Make-up (spreek uit: meek-up; soms ookdecoratievecosmetica genoemd) zijn verschillende middelen die worden gebruikt om het uiterlijk van eengezicht bepaalde accenten te geven. Deze procedure heet "zich opmaken". Het gebruik ervan dateert reeds uit deoudheid; zo was het al bekend ten tijde vanCleopatra. Het is wijdverbreid, vooral onder vrouwen inwesterse landen.
Het woordmake-up is ontleend aan het Engels en betekent in het Nederlands letterlijk vertaald "opmaak"/"opmaken" of "vormen/vormgeven".
Make-up wordt voor het eerst vermeld in de geschriften in de tijd van hetOude Egypte, alwaar men nog gebruik maakte vanhenna,gele enrode oker,kopersulfaat,grafiet,malachiet en andere puur natuurlijke producten vermengd metolie en/ofwater om de substantie aan te kunnen brengen op het gelaat (en soms ook andere lichaamsdelen). Bekend is dat Griekse vrouwen kersensap op hun lippen smeerden. De werking hiervan was vergelijkbaar met modernelippenstift.
Ook in deChinese oudheid wist men een vorm van make-up te gebruiken; deconcubines van de keizer gebruiktenkrijt,kalk encyanide om hun gezicht onnatuurlijk wit te kleuren.
In deMiddeleeuwen tijdens het ontstaan van dealchemie is men gaan experimenteren metchemische middelen ofelementen die werden gewonnen uit de natuur door middel van de alchemie. Vaak kende men (terecht of onterecht) allerlei geneeskrachtige functies toe aan vaak vrij simpele producten. Een bekend voorbeeld zijn de "gezichtscrèmes" die toentertijd niets meer waren dan ingedikte oliën.
In de 18e eeuw in de zogenaamdepruikentijd, gebruikten vrouwen en mannen vanadel make-up, vooral witte poeder en rouge. Een bleek gezicht was namelijk een teken dat iemand niet vaak buiten kwam, dus geen zware arbeid hoefde te verrichten en daarom wel van goede komaf moest zijn. Daarentegen werden vrouwen uit lagere sociale klassen vaak als een prostituee gezien wanneer zij make-up droegen.
Rond dezelfde tijd inJapan droegengeisha's lippenstift van vermalensaffloer-bloemblaadjes. Ook werden hiermee dewenkbrauwen en de ooghoeken gedaan. Staafjes vanbintsuke-wax, een zachtere versie van de haarwax diesumoworstelaars gebruiken, werden door de geisha's gebruikt als basismake-up. Witte pasta en poeder kleurden het gezicht, rouge omcirkelde de ogen en definieerde de neus meer.
In denegentiende eeuw verklaarde koninginVictoria dat make-up onbeleefd is. Men zag het als een vulgair iets, dat alleen werd gebruikt door prostituees en acteurs.
Vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw maakte make-up echter een ware revolutie door. Door het gebruik van natuurlijke producten als plantenextracten en (chemische) kleurstoffen kon men producten maken die toepasbaar zijn op bijna elk lichaamsdeel.
In de jaren 1930 en 1940 werd make-up in Europa algemeen geaccepteerd, behalve innazi-Duitsland, waar het alsdecadent werd gezien. Het was niet verboden, maar er werd propaganda tegen gemaakt:"Die deutsche Frau schminkt sich nicht".[1]
In 2014 ontstond de trend om geen make-up te dragen, toensterrenselfies zonder make-up op het internet gingen plaatsen om fondsen te werven voor kankeronderzoek.[2] Een van de boegbeelden van deze puur-natuurbeweging is de zangeresAlicia Keys.[3]
Moderne make-up kent meerdere functies en toepassingen. In het algemeen simuleert het dejeugdigheid,gezondheid en, tot op een bepaalde hoogte camoufleert hetvermoeidheidsverschijnselen. Belangrijke technieken hiervoor zijn het verhullen (verbergen van (lelijke) in het oog vallende oneffenheden) en het accentueren (het naar voren brengen van gelaatstrekken) van plekken in vooral hetgezicht. Daarnaast wordt het alsseksueel aantrekkelijk ervaren, echter niet door iedereen, onder andere afhankelijk van de cultuur en subcultuur. Voorallippenstift heeft deze functie. Make-up is tevens sterk onderhevig aan het heersendemodebeeld. Make-up speelt een rol in allepornofilms.
In detoneelwereld gebruikt men make-up (hier beter bekend alsschmink), in de kunst van degrime. Het wordt ook gebruikt doorvisagisten bij fotoshoots, detelevisie en in defilm. De belangrijkste reden hiervoor is om de effecten van het felle licht tegen te gaan, vooral door het gebruik van poeder. Deze zorgt ervoor dat de huid er niet glimmend meer uitziet. De menselijke huid is namelijk van nature vettig en reflecteert licht. Daarnaast wordt hier ook de grime ingezet om de kunst van de visuele transformatie uit te voeren.
Niet alle producten worden voor elke toepassing en functie gebruikt.
Make-up is verkrijgbaar in veel vormen en kleuren. Deze zijn in de loop van de geschiedenis in vele varianten op de markt verschenen. De belangrijkste vormen zijn:
De make-upindustrie wordt gedomineerd doormultinationale ondernemingen, die allemaal zijn ontstaan in de twintigste eeuw. Enkele bekende merken zijnRimmel London,L'Oréal,Max Factor,Estée Lauder,Revlon,Goldenrose,Maybelline,Lancôme,Essence enMAC.
Voor het ontwikkelen van make-up wordt gebruikgemaakt van allerleigrondstoffen. Deze grondstoffen kunnen zowel natuurlijk, dierlijk of plantaardig, als van chemische samenstelling zijn. De ingrediënten, halfproducten en eindproducten worden vaak getest door middel vandierproeven. Omdat vooral de grotere merken steeds nieuwe producten bedenken, vonden hier de meeste dierproeven plaats. In de Europese Unie is het sinds 2004 verboden[4] om dierproeven uit te voeren met cosmetica omdat er voldoende alternatieven zijn, maar in o.a. Frankrijk is het in enkele gevallen nog wel toegestaan. Ook cosmetica die buiten de EU gemaakt zijn kunnen op dieren zijn getest. Sinds een uitspraak van hetEuropese Hof van Justitie in september 2016 mogen ook die niet meer verkocht worden in de EU.[5] Sinds de nieuwe wetgeving komen er nieuwe merken op die afzien van dierlijke ingrediënten en dierproeven, zoals het EngelseLush en het Duitse Essence, en bestaande merken ontwikkelen aparte lijnen om tegemoet te komen aan de toegenomen vraagvegan en dierproefvrije cosmetica.
