fabriek.[1] Tijdens een test op land vloog een motor in brand. De eerste vlucht werd hierdoor aanmerkelijk vertraagd en vond pas op 23 juni 1942 plaats.
Het grote vliegtuig kreeg een bemanning van 11 personen. Dit waren een vliegtuigcommandant, 1e piloot, 2e piloot,navigator,boordwerktuigkundige, assistent boordwerktuigkundige, twee monteurs, twee radio-operators en een manusje van alles.[2]
Deromp telde twee niveaus.[3] Op de bovenste verdieping, aan de voorkant, was de cockpit, de radiokamer en ander technische ruimten en een keuken, toiletten en rustruimte voor de bemanning. Aan de achterzijde was een vrachtruim en ook de hele benedenverdieping was als vrachtruim te gebruiken. Met enige aanpassingen kon het toestel ook passagiers, inclusief gewonden, vervoeren. In de neus van het toestel op de onderste verdieping was een ruimte met eenanker met ketting zodat het toestel op volle zee verankerd kon worden.
In de romp waren zes brandstoftanks en een kleinere brandstoftank in beide vleugels. De maximale hoeveelheid brandstof dat kon worden meegenomen was 13.220 USgallon ofwel zo'n 50.000 liter.[4] Voor het verpompen van de brandstof naar de tanks in de vleugels was er een mechanische pomp, maar in geval van nood was er een handpomp.
Door de lange duur van dit traject was de oorspronkelijke behoefte aan een patrouillebommenwerper achterhaald. De Mars werd ontdaan van alle bewapening en omgebouwd tot een transportvliegtuig genaamd de XPB2M-1R. De marine was tevreden over de prestaties en bestelde aan het begin van 1944 twintig exemplaren van de gemodificeerde JRM-1 Mars.[1] Het eerste toestel, met de naamHawaii Mars, werd in juni 1945 geleverd. De oorlog liep al op zijn einde en de marine reduceerde de order naar de vijf vliegtuigen waarvan de bouw al begonnen was. DeHawaii Mars ging verloren bij een ongeval in deChesapeake Bay en de andere Mars toestellen werden voltooid en de laatste werd in 1947 afgeleverd.
De toestellen kregen allemaal een naam, dit warenMarianas Mars,Philippine Mars,Marshall Mars,Caroline Mars en een tweedeHawaii Mars. Dit laatste toestel kreeg de naam van het toestel dat verloren was gegaan. Ze vervoerden vracht naarHawaï en andere de eilanden in deStille Oceaan.
Het laatste productievliegtuig, deCaroline Mars, kreeg de aanduiding JRM-2. Dit was een verbeterde versie met 3000 pk (2200 kW)Pratt & Whitney R-4360-motoren en had een hoger maximumgewicht en andere verbeteringen. Op 4 maart 1949 vestigde dit toestel een wereldrecord door 269 mensen vanSan Diego naarSan Francisco te vervoeren.[1]
Op 5 april 1950 ging deMarshall Mars verloren nabij Hawaï na een motorbrand. De bemanning was tijdig geëvacueerd. De overige vier vervoerden grote hoeveelheden vracht tussen San Francisco en opHonolulu tot mei 1956.
In 1959 stonden de overgebleven vliegtuigen op de nominatie om verschroot te worden. Een nieuwCanadees bedrijf, Forest Industries Flying Tankers (FIFT), deed een bod op de vliegtuigen en een grote hoeveelheid reserveonderdelen. FIFT vertegenwoordigde een groep bosbouwbedrijven inBrits-Columbia. Het bod werd aanvaard en de verkoop werd in december 1959 afgerond.
De vier vliegtuigen werden naar Fairey Aviation inVictoria gevlogen. Hier werden ze omgebouwd tot blusvliegtuigen. Ze kregen watertanks met een capaciteit van 27.000 liter in het vrachtruim en intrekbare waterbuizen,scoops, om de tanks te vullen terwijl het vliegtuig aan hettaxiën was. Door de scoops kon in 22 seconden 30 ton water aan boord worden genomen. Later werden ook nog enkele brandstoftanks in deromp vervangen door watertanks. Boven het doelgebied werd het water losgelaten op een hoogte van zo'n 50 meter.
DeMarianas Mars stortte op 23 juni 1961 neer bij Northwest Bay, Brits-Columbia, tijdens brandbestrijdingsoperaties. Hierbij kwamen alle vier de bemanningsleden om.[5]
Op 12 oktober 1962 raakte deCaroline Mars onherstelbaar beschadigd doororkaan Freda. De Carolina Mars stond geparkeerd op het land en werd door de sterke wind 200 meter weggeblazen en raakte hierdoor onherstelbaar beschadigd.
In 1963 was de ombouw van deHawaii Mars en dePhilippine Mars gereed. Ze werden gebruikt voor het blussen van branden en gingen naar lokale vliegshows om hun werk te demonstreren. Op 13 april 2007 werden de twee verkocht aan Coulson Forest Products, een bosbouwbedrijf inPort Alberni opVancouvereiland. De twee Mars toestellen werden gestationeerd bij Sproat Lake in de buurt van Port Alberni.
Op 23 augustus 2012 kondigde Coulson aan dat dePhilippine Mars naar het National Naval Aviation Museum inFlorida zou gaan. Het vliegtuig werd geverfd in de originele kleuren van de Amerikaanse marine en zou in november 2012 aan het museum worden afgeleverd.
Op 10 mei 2013 kondigde de provinciale regering van Brits-Columbia aan datHawaii Mars na het brandseizoen 2013 niet meer nodig was. Er waren nieuwere en veelzijdigere blusvliegtuigen gekomen. In juli 2015 werd het vliegtuig kortstondig weer in gebruik genomen om te helpen bij het blussen van bosbranden. In 2016 werd deHawaii Mars te koop aangeboden en in januari 2022 weer.[6] Dit toestel kan nog altijd vliegen.
Army Air ForcesPilot's Handbook for Navy Model JRM-1 Airplane, 15 november 1947
